Jak reagować na kryzys klimatyczny w obecnej fazie kapitalizmu? Perspektywa „akademii w działaniu” [Recenzja książki: „Za pięć dwunasta koniec świata. Kryzys klimatyczno‑ekologiczny głosem wielu nauk”, red. Kasia Jasikowska, Michał Pałasz, Uniwersytet Jagielloński, Biblioteka Jagiellońska, Kraków 2022, ss. 845]

• Authors: Maria Wodzińska

Title variants

EN

How to Respond to the Climate Crisis in the Age of Extractivism: the “Academy in Action” Perspective [A Review of „Za pięć dwunasta koniec świata. Kryzys klimatyczno‑ekologiczny głosem wielu nauk”, ed. Kasia Jasikowska, Michał Pałasz]

Abstracts

EN

This text is a review of the book At Five to Twelve, the End of the World: The Climate‑Ecological Crisis in the Voice of Many Sciences (Za pięć dwunasta koniec świata. Kryzys klimatyczno‑ekologiczny głosem wielu nauk), edited by Kasia Jasikowska and Michał Pałasz (Krakow: Jagiellonian University in Krakow, 2022). On the one hand, I discuss the interesting tripartite structure of the publication, the first part of which is based on research and diagnoses of the climate‑ecological crisis (How is it? The world as we know it is dying – Jak jest? Ginie świat, jaki znamy). Part two reflects on the causes of the global climate‑ecological crisis (Why is it so? Limitations of human horizons – Dlaczego tak jest? Ograniczenie ludzkich horyzontów), and part three is an exceptionally interesting effort to think about possible alternatives (What to do? Changing thinking and action – Co robić? Zmiana myślenia i działania). On the other hand, I attempt to embed the climate crisis in a broader, systemic field, created by the game of interests between power and capital, or – as has been the case in recent years – an alliance between power and capital. Importantly, I also take into account the editors’ proposed concept of “academia in action”.

PL

Niniejszy tekst stanowi recenzję książki zatytułowanej Za pięć dwunasta koniec świata. Kryzys klimatyczno‑ekologiczny głosem wielu nauk pod redakcją Kasi Jasikowskiej i Michała Pałasza (Uniwersytet Jagielloński, Biblioteka Jagiellońska, Kraków 2022). Z jednej strony recenzja omawia interesującą strukturę publikacji, składającą się z: części pierwszej opartej na badaniach i diagnozach dotyczących kryzysu klimatyczno‑ekologicznego Jak jest? Ginie świat, jaki znamy, części drugiej bazującej na refleksjach nad przyczynami globalnego kryzysu o charakterze klimatyczno-ekologicznym Dlaczego tak jest? Ograniczenie ludzkich horyzontów oraz części trzeciej – ostatniej, stanowiącej wyjątkowo ciekawą próbę namysłu nad możliwymi alternatywami i zatytułowanej Co robić? Zmiana myślenia i działania. Z drugiej strony, tekst jest także próbą osadzenia kryzysu klimatycznego w szerszym, systemowym polu, powstałym w wyniku gry interesów pomiędzy władzą i kapitałem lub – jak to ma miejsce w ostatnich latach – będącym efektem aliansu pomiędzy władzą a kapitałem. Co ważne, pod uwagę wzięty został również zaproponowany przez redaktorów koncept „akademii w działaniu”.

Keywords

EN

climate crisis; ecology; environmental humanities; crisis; capitalism; anthropocene; global warming; COP27

PL

kryzys klimatyczny; ekologia; humanistyka środowiskowa; kryzys; kapitalizm; antropocen; globalne ocieplenie; COP27

• Publisher: Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
• Journal: Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Poetica
• Year: 2023
• Volume: 11
• Pages: 430-439

Dates

published

2023

Contributors

author

Maria Wodzińska

• Uniwersytet Warszawski

• https://orcid.org/0000000326750259

References

• Antropocen czy kapitałocen? Natura, historia i kryzys kapitalizmu, red. Jason W. Moore, tłum. Krzysztof Hoffmann, Patryk Szaj, Weronika Szwebs, Wydawnictwo WBPiCAK, Poznań 2021.
• Beck Ulrich, Społeczeństwo ryzyka. W drodze do innej nowoczesności, tłum. Stanisław Cieśla, Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR, Warszawa 2002.
• Chavis Benjamin, Toxic Waste And Race In The United States: A National Report of the Racial and Socio‑Economic Characteristics of Communities with Hazardous Wast Sites, Commission for Racial Justice United Church of Christ, New York 1987, https://www.nrc.gov/docs/ML1310/ML13109A339.pdf [dostęp: 2022/11/10].
• Environmental Justice, red. Branden Coolsaet, Routledge, London–New York 2020.
• Flood Michael, Martins Brian, Dreher Tanja, Combining Academia and Activism: Common Obstacles and Usefoul Tools, „Australian Universities Review” 2013, t. 55, nr 1, s. 17–26.
• Hoffman Krzysztof, Antropocen, kapitałocen oraz ich (i nasze) przyszłości, w: Antropocen czy kapitałocen? Natura, historia i kryzys kapitalizmu, red. Jason W. Moore, tłum. Krzysztof Hoffmann, Patryk Szaj, Weronika Szwebs, Wydawnictwo WBPiCAK, Poznań 2021, s. 215–227.
• Horvat Srećko, After the Apocalypse, Polity Press, Medford 2021.
• Jasikowska Kasia, Pałasz Michał, Wstęp. Kryzys klimatyczno‑ekologiczny i akademia: emocje, polityczność, wyobraźnia, w: Za pięć dwunasta koniec świata. Kryzys klimatyczno‑ekologiczny głosem wielu nauk, red. Kasia Jasikowska, Michał Pałasz, Uniwersytet Jagielloński, Biblioteka Jagiellońska, Kraków 2022, s. 8–30.
• Jasikowska Kasia, Sierpowski Patryk, Styrnol Natalia, Guzik Dorota, (Nie)sprawiedliwość klimatyczna, w: Za pięć dwunasta koniec świata. Kryzys klimatyczno‑ekologiczny głosem wielu nauk, red. Kasia Jasikowska, Michał Pałasz, Uniwersytet Jagielloński, Biblioteka Jagiellońska, Kraków 2022, s. 181–232.
• Joler Vladan, Nowy Ekstraktywizm. Asamblaż pojęć i alegorii, tłum. Anna Dzierzgowska, Biennale Warszawa 2022, https://2 022.biennalewarszawa.pl/nowye‑kstraktywizm‑przewodnik/ [dostęp: 2023/01/15].
• Kowalska Beata, Klimat i płeć, w: Za pięć dwunasta koniec świata. Kryzys klimatyczno‑ekologiczny głosem wielu nauk, red. Kasia Jasikowska, Michał Pałasz, Uniwersytet Jagielloński, Biblioteka Jagiellońska, Kraków 2022, s. 233–257.
• Malm Andreas, Corona, Climate, Chronic Emergency: War Communism in the Twenty‑First Century, Verso Books, London–New York 2020.
• Malm Andreas, How to Blog Up a Pipeline, Verso, London–New York 2021.
• Mrozowski Maciej, Andrykowska Anna, Wychowanie do przyszłości, w: Za pięć dwunasta koniec świata. Kryzys klimatyczno‑ekologiczny głosem wielu nauk, red. Kasia Jasikowska, Michał Pałasz, Uniwersytet Jagielloński, Biblioteka Jagiellońska, Kraków, s. 691–724.
• Posner Eric A., Weisbach David, Climate Change Justice, Princeton University Press, Princeton 2010.
• Słownik klimatyczno‑ekologiczny. 400 pojęć z wielu nauk, w: Za pięć dwunasta koniec świata. Kryzys klimatyczno‑ekologiczny głosem wielu nauk, red. Kasia Jasikowska, Michał Pałasz, Uniwersytet Jagielloński, Biblioteka Jagiellońska, Kraków 2022, s. 778–843.
• Sze Julie, Environmental Justice in a Moment of Danger, University of California Press, Berkley 2020.
• Za pięć dwunasta koniec świata. Kryzys klimatyczno‑ekologiczny głosem wielu nauk, red. Kasia Jasikowska, Michał Pałasz, Uniwersytet Jagielloński, Biblioteka Jagiellońska, Kraków 2022.

Identifiers

DOI

10.24917/23534583.11.29

Biblioteka Nauki

25456250