Antropocen dyskursywizowany czyli jak nie mówić o katastrofie klimatycznej

• Authors: Agnieszka Kluba

Title variants

EN

The Anthropocene Discursivized, or, How Not to Talk About Climate Catastrophe

Abstracts

EN

The anthropocene, as an object of academic discourse, becomes just another object of anthropocentric categoresis. The increasing theoretical content has no chance of achieving a significant transformation of thinking in sufficient time for it to play a relevant role in counteracting planetary degradation. Does the implicit self‑knowledge of this rapidly spreading discourse – and its frequent fatalism – predict this inability? Or maybe more: does it, in fact, remain sceptical about the chances of such counteraction, declaring a kind of catastrophic scenario? I formulate my doubts from the perspective of a literary and communication theoretician and an activist in the Extinction Rebellion movement.

PL

Antropocen jako przedmiot akademickiego dyskursu staje się jeszcze jednym obiektem antropcentrycznej kategorezy. Narastająca treść teoretyczna nie ma szans wpłynąć zasadniczo na przebudowę myślenia w czasie wystarczającym, aby odegrała istotną rolę w przeciwdziałaniu degradacji planety. Czy niejawna samowiedza wzbierającego gwałtownie dyskursu – i jego coraz częstszy fatalizm – tę niemożność przewiduje? A może więcej: w istocie pozostaje sceptyczna wobec szans na takie przeciwdziałanie, dekretując niejako katastroficzny scenariusz? Swoje wątpliwości formułuję z perspektywy teoretyczki literatury i komunikacji, a zarazem aktywistki ruchu Extinction Rebellion.

Keywords

EN

academic discourse; Anthropocene; Extinction Rebellion; climate catastrophe; activism

PL

dyskurs akademicki; antropocen; Extinction Rebellion; katastrofa klimatyczna; aktywizm

• Publisher: Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
• Journal: Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Poetica
• Year: 2023
• Volume: 11
• Pages: 87-96

Dates

published

2023

Contributors

author

Agnieszka Kluba

• Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk

• https://orcid.org/0000000302533751

References

• Bauerlein Mark, Social Constructionism: Philosophy for the Academic Workplace, “Partisan Review” 2001, vol. 68, nr 2. Tłumaczenie polskie: Społeczny konstrukcjonizm: filozofia dla uniwersyteckiej posady, przeł. A Kluba, „Tekstualia” 2013, nr 4 (35) (w dziale Varia w wydaniu internetowym według wersji w: Theory’s Empire. The Anthology of Dissent, pod red. D. Patai i W. H. Corrala, Nowy Jork 2005).
• Bińczyk Ewa, Epoka człowieka. Retoryka i marazm antropocenu, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2018.
• Blackmore Susan, The Meme Machine, Oxford University Press, Oxford 1999 (wyd. polskie: Blackmore Susan, Maszyna memowa, tłum. N. Radomski, Dom Wydawniczy Rebis, Poznań 2002).
• Chwałczyk Franciszek, Antropocen, kapitałocen… a może urbanocen? Czyli nie tylko „kto” oraz „jak”, ale i „gdzie”, „Kultura i Historia” 2018, nr 34(2), str. 90-121, http://www.kulturaihistoria.umcs.lublin.pl/wp-content/uploads/2018/11/5-Franciszek-Chwalczyk-Antropocen.pdf [dostęp 15.07.2022].
• Chwałczyk Franciszek, Around the Anthropocene in Eighty Names - Considering the Urbanocene Proposition, “Sustainability” 2020, nr 12 (11), 4458, https://www.mdpi.com/2071-1050/12/11/4458 [dostęp 15.07.2022] .
• Dawkins Richard, The Selfish Gene, 1972 (wyd. polskie: tenże, Samolubny gen, tłum. M. Skoneczny, Prószyński i Ska, Warszawa 1996).
• Dennett Daniel, Consciousness Explained, Little, Brown and Company, Boston 1999 (wyd. polskie: Dennett Daniel, Świadomość, tłum. E. Stokłosa, Copernicus Center Press, Warszawa 2016).
• Hallam Roger, https://www.youtube.com/watch?v=t7oNQgDC4Hw&t=1s [dostęp 15.07.2022].
• Leśmian Bolesław, Znaczenie pośrednictwa w metafizyce życia zbiorowego, pierwodruk: „Prawda”, Warszawa 1910, nr 39, 40, 41, 42; cyt. za: Leśmian Bolesław, Szkice literackie w: tenże, Dzieła wszystkie, zebrał J. Trznadel, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 2011.
• Nasiłowska Anna, Kierunki, zwroty i przystanki, „Teksty Drugie” 2017, nr 4, s. 9-12.
• Miłosz Czesław, Traktat moralny, „Twórczość” 1948, z. 4. Cyt. za: Cz. Miłosz, Wiersze wszystkie, Wydawnictwo Znak, Kraków 2015.
• Szaj Patryk, Antropocen i kapiatałocen: w poszukiwaniu fuzji horyzontów, „Porównania” 2021, nr 2 (29), s. 371-386.
• Tematy modne w humanistyce. Studia interdyscyplinarne, red. Łukasz Grajewski, Jakub Osiński, Aleksandra Szwagrzyk i Paweł Tański, ProLog. Interdyscyplinarne Czasopismo Humanistyczne, Toruń 2015.
• Waters Lindsay, Enemies of promise: publishing, peryshing, and the eclipse of scholarship, Prickly Paradigm Press, Chicago 2004 (wyd. polskie: Waters Lindsay, Zmierzch wiedzy, przeł. Tomasz Bilczewski, Wydawnictwo Homini, Kraków 2009).
• Wiśniewski Michał Radomił, Konspiracja memów, „Dwutygodnik” https://www.dwutygodnik.com/artykul/6397-konspiracja-memow.html [dostęp 15.07.2022].
• „Zwroty” badawcze w humanistyce. Konteksty poznawcze, kulturowe i społeczno-instytucjonalne, red. Jacek Kowalewski, Wojciech Piasek, Instytut Filozofii Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, Olsztyn 2010.

Identifiers

DOI

10.24917/23534583.11.6

Biblioteka Nauki

25415021