Paranoiczne zerwania, wspólnotowe przywrócenia – teatralna metaforyka w teoriach queerowych

• Authors: Katarzyna Trzeciak

Title variants

EN

Paranoic Breakoffs, Community Returns – Theatrical Metaphors in Queer Theories

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W społecznych i literaturoznawczych teoriach queerowych metaforyka teatralna określa ontologiczne i epistemologiczne podstawy badawcze oraz ich przedmioty. W źródłowej dla badań teorii płci Judith Butler performans i performatywność funkcjonują jako centralne pojęcia konstruktywistycznego rozumienia tożsamości. Celem niniejszego artykułu jest przyjrzenie się przemianom, jakim podlegają w zróżnicowanych dyskursach queer studies konteksty i słowniki teatralne. Główną osią są queerowe praktyki interpretacji tekstów kultury, których ewolucja ukazuje emancypacyjną i wspólnotową funkcję teatralizacji języków teoretycznych, pozwalających na wykorzystanie scenicznej estetyki do lektur afektywnych i naprawczych.

EN

In queer studies, both socially- and literature-oriented, theatrical metaphors are used to formulate ontological and epistemological research basis and its object. According to Judith Butler’s gender theory, performance and performativity are the basic concepts regarding a constructive understanding of identity. On that account, this article presents different uses of theatrical vocabulary, ranging form Judith Bulter’s differentiation between “performance” and “performativity”, to Eve Kosofsky Sedgwick’s project of “reparative performance”, which goes far beyond Butler’s exclusion of artistic context.

Keywords

PL

queer studies; performatywność; performans; afekt; estetyka

EN

queer studies; performativity; performance; affect; aesthetics; queer studies; performativity; performance; affect; aesthetics

• Publisher: Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
• Journal: Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Poetica
• Year: 2019
• Volume: 7

Dates

published

2019-12-20

Contributors

author

Katarzyna Trzeciak

References

• Alphen van Ernst, Bal Mieke, Introduction, w: The Rhetoric of Sincerity, red. Ernst van Alphen, Mieke Bal, Carel Smith, Stanford University Press, Stanford 2009.
• Balejko Dariusz K., Teatr ról płciowych. Teorie o performatywnym charakterze tożsamości płciowej oparte na filmie Jennie Livingston „Paris Is Burning” oraz tekstach teoretycznych Judith Butler, w: Gender w humanistyce, red. Małgorzata Radkiewicz, Wydawnictwo Rabid, Kraków 2001.
• Bednarek Joanna, Ciotka przegnie – normals zbiegnie (co robi kamp i do kogo należy), http://wakat.sdk.pl/ciotka-przegnie-normals-zbiegnie-co-robi-kamp-i-do-kogo- -nalezy/#_ednref (dostęp:28.09.2018).
• Butler Judith, Bodies that Matter. On the Discursive Limits of “Sex”, cyt. za: Marissia Fragkou, Theatrical Representations. Gender Performativity, Fluidity and Nomadic Subjectivity in Phyllis Nagy’s “Weldon Rising” and “The Strip”, s. 2, http://www.scottishwordimage.org/debatingdifference/FRAGKOU.pdf (dostęp: 28.09.2018)
• Butler Judith, Uwikłani w płeć. Feminizm i polityka tożsamości, przeł. Karolina Krasuska, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2008.
• Butler Judith, Zapisy na ciele. Wywrotowe odgrywanie, przeł. Krystyna Kłosińska, Krzysztof Kłosiński, w: Teorie literatury XX wieku. Antologia, red. Anna Burzyńska, Michał Paweł Markowski, Wydawnictwo Znak, Kraków 2006, s. 524–529.
• Czapliński Przemysław, Kamp – gry antropologiczne, „Teksty Drugie” 2012, nr 5, s. 11–32.
• Domańska Ewa, Zwrot performatywny we współczesnej humanistyce, „Teksty Drugie” 2007, nr 5, s. 48–61.
• Edelman Lee, Przyszłość to dziecinne mrzonki, przeł. Tomasz Sikora, w: Teorie wywrotowe, red. Agnieszka Gajewska, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2012.
• Freedman Barbara, Frame-Up. Feminism, Psychoanalysis, Theatre, w: Performing Feminisms. Feminist Critical Theory and Theatre, red. Sue Ellen Case, The Johns Hopkins University Press, Baltimore – London 1990.
• Gawron Agnieszka, Samotność czy wspólnota? – ambiwalentny wymiar kampu, „Ruch Filozoficzny” 2015, nr 3, s. 113, http://apcz.umk.pl/czasopisma/index.php/RF/article/viewFile/11029/10063 (dostęp: 28.09.2018).
• Hall Donald E., Queer Theories, Palgrave Macmillan, New York 2003. Kochanowski Jacek, Spektakl i wiedza. Perspektywa społecznej teorii queer, Wydawnictwo Wschód–Zachód, Łódź 2009.
• Kosofsky Sedgwick Eve, Czytanie paranoiczne, czytanie reparacyjne, albo: masz paranoję i pewnie myślisz, że ten tekst jest o tobie, przeł. Magda Szcześniak, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2014, nr 5, s. 24, http://widok.ibl.waw.pl/index.php/ one/article/view/184/299/ (dostęp: 28.09.2018).
• Kosofsky Sedgwick Eve, Touching Feeling. Affect, Pedagogy, Performativity, Duke University Press, Durham 2003.
• Kosofsky Sedgwick Eve, Wstyd, teatralność i queerowa performatywność. Sztuka powieściowa Henry’ego Jamesa, przeł. Joanna Bednarek, „Teksty Drugie” 2016, nr 4, s. 235–242.
• Marcuse Herbert, Eros i cywilizacja, przeł. Hanna Jankowska, Arnold Pawelski, Warszawskie Wydawnictwo Literackie Muza, Warszawa 1998.
• Muñoz José Esteban, Jak w niebie. Queerowa sztuka utopijna i wymiar estetyczny, przeł. Jan Burzyński, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2014, nr 5, https://docplayer. pl/27136931-Tytul-jak-w-niebie-queerowa-sztuka-utopijna-i-wymiar-estetyczny-autor-autorzy-jose-esteban-munoz-zrodlo-widok-teorie-i-praktyki-kultury.html (dostęp: 28.09.2018).
• Pelczar Michalina, Niepokój w dragu: zjawisko drag a impuls normalizacyjny, w: Przebrani w płeć. Zjawisko drag w kulturze, red. Paulina Szkudlarek, Konsola Stowarzyszenie Kobiet, Poznań 2010.
• Sontag Susan, Notatki o kampie, przeł. Wanda Wertenstein, w: Kamp. Antologia przekładów, red. Przemysław Czapliński, Anna Mizerka, TAiWPN Universitas, Kraków 2012.
• Szcześniak Magda, Tkliwe relacje, perwersyjne lektury. Wprowadzenie do teorii Eve Kosofsky Sedgwick, „Didaskalia” 2015, nr 129, s. 15–23.
• Teatr płci. Eseje z socjologii gender, red. Małgorzata Bieńkowska-Ptasznik, Jacek Kochanowski, Wydawnictwo Wschód–Zachód, Łódź 2008.

Identifiers

DOI

10.24917/23534583.7.12