Teatr i Kosmos (w) teorii (literaturoznawczej)

• Authors: Katarzyna Wądolny-Tatar

Title variants

EN

Theatre and Cosmos of (in) the Theory (of Literary Theory)

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Tekst wstępny omawia zawartość rocznika oraz wskazuje na podjęte, w szkicach i studiach w nim zawartych, kierunki analiz i interpretacji. W artykułach konweniują sensy wielkich metafor wyobrażeniowych TEATRU i KOSMOSU jako pewnych uniwersów. Rozwijając myśl Hansa Blumenberga można powiedzieć, że realizmem metafor (w tym metaforyki teatrologicznej i kosmologicznej) jest realizm retoryczności – czasów, nurtów artystycznych, twórców. (Re)definicje pojęć: retoryka, retoryczność – stanowią drugi krąg tematyczny poruszany w tekstach, obok takich kategorii jak performatywność czy transmedialność. Zjawiska te nie funkcjonują poza gatunkami wypowiedzi literackiej, naukowej i paranaukowej, dlatego trzeci krąg rozważań w artykułach dotyczy refleksji genologicznej (szczególnie w odniesieniu do: akademickiej powieści kryminalnej, powieści teatralnej, cyklu lirycznego, antologii, „prywatnej” genologii Stanisława Barańczaka).

EN

The introductory text discusses the contents of the yearbook and points to the directions of analysis and interpretation undertaken in the sketches and studies contained therein. The articles combine meanings of great imaginational metaphors of THEATRE and COSMOS as certain universes. Developing the idea of Hans Blumenberg, one can say that the realism of metaphors (including theatrical and cosmological studies) is the realism of rhetoricality – times, artistic trends, creators. (Re)definitions of the terms: rhetoric, rhetoricality – constitute the second thematic circle touched upon in texts, alongside categories such as performativity or transmediality. These phenomena do not function outside the genres of literary, scientific and para-scientific statements, therefore the third area of investigation in the articles concerns genological reflection (especially in relation to: academic mystery novel, theater novel, lyric cycle, anthology, “private” genology of Stanisław Barańczak).

Keywords

PL

metaforologia; kosmologia humanistyczna; teatralność; gatunki literackie; retoryka; retoryczność

EN

metaphor studies; humanistic cosmology; theatricality; iterary genres; rhetoric; rhetoricality; metaphor studies; humanistic cosmology; theatricality; iterary genres; rhetoric; rhetoricality

• Publisher: Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
• Journal: Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Poetica
• Year: 2019
• Volume: 7
• Pages: 3-15

Dates

published

2019-12-20

Contributors

author

Katarzyna Wądolny-Tatar

References

• Baluch Alicja, „Bezsenność Jutki” Doroty Combrzyńskiej-Nogali jako literacka forma przemieszczenia mitu o Demeter i Korze, w: Żywioły w literaturze dziecięcej. Ziemia, red. Anna Czabanowska-Wróbel, Krystyna Zabawa, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2019, s. 235–242.
• Blumenberg Hans, Paradygmaty dla metaforologii, przeł. Bogdan Baran, Wydawnictwo Aletheia, Warszawa 2017.
• Klimowicz Marcin, Retoryczność polskiego dyskursu postkolonialnego, w: Studia postkolonialne nad kulturą i cywilizacją polską, red. Krzysztof Stępnik, Dariusz Trześniowski, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2010, s. 63–70.
• Korwin Piotrowska Dorota, Poetyka – przewodnik po świecie tekstów, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2011.
• Kozmina Jelena, Osobowość i tradycja. O Natanie Tamarczence, „Litteraria Copernicana” 2018, nr 4 (28), s. 175–181.
• Krajewska Anna, Humanistyka performatywna, „Przestrzenie Teorii” 2018, nr 29, s. 31–85.
• Lichański Jakub Z., Myślenie o retoryce, „Teksty Drugie” 2002, nr 1–2, s. 277–294.
• Łebkowska Anna, Autorefleksyjność współczesnych nauk humanistycznych i co powinno z tego wynikać, w: Nowa humanistyka. Zajmowanie pozycji, negocjowanie autonomii, red. P. Czapliński i in., Instytut Badań Literackich PAN, Warszawa 2017, s. 294–303.
• Narratologia transmedialna. Teorie, praktyki, wyzwania, red. Katarzyna Kaczmarczyk, TAiWPN Universitas, Kraków 2017.
• Przyszłość polonistyki. Koncepcje – rewizje – przemiany, red. Adam Dziadek, Krzysztof Kłosiński, Filip Mazurkiewicz, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2013.
• Retoryka tekstu artystycznego. Gry semantyczne, red. Anna Majmieskułow, Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy, Bydgoszcz 2016.
• Tiupa Walerij, Wykłady z nieklasycznej narratologii, red. Anna Skubaczewska-Pniewska, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, Toruń 2018 (Xenia Toruniensia, t. 15).
• Ulicka Danuta, Przemoc czytanek. O gatunku antologii, w: Współczesne dyskursy konfliktu. Literatura – Język – Kultura, red. Włodzimierz Bolecki, Wojciech Soliński, Maciej Gorczyński, Instytut Badań Literackich PAN, Warszawa 2015, s. 435–444.
• Ulicka Danuta, Rzut oka na nowoczesne teoretyczne literaturoznawstwo polskie, w: (W) sieci modernizmu. Historia literatury – poetyka – krytyka. Prace ofiarowane Włodzimierzowi Boleckiemu, red. Agnieszka Kluba, Magdalena Rembowska-Płuciennik, Instytut Badań Literackich PAN, Warszawa 2017, s. 141–165.
• Wądolny-Tatar Katarzyna, Kołysanka w liryce XX i XXI wieku. Emergencja gatunku literackiego, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego, Kraków 2014.
• Wójcik-Dudek Małgorzata, W(y)czytać Zagładę. Praktyki postpamięci w polskiej literaturze XXI wieku dla dzieci i młodzieży, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2016.
• Zaleski Marek, Nie-poetyka, czyli w stronę paratropiczności, „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka” 2017, nr 30 (50), s. 19–27.

Identifiers

DOI

10.24917/23534583.7.1