Zagadnienie konstrukcji romantycznego cyklu lirycznego. Przypadek Mickiewicza (Sonety krymskie), Norwida (Vade-mecum) i Baudelaire’a (Kwiaty zła)

• Authors: Grzegorz Igliński

Title variants

EN

Construction of the Romantic Lyrical Cycle. The Case of Mickiewicz (Crimean Sonnets), Norwid (Vade-mecum) and Baudelaire (The Flowers of Evil)

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Przedmiotem artykułu jest konfrontacja trzech cykli poetyckich w celu wydobycia podobieństw i różnic dotyczących układu wierszy. Podjęto kwestię reguł obowiązujących w tego typu konstrukcjach. Obok tak reprezentatywnych tytułów, jak Sonety krymskie Adama Mickiewicza i Vade-mecum Cypriana Norwida, uwzględniono tom Charles’a Baudelaire’a Kwiaty zła (z powodu częstego zestawiania go z cyklem Norwidowskim). Omawiane są czynniki stanowiące o spójności wierszy ze sobą (w ramach każdego z tych zbiorów) oraz proponowane przez badaczy idee architektoniczne, które decydują o porządku danego cyklu. Rozważania prowadzą do wniosku, że dopuszczalne są różne możliwości łączenia tekstów ze sobą i tworzenia mniejszych grup wierszy (podcykli czy minicykli) w zestawie autorskim. Cykle poetyckie z reguły charakteryzują się bowiem „wieloznacznością” kompozycyjną i można dopatrywać się w nich rozmaitych związków formalnych lub tematycznych między pojedynczymi tekstami. Zależy to poniekąd od interpretacji każdego z ogniw, jak i całości zbioru.

EN

The subject of the article is the comparison of three poetic cycles, in order to highlight the similarities and differences in the structure of the poems. The rules applicable to the structures of that type were analysed. In addition to the Polish works, Crimean Sonnets by Adam Mickiewicz and Vade-mecum by Cyprian Norwid, the volume The Flowers of Evil by Charles Baudelaire was included (because of its frequent comparisons with Norwid’s cycle). The factors determining the cohesion of poems with each other (within each of those cycles) and architectonic ideas, proposed by researchers, are discussed, leading to the conclusion that through different options of linking texts and creating smaller groups of poems (sub-cycles or mini-cycles), poetic cycles are generally characterised by “ambiguity” of composition. Different formal and thematic relations between the individual texts can be seen in them, which depends – to a certain extent – on the interpretation of each link, as well as the whole cycle.

Keywords

PL

romantyzm, liryka, cykl, kompozycja, Mickiewicz, Norwid, Baudelaire

EN

romanticism, lyric poetry, cycle, composition, Adam Mickiewicz, Cyprian Kamil Norwid, Charles Baudelaire; romanticism, lyric poetry, cycle, composition, Adam Mickiewicz, Cyprian Kamil Norwid, Charles Baudelaire

• Publisher: Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
• Journal: Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Poetica
• Year: 2019
• Volume: 7
• Pages: 94-122

Dates

published

2019-12-20

Contributors

author

Grzegorz Igliński

References

• Baudelaire Charles, Kwiaty zła, wybór Maria Leśniewska, Jerzy Brzozowski, red. i posłowie Jerzy Brzozowski, przeł. Zbigniew Bieńkowski i in., [wyd. dwujęzyczne], Wydawnictwo Literackie, Kraków 1990.
• Baudelaire Charles, Rozmaitości estetyczne, wstęp i przeł. Joanna Guze, komentarz i przypisy Claude Pichois przeł. Jan Maria Kłoczowski, Wydawnictwo Słowo/Obraz Terytoria, Gdańsk 2000.
• Baudelaire Charles, Sztuka romantyczna, wstęp Andrzej Kijowski, komentarz i przypisy Claude Pichois, Wydawnictwo Słowo/Obraz Terytoria, Gdańsk 2003.
• Mickiewicz Adam, Dzieła, komitet red. Zbigniew Jerzy Nowak i in., t. 1: Wiersze, oprac. Czesław Zgorzelski, Wydawnictwo Czytelnik, Warszawa 1993 (Wydanie Rocznicowe 1798–1998).
• Norwid Cyprian, Vade-mecum, oprac. Józef Fert, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1990.
• Sonet polski. Wybór tekstów, wstępem i objaśnieniami zaopatrzył Władysław Folkierski, Krakowska Spółka Wydawnicza, Kraków 1925.
• Adamiec Marek, Cypriana Norwida „świat na opak”, w: Cyprian Norwid. W setną rocznicę śmierci poety. Materiały z sesji poświęconej życiu i twórczości C. Norwida (27–29 października 1983), red. Stanisław Burkot, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1991, s. 76–108.
• Adamski Jerzy, Historia literatury francuskiej. Zarys, wyd. 3 popr. i rozsz., Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1989.
• Béguin Albert, Dusza romantyczna i marzenie senne. Esej o romantyzmie niemieckim i poezji francuskiej, przeł. Tomasz Stróżyński, Wydawnictwo Słowo/Obraz Terytoria, Gdańsk 2011.
• Brzozowski Jerzy, Posłowie, w: Charles Baudelaire, Kwiaty zła, wybór Maria Leśniewska, Jerzy Brzozowski, red. i posłowie Jerzy Brzozowski, przeł. Zbigniew Bieńkowski i in., [wyd. dwujęzyczne], Wydawnictwo Literackie, Kraków 1990, s. 464–478.
• Buś Marek, Zagadnienie „trudności” Norwida (uwagi wstępne), w: Liryka Cypriana Norwida, red. Piotr Chlebowski, Włodzimierz Toruń, Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin 2003, s. 11–24.
• Feliksiak Elżbieta, Ukryta struktura „Vade-mecum”, w: Norwid a chrześcijaństwo, red. Józef Fert, Piotr Chlebowski, Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin 2002, s. 221–248.
• Fert Józef, Poeta sumienia. Rzecz o twórczości Norwida, Redakcja Wydawnictw Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin 1993.
• Fert Józef, Wstęp, w: Cyprian Norwid, Vade-mecum, oprac. Józef Fert, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1990, s. V–CXLI.
• Fieguth Rolf, Poezja w fazie krytycznej. Cykl wierszy Cypriana Norwida „Vade-mecum”, w: tegoż, Poezja w fazie krytycznej i inne studia z literatury polskiej, przeł. Katarzyna Chmielewska i in., Świat Literacki, Izabelin 2000, s. 146–195.
• Fieguth Rolf, Rozpierzchłe gałązki. Cykliczne i skojarzeniowe formy kompozycyjne w twórczości Adama Mickiewicza, przeł. Miłosz Zieliński, Instytut Badań Literackich, Warszawa 2002.
• Fieguth Rolf, „Vade-mecum” Cypriana Norwida w kontekście Wiktora Hugo i Charles’a Baudelaire’a, w: tegoż, Gombrowicz z niemiecką gębą i inne studia komparatystyczne, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań 2011, s. 241–264.
• Friedrich Hugo, Baudelaire, w: tegoż, Struktura nowoczesnej liryki. Od połowy XIX do połowy XX wieku, przeł. i opatrzyła wstępem Elżbieta Feliksiak, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1978, s. 57–87.
• Głowiński Michał, Ciemne alegorie Norwida, w: Cyprian Norwid. W setną rocznicę śmierci poety. Materiały z sesji poświęconej życiu i twórczości C. Norwida (27–29 października 1983), red. Stanisław Burkot, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1991, s. 179–194.
• Gomulicki Juliusz Wiktor, Komentarz, w: Cyprian Norwid, Dzieła zebrane, oprac. Juliusz Wiktor Gomulicki, t. 2: Wiersze. Dodatek krytyczny, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1966, s. 725–868.
• Inglot Mieczysław, Opus magnum Norwidowskiej liryki. Rzecz o „Vade-mecum”, w: tegoż, Wyobraźnia poetycka Norwida, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1988, s. 53–83.
• Jastrzębski Zdzisław, Pamiętnik artysty. (O „Vade-mecum” Cypriana Kamila Norwida), „Roczniki Humanistyczne” 1956–1957, t. 6, z. 1, s. 7–115.
• Kijowski Andrzej, Grymas Baudelaire’a, w: Charles Baudelaire, Sztuka romantyczna, wstęp Andrzej Kijowski, komentarz i przypisy Claude Pichois, Wydawnictwo Słowo/ Obraz Terytoria, Gdańsk 2003, s. 5–30.
• Kleiner Juliusz, Mickiewicz, t. 1: Dzieje Gustawa, wyd. 3 popr., Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin 1995.
• Kołaczkowski Stefan, Ironia Norwida, w: tegoż, Dwa studia. Fredro, Norwid, Wydawnictwo Droga, Warszawa 1934, s. 43–75.
• Krukowska Halina, Cykliczność „Sonetów krymskich” Adama Mickiewicza w świetle Gastona Bachelarda koncepcji czasu poetyckiego, „Bibliotekarz Podlaski” 2013, nr 2 (27), s. 114–126 (przedruk w: tejże, „Pan Tadeusz” jako poezja czysta. Studia i szkice o Mickiewiczu, Wydawnictwo Prymat, Białystok 2016, s. 29–44).
• Lanson Gustave, Tuffrau Paul, Historia literatury francuskiej w zarysie, przeł. Wiera Bieńkowska, wyd. 2, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1965.
• Lyszczyna Jacek, Dynamiczna koncepcja struktury cyklu lirycznego, czyli raz jeszcze o „Sonetach krymskich”, w: Polski cykl liryczny, red. Krystyna Jakowska, Dariusz Kulesza, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok 2008, s. 29–35.
• Lyszczyna Jacek, „Vade-mecum” Cypriana Norwida – romantyczny cykl dygresyjny, w: Semiotyka cyklu. Cykl w muzyce, plastyce i literaturze, red. Mieczysława Demska-Trębacz, Krystyna Jakowska, Radosław Sioma, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok 2005, s. 93–98.
• Mackiewicz Tomasz, „Vade-mecum” Norwida jako „dzieło otwarte”, w: Genologia Cypriana Norwida, red. Adela Kuik-Kalinowska, Wydawnictwo Pomorskiej Akademii Pedagogicznej, Słupsk 2005, s. 295–308.
• Makowski Stanisław, Świat „Sonetów krymskich” Adama Mickiewicza, Wydawnictwo Czytelnik, Warszawa 1969.
• Od Kochanowskiego do Mickiewicza. Szkice o polskim cyklu poetyckim, red. Bernadetta Kuczera-Chachulska, Instytut Badań Literackich PAN, Warszawa 2004.
• Opacki Ireneusz, Z zagadnień cyklu sonetowego w polskim romantyzmie, w: Studia z teorii i historii poezji, red. Michał Głowiński, seria 2, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław – Warszawa – Kraków 1970, s. 71–128.
• Osiński Dawid Maria, Momentalność i nawrotowość cyklu jako struktury wyrażania w „Sadzie rozstajnym” Bolesława Leśmiana, czyli po co Leśmianowi cykle poetyckie, w: Stulecie „Sadu rozstajnego”, red. Urszula M. Pilch, Marian Stala, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2014, s. 21–52.
• Peyre Henri, Baudelaire, w: tegoż, Co to jest symbolizm?, przeł. i posłowiem opatrzył Maciej Żurowski, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1990, s. 48–71.
• Polski cykl liryczny, red. Krystyna Jakowska, Dariusz Kulesza, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok 2008.
• Praz Mario, Zmysły, śmierć i diabeł w literaturze romantycznej, przeł. Krzysztof Żaboklicki, słowo wstępne Mieczysław Brahmer, wyd. 2, Wydawnictwo Słowo/Obraz Terytoria, Gdańsk 2010.
• Reimann Aleksandra, „Podsłuchać muzyczny motyw”. O cyklu muzyczno-poetyckim na przykładzie „Muzyki wieczorem” Jarosława Iwaszkiewicza, „Przestrzenie Teorii” 2011, nr 15, s. 199–228.
• Richard Jean-Pierre, Głębia Baudelaire’a, w: tegoż, Poezja i głębia, przeł. i posłowie Tomasz Swoboda, Wydawnictwo Słowo/Obraz Terytoria, Gdańsk 2008, s. 67–120.
• Rzepczyński Sławomir, Norwid a nowoczesność, w: Romantyzm i nowoczesność, red. Michał Kuziak, TAiWPN Universitas, Kraków 2009, s. 185–215.
• Sawicki Stefan, Współczesność Norwida, w: tegoż, Wartość – sacrum – Norwid. Studia i szkice aksjologicznoliterackie, Redakcja Wydawnictw Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin 1994, s. 235–239.
• Siwiec Magdalena, Romantyczne arcycykle orientalne: „Les Orientales” i „Sonety krymskie”, w: Romantyzm środkowoeuropejski w kontekście postkolonialnym, cz. 2, red. Michał Kuziak, Bartosz Maciejewski, TAiWPN Universitas, Kraków 2016, s. 115–130.
• Siwiec Magdalena, Ze stygmatem romantyzmu. O Norwidzie i Baudelairze z perspektywy nowoczesności, „Teksty Drugie” 2014, nr 4, s. 195–214.
• Trojanowiczowa Zofia, Norwid wobec Mickiewicza, w: tejże, Romantyzm. Od poetyki do polityki. Interpretacje i materiały, wybór i red. Anna Artwińska, Jerzy Borowczyk, Piotr Śniedziewski, TAiWPN Universitas, Kraków 2010, s. 17–37.
• Wantuch Wiesława, O poetyce cyklu lirycznego, w: Miejsca wspólne. Szkice o komunikacji literackiej i artystycznej, red. Edward Balcerzan, Seweryna Wysłouch, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1985, s. 42–62.
• Witkowska Alina, Cyprian Norwid, w: tejże, Wielcy romantycy polscy. Mickiewicz, Słowacki, Krasiński, Norwid, Wiedza Powszechna, Warszawa 1980, s. 237–289.
• Woronow Ilona, Romantyczna idea korespondencji sztuk. Stendhal, Hoffmann, Baudelaire, Norwid, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2008.
• Zgorzelski Czesław, Pielgrzym „w krainie dostatków i krasy”, w: tegoż, Obserwacje, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1993, s. 41–48.

Identifiers

DOI

10.24917/23534583.7.8