Polskie urban fantasy. Szkic o mieście i miejskości

• Authors: Barbara Szymczak-Maciejczyk

Abstracts

EN

Urban fantasy is attracting more attention from readers, but scientific papers about it still do not appear often enough. The aim of the present article is to specify where urban fantasy originates from, what its constitutive features are, and how this subgenre is changing the way the city is described. Genre similarities with crime fiction, a change in the city paradigm, and the influence of urban legends on urban fantasy are indicated. Moreover, the relationship between the heyday of urban fantasy and the spatial turn is outlined.

PL

Fantastyka miejska cieszy się coraz większym zainteresowaniem czytelników, pozostając jednocześnie na marginesie badań naukowych. Artykuł miał na celu skonkretyzowanie, z czego wywodzi się fantastyka miejska oraz jakie są jej cechy konstytutywne, a także jak ten podgatunek wpływa na zmianę opisywania miasta. Wskazano na zbieżności gatunkowe z kryminałem, zmianę paradygmatu miasta, wpływ legend miejskich na urban fantasy. Nakreślono związek rozkwitu fantastyki miejskiej z obserwowanym od kilku dekad zwrotem przestrzennym.

Keywords

EN

urban fantasy; paranormal romance; popculture; Polish prose; city

PL

fantastyka miejska; romans paranormalny; popkultura; polska proza; miasto

• Publisher: Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
• Journal: Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Poetica
• Year: 2021
• Volume: 9
• Pages: 183-196

Dates

published

2021

Contributors

author

Barbara Szymczak-Maciejczyk

• Ośrodek Badawczy Facta Ficta

• https://orcid.org/0000000175469581

References

• Aguirre Manuel, Geometria strachu. Wykorzystanie przestrzeni w literaturze gotyckiej, przeł. Agnieszka Izdebska, w: Wokół gotycyzmów. Wyobraźnia, groza, okrucieństwo, red. Grzegorz Gazda, Agnieszka Izdebska, Jarosław Płuciennik, TAiWPN Universitas, Kraków 2002, s. 15–32.
• Andrews Ilona, Magia kąsa, przeł. Anna Czapla, Fabryka Słów, Lublin – Warszawa 2017.
• Bachórz Józef, Powieść tajemnic, w: Słownik literatury popularnej, red. Tadeusz Żabski, Towarzystwo Przyjaciół Polonistyki Wrocławskiej, Wrocław 1997, s. 337–339.
• Biblioteka Narodowa, 39% – lekki wzrost czytelnictwa w Polsce, https://www.bn.org.pl/w-bibliotece/3966-39%25---lekki-wzrost-czytelnictwa-w-polsce.html (dostęp: 6.08.2020).
• Ekman Stefan, Crime Stories and Urban Fantasy, „Clues: A Journal of Detection” 2017, t. 35, nr 2, s. 48–57.
• Ekman Stefan, London Urban Fantasy. Places with History, „Journal of the Fantastic in the Arts” 2018, t. 29, nr 3, s. 380–401.
• Ekman Stefan, Urban fantasy – literatura Niewidocznego, „Creatio Fantastica. Zagadnie¬nia i Problemy Fantastyki” 2018, nr 1(58), s. 7–27.
• Ekman Stefan, Taylor Audrey, Borowska-Szerszun Sylwia, Maj Krzysztof M., Szymczak-Maciejczyk Barbara, Literatura Niewidocznego – wizje i rewizje urban fantasy, „Creatio Fantastica. Zagadnienia i Problemy Fantastyki” 2018, nr 1(58), s. 177–189.
• Geertz Cliford, O gatunkach zmąconych. Nowe konfiguracje myśli społecznej, przeł. Zdzisław Łapiński, „Teksty Drugie” 1990, nr 2, s. 113–130.
• Gemra Anna, Przedmowa, w: Literatura i kultura popularna. Badania i metody, red. Anna Gemra, Adam Mazurkiewicz, Pracownia Literatury i Kultury Popularnej oraz Nowych Mediów, Wrocław 2014, s. 9–17.
• Gomel Elana, Miasta kanibalistyczne. Poczwarne ciała miejskie we współczesnej fantasy, przeł. Ksenia Olkusz, „Creatio Fantastica. Zagadnienia i Problemy Fantastyki” 2018, nr 1(58), s. 49–68.
• Izdebska Agnieszka, Gotyckie labirynty, w: Wokół gotycyzmów. Wyobraźnia, groza, okrucieństwo, red. Grzegorz Gazda, Agnieszka Izdebska, Jarosław Płuciennik, TAiWPN Universitas, Kraków 2002, s. 33–41.
• Jadowska Anita, Złodziej dusz, Wydawnictwo SQN, Kraków 2020.
• Kobus Aldona, Ciemna strona miasta. Fantazmat miejski w urban legends i urban fantasy, „Tekstura. Rocznik Filologiczno-Kulturoznawczy” 2013, t. 1, nr 4, s. 39–50.
• Literatura popularna. Tom 3. Kryminał, red. Ewa Bartos, Katarzyna Niesporek, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2019.
• Mannolini-Winwood Sarai, Wokół definicji fantastyki miejskiej, przeł. Krzysztof M. Maj, „Creatio Fantastica. Zagadnienia i Problemy Fantastyki” 2018, nr 1(58), s. 29–47.
• McLennon Leigh, The Vampire in Paranormal Romance and Urban Fantasy, https://libra-ry.unimelb.edu.au/exhibitions/dark-imaginings/gothicresearch/the-vampire-in--paranormal-romance-and-urban-fantasy (dostęp: 22.09.2020).
• Olkusz Ksenia, Romans paranormalny – Materiały do „Słownika Rodzajów Literackich”, „Zagadnienia Rodzajów Literackich” 2016, nr 59, z. 1, s. 104–110.
• Olkusz Ksenia, Wszechkultura jako dziedzina badawczej stygmatyzacji, w: 50 twarzy popkultury, red. Ksenia Olkusz, Ośrodek Badawczy Facta Ficta, Kraków 2017, s. 15–51.
• Pudełko Agnieszka, Turystyka literacka w Małopolsce, „Turystyka Kulturowa” 2014, nr 9, s. 75–91.
• Roszczynialska Magdalena, Badania literatury popularnej w Polsce w perspektywie zwrotu topograficznego, red. Anna Gemra, Adam Mazurkiewicz, Literatura i kultura popularna. Badania i metody, Pracownia Literatury i Kultury Popularnej oraz Nowych Mediów, Wrocław 2014, s. 47–60.
• Rybicka Elżbieta, Geopoetyka. Przestrzeń i miejsce we współczesnych teoriach i praktykach literackich, TAiWPN Universitas, Kraków 2014.
• Sokalska Anna, Wiedźma, Lira, Warszawa 2019.
• Stasiak Andrzej, Turystyka literacka i filmowa, w: Współczesne formy turystyki kulturowej, red. Karolina Buczkowska, Armin Mikos von Rohrscheidt, Akademia Wychowania Fizycznego w Poznaniu, Poznań 2009, s. 451–467.
• Stepnowska Tatiana, Spory o istotę i granice światów przedstawionych fantastyki, w: Tekstowe światy fantastyki, red. Mariusz M. Leś, Weronika Łaszkiewicz, Paweł Stasiewicz, Uniwersytet w Białymstoku – Wydawnictwo Prymat, Białystok 2017, s. 11–21.
• Szymczak-Maciejczyk Barbara, Outlander. Podróż przez czas, podróż przez przestrzeń, w: Topografie podróży, red. Anita Całek, Ośrodek Badawczy Facta Ficta, Wrocław 2020, s. 361–380.
• Trębicki Grzegorz, Fantasy – ucieczka od cudowności, w: Fantastyczność i cudowność. Wokół źródeł fantasy, red. Tomasz Ratajczak, Bogdan Trocha, Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego, Zielona Góra 2009, s. 63–70.
• Wetta Molly, Urban Fantasy for Paranormal Romance Readers, online: https://www. ebscohost.com/novelist/novelist-special/urban-fantasy-for-paranormal-romance- -readers (dostęp: 22.09.2020).
• Żabski Tadeusz, Literatura popularna, w: Słownik literatury popularnej, red. Tadeusz Żabski, Towarzystwo Przyjaciół Polonistyki Wrocławskiej, Wrocław 1997, s. 212–217.

Identifiers

DOI

10.24917/23534583.9.11

Biblioteka Nauki

2080457