Dokument z czasów grozy. Notatki ks. Joachima Beslera SVD, kapelana katowickiego więzienia z lat 1942–1945

• Authors: Andrzej Grajewski

Title variants

EN

Document of the Times of Terror. Notes of Rev. Joachim Besler, SVD, Chaplain of the Katowice Prison in the Years 1942–1945

Abstracts

EN

Notes written and edited by rev. Joachim Besler, SVD, chaplain of the Katowice prison between 1942 and 1945, and stored at the Archives of the Archdiocese of Katowice, constitute an important testimony of the last moments of the life of Blessed rev. Jan Macha and two of his co-workers, Joachim Gűrtler and Leon Rydrych. The notes are also an important source enabling us to broaden our knowledge on the people guillotined in the Katowice prison and bringing a lot of detailed information on the functioning of this institution itself as the place of martyrdom of the Polish population of Upper Silesia in the times of the German occupation. Rev. Besler started his service as chaplain in this prison on 28 July 1942 and worked there until January 1945, when Red Army troops entered Katowice. According to his memoirs, he had prepared about five hundred people for death, most of whom were Polish, but there were also some Germans, Italians and Frenchmen. He also remembered several women whose confession he had taken before their execution. Ali the prisoners were brought over to Katowice from various prisons in the provinces of Katowice and Opole, such as Bielsko, Cieszyn, Strzelce and Racibórz. At that time, rev. Besler took conspiratorial notes on the people sentenced to death and on their death circumstances. The notes were then used to create a manuscript, which was subsequently re-written and stored in the archives. The document has already been quoted by historians, but it has never been published as a whole.

PL

Notatki ks. Joachima Beslera SVD, kapelana katowickiego więzienia z lat 1942-1945, opracowane przez niego w 1965 roku i przechowane w Archiwum Archidiecezji Katowickiej, stanowią ważne świadectwo ostatnich chwil życia błogosławionego ks. Jana Machy oraz dwóch jego współpracowników - Joachima Gűrtlera i Leona Rydrycha. Pozwalają również uzupełnić naszą wiedzę o osobach zgilotynowanych w katowickim więzieniu oraz przynoszą wiele szczegółowych informacji o funkcjonowaniu samego więzienia, miejscu martyrologii ludności polskiej na Górnym Śląsku w latach niemieckiej okupacji. Ks. Besler objął obowiązki kapelana w tym więzieniu 28 lipca 1942 roku. Pracował tam do stycznia 1945 roku, kiedy do Katowic weszły oddziały Armii Czerwonej. Jak sam wspominał, osobiście przygotował na śmierć około 500 osób, przeważnie Polaków, ale zdarzali się też Niemcy oraz kilku Francuzów i Włochów. Zapamiętał również kilkanaście kobiet, które spowiadał przed egzekucją. Wszyscy byli przywożeni do Katowic z różnych więzień w rejencjach katowickiej i opolskiej, m.in. z Bielska, Cieszyna, Strzelec i Raciborza. W tym czasie ks. Besler konspiracyjnie prowadził notatki dotyczące osób skazanych na karę śmierci oraz okoliczności ich śmierci. Posłużyły one do przygotowania rękopisu, który następnie został przepisany i złożony w archiwum. Dokument był już cytowany przez historyków, ale nigdy nie został opublikowany w całości.

Keywords

PL

ks. Joachim Besler SVD; ks. Jan Macha; więzienie w Katowicach; konspiracja na Górnym Śląsku; kapelani w niemieckich więzieniach

EN

rev. Joachim Besler SVD; rev. Jan Macha; the Katowice prison; conspiracy in Upper Silesia; chaplains in German prisons

• Publisher: Wydawnictwo Naukowe „Śląsk"
• Journal: Zaranie Śląskie. Seria druga
• Year: 2022
• Volume: 8
• Pages: 61-82

Dates

published

2022

Contributors

author

Andrzej Grajewski

• https://orcid.org/0000000212094214

reviewer

Zbigniew Hojka

• Uniwersytet Śląski

• https://orcid.org/0000000321691050

reviewer

Tomasz Przerwa

• Uniwersytet Wrocławski

• https://orcid.org/0000000189720773

References

• Bednarski, D. (2015). Ks. Jan Macha 1914–1942. Życie z sercem na dłoni. Górnośląskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk im. W. Roździeńskiego i Wydawnictwo Medeia.
• Bednarski, D. (Red.). (2015). Żyłem krótko, lecz cel swój osiągnąłem. Ks. Jan Macha (1914–1942). Emmanuel.
• Kaczmarek, R. (b.d.). Skazani niewinnie. Ksiądz Jan Macha. https://janmacha.gosc.pl/temat/2020/04/30/Skazani-niewinnie
• Koj, E. (2015). Postanowienie o umorzeniu śledztwa z 9.10.2015 r. (Sygn. S 29/14/Zn). Instytut Pamięci Narodowej.
• Kronika Parafii Popielów. (b.d.). Parafia pw. Trójcy Przenajświętszej w Rybniku Popielowie i Radziejowie (s. 62–65), Rybnik.
• Niekrasz, J. (1993). Z dziejów AK na Śląsku. Instytut Wydawniczy PAX. Odpis notatek ks. Joachima Beslera SVD, kapelana więziennego w latach 1942–1945 w więzieniu przy ul. Mikołowskiej w Katowicach. (b.d.). Akta Rzeczowe, Duszpasterstwo więzienne, t. I (Sygn, 47/632, k. 1–54), Archiwum Archidiecezji Katowickiej, Katowice.
• Szweda, K. (1951, 2 września). Bohaterstwo. Gość Niedzielny, 35, s. 1–2.
• Targ, A. (1946). Śląsk w okresie okupacji niemieckiej. Wydawnictwo Zachodnie.
• Walter-Janke, Z. (1968). Podziemny Śląsk. Początki konspiracji na Śląsku 1939–1941. Instytut Wydawniczy PAX.
• Warmbrand, S. (2021). Egzekucje, Zgilotynowani w katowickim więzieniu 1941–1945. Kronika katowicka, 58, s. 3–5.
• Warzecha, B. (b.d.). Polskie tłumaczenie wyroku na ks. Jana Machę. Ksiądz Jan Macha. https://janmacha.gosc.pl/temat/2020/04/10/Polskie-tlumaczenie-wyroku-na-ks-Jana-Mache
• Wróblewski, J. (2021, 19 listopada). O. Joachim Besler: Przygotowałem około 500 ludzi na drogę do wieczności – Misjonarze Werbiści. Misjonarze Werbiści – Dom Misyjny Świętego Stanisława Kostki w Chludowie. https://www.chludowo. werbisci.pl/2021/11/19/o-joachim-besler-przygotowalem-okolo-500-ludzi-na-droge-do-wiecznosci/

Identifiers

DOI

10.24917/ZaranieSlaskie.8.4

Biblioteka Nauki

6630135