The Stateczne gniazdo

• Authors: Aleksandra Toman

Title variants

EN

The sober nest

Abstracts

EN

In my essay The sober nest i wrote about families from XIXth century and twenty years before the second world war. i noticed that in the second half of XIXth century the culture stopped idealizing a family and presented it as the ambivalent background. But there was conservative structure, too – duties were found more important than emotions. Families were regarded rather as economical entities: the Mincel in The doll by Bolesław Prus or the Boryna in The peasants by Władysław Reymont are examples. i  recalled Anna Karenina by Lew Tołstoj with the motto: ’Merry families are all similar; every unhappy family is unhappy in their own way’. This novel describes conservative families as patriotic, useful, but oppressive. In The magic hill Tomasz Mann characterizes the sober family as a bit milder. Michał Szołochow in his novel The silent Don accents paternalism in the Melechow family – parents don’t take care of Grzegorz’s needs. The heroes of the novel La regenta by Leopold Alas are similar: too conservative family thinks they know what is good for the protagonist who feels like an object. Ulloa manor by Emilia Bazan demitologises the family institution who makes Julian become a priest and orders Marcelina to marry a man she finds dishonest. The Portuguese writer Eco Queiros presents a bourgeoise family objectively and ironically. The novel The old people and the ephemeral things by Louis Couperus is similar. The Forsyte saga by John Galsworthy describes the ‘heroic’ aspect of the family institution and Arsieniew’s life by Iwan Bunin seems to glorify old-fashioned, Russian gentry families.

PL

W mojej pracy Stateczne gniazdo pisałam o rodzinach z XIX wieku i dwudziestolecia międzywojennego. Zauważyłam, że w II połowie XIX wieku kultura przestała idealizować rodzinę i przedstawiała ją jako środowisko ambiwalentne. Lecz jednocześnie była to także struktura konserwatywna – powinności uważano za ważniejsze od uczuć. Rodziny traktowano raczej jako jednostki produkcyjne: przykładami są Minclowie w Lalce Bolesława Prusa lub Borynowie w Chłopach Władysława Reymonta. Przywołałam Annę Kareninę Lwa Tołstoja wraz z mottem: ”Wszystkie szczęśliwe rodziny są do siebie podobne, każda nieszczęśliwa rodzina jest nieszczęśliwa na swój sposób”. Ta powieść opisuje rodziny zachowawcze jako patriotyczne, pożyteczne, ale opresyjne. w Czarodziejskiej górze Tomasz Mann charakteryzuje stateczną rodzinę jako trochę łagodniejszą. Michał Szołochow w powieści Cichy Don akcentuje paternalizm w rodzinie Melechowów – rodzice nie liczą się z potrzebami Grzegorza. Bohaterowie powieści Regentka Leopolda Alasa są podobni: zbyt konserwatywna rodzina myśli, że wie, co jest dobre dla protagonistki, która czuje się jak rzecz. Dwór w Ulloa Emilii Bazan demitologizuje instytucję rodziny, która każe Julianowi zostać księdzem, a Marcelinie poślubić człowieka, którego uważa ona za osobę nieuczciwą. Portugalski pisarz Eco Queiros przedstawia rodzinę mieszczańską w sposób rzeczowy i sarkastyczny. Powieść Ludzie starzy i sprawy przemijające Louisa Couperusa jest podobna. Saga rodu Forsyte’ów Johna Galsworthy’ego opisuje „heroiczny” aspekt instytucji rodziny, zaś Życie Arsieniewa Iwana Bunina zdaje się gloryfikować staroruskie rodziny szlacheckie.

Keywords

PL

rodzina; pożyteczność; powinność; konserwatyzm; paternalizm; jednostka ekonomiczna; tradycja

EN

family; usefulness; duty; conservatism; paternalism; economical entity; tradition

• Publisher: Uniwersytet Opolski. Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego
• Journal: Family Forum
• Year: 2021
• Volume: 11
• Pages: 287-311

Dates

published

2021

Contributors

author

Aleksandra Toman

• Wydział Nauk Społecznych, Instytut Historii UO

• https://orcid.org/0000000325151860

References

• Adamski F. (2002). Rodzina. Wymiar społeczno-kulturalny, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
• Alas L. (1988). Regentka, przeł. J. Carlson, K. Wojciechowska, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
• Aries P. (1995). Historia dzieciństwa, przeł. M. Ochab, Wydawnictwo Marabut, Gdańsk.
• Baczyńska B. ( 2014). Historia literatury hiszpańskiej, Wydawnictwo Naukowe PWN SA, Warszawa.
• Balicki J., Bogucka M. (1989). Historia Holandii, Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich – Wydawnictwo, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk – Łódź.
• Barthes R., Mitologie, przeł. A. Dziadek, Wydawnictwo Aletheia, Warszawa.
• Bazan E.P. (2008). Dwór w Ulloa, przeł. H. Igalson-Tygielska, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1984.
• Bunin I. (1965). Życie Arsieniewa, przeł. I. Bajkowska, M. Mongirdowa, Czytelnik, Warszawa.
• Couperus L. (1966). Ludzie starzy i sprawy przemijające, przeł. M. Chełkowski, Instytut Wydawniczy PAX, Warszawa.
• Flandrin J.L. (2015). Historia rodziny, przeł. A. Kuryś, Wydawnictwo Aletheia, Warszawa.
• Gajda J. (2008). Antropologia kulturowa. Wprowadzenie do wiedzy o kulturze, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków.
• Galsworthy J. (2006). Saga rodu Forsyte’ów, przeł. J. Birkenmajer, R. Centreszwerowa, J.B. Rychliński, Hachette Livre Polska, Warszawa.
• Godlewski G., Kolankiewicza L., Mencwela A. (red.); (2005). Rodaka P., Antropologia kultury. Zagadnienia i wybór tekstów, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
• Hutnikiewicz A. (2012), Młoda Polska, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Jan Paweł II (2004). Wstańcie, chodźmy!, Wydawnictwo Św. Stanisława, Kraków.
• Kopaliński W. (2011). Słownik mitów i tradycji kultury, Oficyna Wydawnicza Rytm, Warszawa.
• Mann T. (1956). Czarodziejska góra, przeł. J. Kramsztyk, Czytelnik, Warszawa.
• Miłosz Cz. (2010). Historia literatury polskiej, przeł. M. Tarnowska, wydawnictwo Znak, Kraków.
• Mucha B. (1989). Historia literatury rosyjskiej. Zarys, Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich – Wydawnictwo, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk – Łódź.
• Proust M. (2003). w stronę Swanna, przeł. T. Boy-Żeleński, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków.
• Prus B. (2015). Lalka, wydawnictwo MG, Kraków.
• Queiros E. (1978). Kuzyn Bazyli, przeł. E. Reis, Wydawnictwo Literackie Kraków, Kraków.
• Queiros E. (1988). Ród Maia, przeł. K. Chabasińska, W. Chabasiński, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
• Reymont W.S. (2015). Chłopi, Wydawnictwo GREG, Kraków.
• Smoliński L. (2020). Katolicki dom. Zachować wiarę w rodzinie, Wydawnictwo Rafael, Kraków.
• Szołochow M. (1984). Cichy Don, przeł. W. Rogowicz, A. Stawar, Książka i Wiedza, Warszawa.
• Szumlewicz K. (2011). Emancypacja przez wychowanie, czyli edukacja do wolności, równości i szczęścia, Wydawnictwo GWP, Sopot.
• Tołstoj L. (1972). Anna Karenina, przeł. K. Iłłakowiczówna, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
• Twardowski J. (2003). Elementarz księdza Twardowskiego dla najmłodszego, średniaka i starszego, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
• Walczewska S. (2000). Damy, rycerze i feministki, Wydawnictwo eFKa, Kraków.
• Zins H. (2009). Historia Anglii, Zakład Narodowy Im. Ossolińskich – Wydawnictwo, Wrocław.

Identifiers

DOI

10.25167/FF/2335

Biblioteka Nauki

2041960