Motyw ustanowienia Eucharystii

• Authors: Michał Ludwig

Title variants

EN

The theme of the institution of the Eucharist

Abstracts

EN

The research carried out is part of a study of the Gospel according to St Matthew, and the motif of the institution of the Eucharist shown in the Bible in four different places (Mt 26:26-30; Mk 14:22-25; Lk 22:14-20 and 1 Cor 11:23-26). The aim of the study was to analyse the text describing the moment of the institution of the Eucharist (Mt 26:26-30). An attempt was made to discover the most important message coming from the given biblical pericope. Three methods were used in the research process (historical-critical analysis, linguistic analysis and intertextual analysis), the application of which influenced the delimitation of the individual points of the work. The results achieved can be put in a few sentences corresponding to the methods used. Namely, described fragment Mt 26:26-30 is the last part of Matthew’s relation about the Last Supper of Jesus with His disciples. The author in editing this passus used Mark’s (Mk 14:22-25) and Luke’s (Lk 22:14-20) accounts, as well as his own material. Next, it should be stated that in Matthew’s description of the institution of the Eucharist, Jesus and His work comes to the foreground, even though during the described supper probably took place also other activities. The author wanted to emphasize the importance of Jesus’ actions and words in this way. On the other hand, taking into account the theological message of the pericope of Mt 26:26-30, it should be stated that the notions of covenant (Jesus concludes a new and eternal covenant during the Last Supper), blood (Christ, giving the disciples to drink his blood, gives them at the same time a share in his divine life) and body (by receiving the body of Jesus during the Last Supper, the disciples thus unite with his whole person) are of fundamental importance in it. From the research carried out we also draw conclusions for further analysis of the text of the institution of the Eucharist in St Matthew. Namely, the analysis of the fragment of Mt 26:26-30 only by the synchronic method, which is the linguistic analysis, is insufficient and requires supplementing with, at least, intertextual analysis. This is how it turned out that the pericope Mt 26:26-30 is very rich in theological content, the explanation of which must be sought in many other biblical books. There were also questions of debate, such as the question of the ipsissima verba Jesu in the pericope, given that there are four versions of the text on the institution of the Eucharist. Looking ahead, one could also consider making a theological-biblical synthesis on the Eucharist on the basis of all four texts of Sacred Scripture treating its institution.

PL

Przeprowadzone badania naukowe wpisują się w nurt badań nad Ewangelią według św. Mateusza, a także nad motywem ustanowienia Eucharystii ukazanym w Biblii w czterech różnych miejscach (Mt 26,26-30; Mk 14,22-25; Łk 22,14-20 i 1 Kor 11,23-26). Celem badań była analiza tekstu opisującego moment ustanowienia Eucharystii (Mt 26,26-30). Dokonano próby odkrycia najważniejszego przesłania płynącego z podanej perykopy biblijnej. W procesie badawczym posłużono się trzema metodami (analizą historyczno-krytyczna, lingwistyczną i intertekstualną), których zastosowanie wpłynęło na wyznaczenie granic poszczególnych punktów pracy. Osiągnięte wyniki można ująć w kilku zdaniach odpowiadających zastosowanym metodom. Mianowicie opisywany fragment Mt 26,26-30 jest ostatnią częścią Mateuszowej relacji o Ostatniej Wieczerzy Jezusa z Jego uczniami. Autor w redagowaniu owego passusu posługiwał się relacjami Markową (Mk 14,22-25) i Łukaszową (Łk 22,14-20), a także materiałem własnym. Następnie należy stwierdzić, że w Mateuszowym opisie ustanowienia Eucharystii na pierwszy plan wysuwa się Jezus i Jego dzieło, mimo że podczas opisywanej wieczerzy miały zapewne miejsce także inne czynności. Autor chciał w ten sposób podkreślić wagę czynów i słów Jezusa. Z kolei uwzględniając teologiczne przesłanie perykopy Mt 26,26-30 należy stwierdzić, że zasadnicze znaczenie mają w nim pojęcia przymierza (Jezus zawiera w czasie Ostatniej Wieczerzy nowe i wieczne przymierze), krwi (Chrystus, dając uczniów do wypicia swoją krew, daje im jednocześnie udział w swoim boskim życiu) i ciała (przyjmując ciało Jezusa podczas Ostatniej Wieczerzy, uczniowie jednoczą się w ten sposób z całą Jego osobą). Z przeprowadzonych badań wyciągnięto także wnioski do dalszej analizy tekstu ustanowienia Eucharystii u św. Mateusza. Mianowicie analiza fragmentu Mt 26,26-30 jedynie metodą synchroniczną, jaką jest analiza lingwistyczna, jest niewystarczające i wymaga uzupełnienia o, chociażby analizę intertekstualną. W ten sposób właśnie okazało się, że perykopa Mt 26,26-30 jest bardzo bogata w treści teologiczne, których wyjaśnienia należy szukać w wielu innych księgach biblijnych. Pojawiły się także kwestie dyskusyjne, jak chociażby zagadnienie dotyczące ipsissima verba Jesu w opisywanej perykopie, zważywszy na to, że tekst traktujący o ustanowieniu Eucharystii istnieje w czterech wersjach. Patrząc przyszłościowo, można by także zastanowić się nad dokonaniem syntezy teologiczno-biblijnej na temat Eucharystii na podstawie wszystkich czterech tekstów Pisma Świętego, traktujące o jej ustanowieniu.

Keywords

EN

covenant; blood; body; the Last Supper; Eucharist; exegetical analysis; Gospel of Matthew

PL

przymierze; krew; ciało; ostatnia wieczerza; Eucharystia; ewangelia św. Mateusza; analiza egzegetyczna

• Publisher: Uniwersytet Opolski. Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego
• Journal: Scriptura Sacra
• Year: 2021
• Issue: 25
• Pages: 227-280

Dates

published

2021

Contributors

author

Michał Ludwig

• Uniwersytet Opolski, Wydział Teologiczny

• https://orcid.org/0000000236863700

References

• Bartnicki, R., Ewangelie synoptyczne. Geneza i interpretacja (Warszawa 2003).
• Bartnicki, R. – Kłósek K., Metody interpretacji Nowego Testamentu. Wprowadzenie (Kraków 2014).
• Benoit, P., „Eucharystia”, Słownik teologii biblijnej (ed. X. Leon-Dufour; Poznań 1990) 265–271.
• Blaza, M., „Traktat o sakramentach”, Dogmatyka (ed. E. Adamiak – A. Czaja – J. Majewski; Biblioteka Więzi 181; Warszawa 2007) 5 247–256.
• Bösen, W., Ostatni dzień Jezusa z Nazaretu (Wrocław – Warszawa – Kraków 2002).
• Chmiel, J., „«Krew i woda». Próby interpretacji J 19,34”, Ruch Biblijny i Liturgiczny 30/6 (1977) 291–296.
• Czerski, J., „Hebrajska retoryka biblijna”, Adveniat regnum tuum. Księga pamiątkowa dedykowana księdzu profesorowi Januszowi Czerskiemu z okazji złotego jubileuszu kapłaństwa, 75. rocznicy urodzin i 48 lat pracy naukowo-dydaktycznej (ed. B. Polok – K. Ziaja; Opolska Biblioteka Teologiczna 117; Opole 2010) 41–49.
• Czerski, J., Metodologia Nowego Testamentu (Opolska Biblioteka Teologiczna 126; Opole 2012).
• Davies, W. D. et al., A Critical and Exegetical Commentary on the Gospel According to Saint Matthew (International Critical Commentary 3; London – New York 2000).
• Drozd J., Ostatnia Wieczerza nową Paschą (Attende Lectioni 4; Katowice 1977).
• Dziadosz, D., „Boża i ludzka wierność. teologiczny obraz zdobycia Kanaanu”, Verbum Vitae 11 (2007) 43–66.
• Dziadosz, D., Tak było na początku… Izrael opowiada swoje dzieje. Literacka i teologiczna analiza wiodących tradycji Księgi Rodzaju (Przemyśl 2011).
• Ernst, J., „Znaczenie eucharystycznego ciała dla jedności Kościoła i kosmosu”, Concilium 4 (1968) 583–589.
• Flis, J., Konkordancja Starego i Nowego Testamentu do Biblii Tysiąclecia (Warszawa 1996).
• Gerleman, G., „bāśār (Fleisch”), Theologisches Handwörterbuch zum Alten Testament (ed. E. Jenni – C. Westermann; Gütersloh 1994) 1 ʼĀb – mātaj, 376–379.
• Gerleman, G., „dām (Blut)”, Theologisches Handwörterbuch zum Alten Testament (ed. E. Jenni – C. Westermann; Gütersloh 1994) 1 ʼĀb – mātaj, 448–451.
• Gilbert, J. – Grelot P., „Przymierze”, Słownik teologii biblijnej (ed. X. Leon-Dufour; Poznań 1990) 825–833.
• Gryglewicz, F., Chleb, wino i Eucharystia w symbolice Nowego Testamentu (Poznań – Warszawa – Lublin 1968).
• Hagner, D. A., Matthew 14–28 (Word Biblical Commentary 33b; Nashville 1995).
• Jaromin, J., „Krew i woda z przebitego boku Jezusa (J 19,34). Symbolika i teologia”, Scriptura Sacra 16 (2012) 7–18.
• Jędrzejewski, S., „Jom Kippur – próba znalezienia genezy”, Seminare. Poszukiwania naukowe 25/1 (2008) 95–110.
• Kajfosz, J. – Krzysiuk, H. – Kwiecień, M., Konkordancja biblijna do Pisma Świętego Starego i Nowego Testamentu. Nowy przekład z języków hebrajskiego i greckiego (Warszawa 1995) 2.
• Kudasiewicz, J., „Teksty ustanowienia Eucharystii”, Biblia o Eucharystii (ed. S. Szymik; Lublin 1997) 63–82.
• Kutsch, E., „berît (Verpflichtung)”, Theologisches Handwörterbuch zum Alten Testament (ed. E. Jenni – C. Westermann; Gütersloh 1994) 1 ʼĀb – mātaj 342–346.
• Langkammer, H., „Metody lingwistyczne”, Metodologia Nowego Testamentu (ed. H. Langkammer; Pelplin 1994) 233–270.
• Langkammer, H., „Zagadnienie autentycznego brzmienia słów konsekracji”, Ruch Biblijny i Liturgiczny 28/3 (1975) 101–106.
• Langkammer, H., „Słowa Jezusa o piciu z winnego szczepu w Królestwie Bożym na tle przekazów ustanowienia Eucharystii (Mk 14,25; Łk 22,15-18)”, Materiały pomocnicze do wykładów z biblistyki (ed. S. Łach – M. Filipiak – H. Langkammer; Lublin 1977) 2, 191–196.
• Lemański, J., Księga Rodzaju (rozdziały 1–11). Wstęp – przekład z oryginału – komentarz (Nowy Komentarz Biblijny. Stary Testament I/1; Częstochowa 2013).
• Lemański, J., „Opis stworzenia jako conditio humana w Rdz 2,7?”, Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne 39/1 (2006) 5–24.
• Leon-Dufour, X., „Ciało”, Słownik teologii biblijnej (ed. X. Leon-Dufour; Poznań 1990) 140.
• Leon-Dufour, X., „Góra”, Słownik teologii biblijnej (ed. X. Leon-Dufour; Poznań 1990) 299–303.
• Łach, J., „Data ostatniej wieczerzy w świetle dokumentów znad Morza Martwego”, Ruch Biblijny i Liturgiczny 11 (1958) 404–417.
• Łukowski, S., „Gratias agens benedixit”, Ruch Biblijny i Liturgiczny 2/3 (1949) 168–171.
• Meynet, R., Wprowadzenie do hebrajskiej retoryki biblijnej (Myśl Teologiczna 30; Kraków 2001).
• Mędala, S., Ewangelia wg św. Jana. Rozdziały 13–21 (Nowy Komentarz Biblijny. Nowy Testament) IV/2.
• Ordon, H., „«To jest moja Krew Przymierza» (Mk 14,24)”, Biblia o Eucharystii (ed. S. Szymik; Lublin 1997) 83–95.
• Paciorek, A., Ewangelia według świętego Mateusza. Wstęp – przekład z oryginału – komentarz ( Nowy Komentarz Biblijny. Nowy Testament I/2; Częstochowa 2008).
• Pesch, R. – Kratz, R., So liest man synoptisch. Anleitung und Kommentar zum Studium der synoptischen Evangelien (Frankfurt am Main; 1975).
• Pindel, R., „Obecność Pana w Eucharystii według tekstów jej ustanowienia”, Eucharystia na ołtarzu świata (ed. S. Koperek; Kraków 2006) 133–172.
• Piwowar, A., Greka Nowego Testamentu. Gramatyka (Kielce 2010).
• Popowski, R., „haima” („krew”), Wielki słownik grecko-polski Nowego Testamentu. Wydanie z pełną lokalizacją greckich haseł, kluczem polsko-greckim oraz indeksem form czasownikowych (ed. R. Popowski; Prymasowska Seria Biblijna; Warszawa 42006) 38.
• Popowski, R., „sōma” („ciało”), Wielki słownik grecko-polski Nowego Testamentu. Wydanie z pełną lokalizacją greckich haseł, kluczem polsko-greckim oraz indeksem form czasownikowych (ed. R. Popowski; Prymasowska Seria Biblijna; Warszawa 42006) 149.
• Popowski, R., Wielki słownik grecko-polski Nowego Testamentu. Wydanie z pełną lokalizacją greckich haseł, kluczem polsko-greckim oraz indeksem form czasownikowych (Prymasowska Seria Biblijna; Warszawa 42006).
• Popowski, R. – Wojciechowski, M., Grecko-polski Nowy Testament. Wydanie interlinearne z kluczem gramatycznym, z kodami Stronga i Popowskiego oraz pełną transliteracją greckiego tekstu (Prymasowska Seria Biblijna; Warszawa 2014).
• Porter J., „Arka”, Encyklopedia biblijna (ed. P. Achtemeier; Warszawa 1999) 61–62.
• Romaniuk, K., „Ewangelia według św. Mateusza”, Komentarz praktyczny do Nowego Testamentu (ed. A. Jankowski – K. Romaniuk – L. Stachowiak; Poznań – Warszawa 1975).
• Rubinkiewicz, R., „Eucharystia źródłem jedności”, Biblia o Eucharystii (ed. S. Szymik; Lublin 1997) 51–61.
• Sales, M., „Sakrament jedności”, Eucharystia (ed. L. Balter – K. Czulak – P. Góralczyk – S. Stancel; Kolekcja Communio 1; Poznań – Warszawa 1986) 383–389.
• Sicari, A. „Zapowiedź Eucharystii w Starym Testamencie”, Eucharystia, (ed. L. Balter – K. Czulak – P. Góralczyk – S. Stancel; Warszawa – Poznań 1986) 109–111.
• Spicq, C. – Grelot, P., „Krew”, Słownik teologii biblijnej (ed. X. Leon-Dufour; Poznań 1990) 393–396.
• Synowiec, J., Gatunki literackie w Starym Testamencie (Kraków 2003).
• Schürmann, H., „Słowa Jezusa przy Ostatniej Wieczerzy w świetle wykonanych przy niej czynności”, Concilium 4 (1968) 589–597.
• Unterman, J., „Przymierze”, Encyklopedia biblijna (ed. P. Achtemeier; Warszawa 1999) 1020–1022.
• Vanhoye, A., „Wy jesteście ciałem Chrystusa (1 Kor 12,12-27)”, Studia Bobolanum 10/1 (2010) 5–15.
• Vorgrimler, H., „Przymierze”, Nowy leksykon teologiczny. Wiara – objawienie – dogmat (ed. H. Vorgrimler – T. Mieszkowski – P. Pachciarek; Warszawa 2005) 300.
• Watson, J., Słowo greckie na każdy dzień roku. Inspiracje z Nowego Testamentu (Warszawa 2017).
• Watson, J., Słowo hebrajskie na każdy dzień roku. Inspiracje ze Starego Testamentu (Warszawa 2017).
• Włodarczyk, S., „Transpozycja rzeczywistości Przymierza synajskiego w eklezjologii Mateusza”, Ruch Biblijny i Liturgiczny 54/3 (2001) 165–173.
• Wojciechowski, M., Synopsa czterech Ewangelii w nowym przekładzie polskim (Prymasowska Seria Biblijna; Warszawa 2005).
• Zbiciak, J., „Ciało ludzkie”, Encyklopedia Katolicka (ed. R. Łukaszyk – L. Bieńkowski – F. Gryglewicz; Lublin 1985) 3 Cenzor – Dobszewicz 443.
• Ziaja, K., Motywy etyczne w terminologii κρίνω – κρίσις w Ewangelii Łukasza. Studium egzegetyczno-lingwistyczne (Opolska Biblioteka Teologiczna 107; Opole 2008).

Identifiers

DOI

10.25167/ScrS/3851

Biblioteka Nauki

19944815