Posługi świeckich w liturgii słowa podczas Mszy św. w dziejach Kościoła

• Authors: Waldemar Pałęcki

Title variants

EN

Ministry of the Laity in the Liturgy of the Word Through the Centuries

Abstracts

EN

By its nature the liturgy requires the involvement of numerous persons in its celebration. Vatican Council II’s Constitution on the Sacred Liturgy notes that, “In liturgical celebrations each person, minister or layman, who has an office to perform, should do all of, but only, those parts which pertain to his office by the nature of the rite and the principles of liturgy” (SC 28). From the perspective of the many years since the promulgation of this conciliar constitution, this encouragement is still valid, all the more so because for many centuries the celebration of the liturgy had been clericalized and the lay faithful had become merely an audience. Pope Paul VI in his motu proprio Ministeria Quaedam, and especially Pope Francis in his motu proprio Spiritus Domini, again drew attention to the ministry of the liturgy of the word, admitting also women to this service. The purpose of this article is to show the significance and role of persons carrying out ministries during the Liturgy of the Word at Holy Mass in terms of the history of the Church. Beginning with St. Justin, through the Fathers of the Church, the decrees of Councils and Synods, the place of lector and cantor performing their duties in the Mass is presented. It is noted that persons performing the ministry of lector in the first three centuries were primarily lay people. It was only from the time of Pope Siricius that office of lector became one of the stages of receiving higher orders. In this manner the carrying out of the function became clericalized. The office of cantor in the East also came to be included in the clerical state quite early on. The clericalization of performing these functions was sealed by the custom of establishing lectors and cantors in the form of holy orders. This state of affairs did not change until after Vatican Council II.

PL

Liturgia ze swej natury domaga się zaangażowania wielu osób podczas jej sprawowania. W Konstytucji o liturgii świętej Soboru Watykańskiego II zaznaczono, że: „W odprawianiu liturgii każdy spełniający swą funkcję, czy to duchowny, czy świecki, powinien czynić tylko to i wszystko to, co należy do niego z natury rzeczy i na mocy przepisów liturgicznych” (KL 28). Z perspektywy wielu lat od ogłoszenia konstytucji soborowej zachęta ta jest ciągle aktualna, tym bardziej, że przez wiele wieków celebracja liturgii była sklerykalizowana, a wierni świeccy stali się wyłącznie słuchaczami. Na nowo na posługę podczas liturgii słowa zwrócił uwagę papież Paweł VI w motu proprio Ministeria quaedam, a zwłaszcza papież Franciszek w motu proprio Spiritus Domini, dopuszczając do tej posługi również kobiety. Celem niniejszego artykułu jest ukazanie znaczenia i roli osób pełniących posługi podczas liturgii słowa we Mszy św. z perspektywy historii liturgii. Począwszy od św. Justyna, poprzez ojców Kościoła, rozporządzenia soborów i synodów przedstawiono miejsce lektorów i psałterzystów pełniących swoją w czasie Mszy św. Podkreślono, że osoby pełniące posługę lektorów w trzech pierwszych wiekach były przede wszystkim osobami świeckimi. Dopiero od papieża Syrycjusza, lektorat stał jednym ze stopni do otrzymania święceń wyższych. W ten sposób doszło do sklerykalizowania pełnienia tej funkcji. Również psałterzystów na Wschodzie dość wcześnie zaliczano do stanu duchownego. Klerykalizację pełnionych funkcji przypieczętował zwyczaj ustanawiania lektorów i psałterzystów w formie święceń. Stan ten został zmieniony dopiero po Soborze Watykańskim II.

Keywords

PL

lektor; psałterzysta; posługi; liturgia słowa; Msza św

EN

Lector; Cantor; Ministry; Liturgy of the Word; Holy Mass

• Publisher: Uniwersytet Opolski. Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego
• Journal: Liturgia Sacra. Liturgia - Musica - Ars
• Year: 2022
• Volume: 60
• Issue: 2
• Pages: 29-54

Dates

published

2022

Contributors

author

Waldemar Pałęcki

• Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II

References

• Ambrosius, De excessu fratris sui Satyri libri duo, PL 16, 1289-1409.
• Andrieu Michel, Les Ordines Romani du haut moyen Age, I-V, Leven 1931-1961.
• Canon vel constitutio Silvestri episcopi Urbis Romae, et domini Constantini Augusti, qualiter ecclesiastici gradus custodiantur, vel religio, PL 8, 829-839.
• Codex Iuris Canonici, Pii X Pontificis maximi iussu digestus Benedicti Papae XV auctoritate promulgatus, Typis polyglottis Vaticanis MCMXXXIX, s. 234.
• Congregatio pro Cultu Divino, Inaestimabile donum, AAS 72 (1980), s. 331-343.
• Cyprianus, Epistola XXXIII: Ad clerum et plebem, de Aurelio lectore ordinato, PL 4, 317-320.
• Cyprianus, Epistola XXXIV: Ad clerum et plebem, de Celerino lectore ordinato, PL 4, 320-324.
• Decreta authentica Congregationis Sacrorum Rituum ex actis eiusdem collecta eiusque auctoritate promulgata sub auspiciis ss. domini nostri Leonis Papae XIII, Vol. I., Roma MDCCCXCVIII.
• Deshusses J. (ed.), Le Sacramentaire Grégorien. Ses Principales Formes d’après les plus anciens Manuscrits, v. 1, Fribourg 1971, s. 600.
• Dokumenty Soborów Powszechnych, t. I-IV, Baron Arkadiusz, Pietras Henryk (opr.), Kraków 2002-2005.
• Dokumenty synodów od 50 do 381 roku [Synody i kolekcje praw, t. I], Baron Arkadiusz, Pietras Henryk (opr.), Kraków 2006.
• Dokumenty synodów od 381 do 431 roku [Synody i kolekcje praw, t. IV], Baron Arkadiusz, Pietras Henryk (opr.), Kraków 2010.
• Dokumenty synodów od 431 do 504 roku [Synody i kolekcje praw, t. VI], Baron Arkadiusz, Pietras Henryk (opr.), Kraków 2011.
• Dokumenty synodów od 506 do 553 roku [Synody i kolekcje praw, t. VIII], Baron Arkadiusz, Pietras Henryk (opr.), Kraków 2014.
• Dokumenty synodów od 553 do 600 roku [Synody i kolekcje praw, t. XII], Pietras Henryk (opr.), Kraków 2020.
• Euzebiusz z Cezarei, Historia kościelna. O męczennikach palestyńskich, [Pisma Ojców Kościoła, t. III], Poznań 1924.
• Głowacki Zbigniew, Sakramentalność liturgii słowa Bożego we Mszy Świętej, „Roczniki Teologiczne” 63 (2016) z. 8, s. 5-19.
• Hieronimus, Epistola CXLVII. Ad Sabinianum lapsum, PL 22, 1195-1204.
• Il “Pontificalis Liber” di Agostino Patrizi Piccolomini e Giovanni Burcardo (1485), Sodi Manlio (opr.), Città del Vaticano 2006.
• Ioannes Paulus, Christifideles laici, AAS 81 (1989), s. 393-521.
• Jungmann Joseph Andreas, Missarum sollemnia, B. I, Wien-Freiburg-Basel 51962.
• Kodeks Prawa Kanonicznego, Poznań 22022.
• Konstytucja o liturgii świętej Sacrosanctum Concilium, w: Sobór Watykański II, Konstytucje, dekrety, deklaracje, Poznań 2002, s. 48-78.
• Konstytucje apostolskie [Synody i kolekcje praw, t. II], Baron Arkadiusz, Pietras Henryk (opr.), Kraków 2007, s. 1*-293*.
• Krakowiak Czesław, Lektor w historii i we współczesnych dokumentach Kościoła. Kobieta lektor, „Anamnesis” 46 (2006), s. 59-73.
• Le Pontifical de Guillaume Durand, w: Andrieu Michel (ed.), Le Pontifical Romain au moyen-âge, v. 3, Città del Vaticano 1940.
• Le Pontifical de La Curie Romaine au XIIIe siècle, w: Andrieu Michel (ed.), Le Pontifical Romain au moyen-âge, v. 2, Città del Vaticano 1940.
• Le Pontifical Romaine du XIIe siècle, w: Andrieu Michel (ed.), Le Pontifical Romain au moyen-âge, v. 1, Città del Vaticano 1938.
• Le Pontifical Romano-Germanique du dixième siècle, v. 1, C. Vogel, R. Elze (ed.), Città del Vaticano 1963.
• Le Sacramentaire Grégorien. Ses Principales Formes d’après les plus anciens Manuscrits, v. 1, Deshusses Jean (ed.), Fribourg 1971.
• Leonus Magnus, Epistola CLXVII. Ad Rusticum Narbonensem episcopum, PL 54, 1197-1209.
• Liber Sacramentorum Romanae Aeclesiae ordinis anni circuli (Cod. Vat. Reg. lat. 316/Paris Bibl. Nat. 7193, 41/56 Sacramentarium Gelasianum), Mohlberg Leo Cunibert (ed.), Roma 1960.
• Martini Aldo, Il cosiddetto pontificale di Poitiers (Paris, Bibliothèque de l’Arsenal, cod. 227), Roma 1979.
• Nadolski Bogusław, Leksykon liturgii, Poznań 2006.
• Ordo Missae, Editio typica, Città del Vaticano 1969.
• Paprocki Henryk, Hipolita Rzymskiego „Tradycja Apostolska”: wstęp, przekład, komentarz, „Studia Theologica Varsaviensia” 14/1 (1976), s. 145-169.
• Paulinus Nolanus, De s. Felice Natalitium Carmen IV, PL 61, 468-476.
• Paulus VI, Motu proprio: Ministeria quaedam, AAS 64 (1972), s. 529-534.
• Pawlak Ireneusz, Chór. I. W aspekcie muzycznym, EK III, kol. 263-265.
• Pawlak Ireneusz, Muzyka liturgiczna po Soborze Watykańskim II w świetle dokumentów Kościoła, Lublin 2000.
• Pius X, O muzyce i śpiewie kościelnym, Warszawa 2002.
• Pius XII, Musicae sacrae disciplina, AAS 48 (1956), s. 5-26.
• Pontificale Romanvm Clementis VIII. Pont. Max. ivssv editvm, Romae Apud Iacobum Lunam, Impensis Leonardi Parasoli & Sociorum, MDXCV.
• Pontyfikał Rzymski odnowiony zgodnie z postanowieniem świętego Soboru Powszechnego Watykańskiego II wydany z upoważnienia papieża Pawła VI: Obrzędy ustanowienia lektorów i akolitów, Katowice 2014
• Righetti Mario, Manuale di storia liturgica IV, Milano 31964, nowe wyd. 2005.
• S. Congregatio pro Cultu Divino, Liturgicae instaurationesi, AAS 62 (1970), 692-704.
• S. Congregatio Rituum, Inter Oecumenici, AAS 56 (1964), s. 877-900.
• S. Congregatio Rituum, Musicam sacram, AAS 59 (1967), s. 300-320.
• Sidonius Apollinaris, Liber IV, Epistola 25, PL 58, 531-532.
• Siricius, Epistola I. Ad Himerium episcopum Tarraconensem, PL 13, 1131-1147.
• Święty Justyn Filozof i męczennik, Apologja Dialog z Żydem Tryfonem [Pisma Ojców Kościoła, t. IV], Poznań 1926.
• Tertulianus, Liber de praescriptionibus adversus haereticos, PL 2, 56-57.

Identifiers

DOI

10.25167/ls.4831

Biblioteka Nauki

29432085