„Ipsa quodammode ecclesia primum baptizatur”. Hugona ze Świętego Wiktora spojrzenie na rzeczywistość sakramentu poświęcenia kościoła: piąta część drugiej księgi jego „De sacramentis christianae fidei”

• Authors: Łukasz Libowski

Title variants

EN

Ipsa quodammode ecclesia primum baptizatur. Hugo of Saint Victor’s perspective on the reality of the sacrament of the consecration of the church: the fifth part of the second book of his De sacramentis christianae fidei

Abstracts

PL

Studium niniejsze poświęcam niedługiemu wyjątkowi z drugiej księgi ważnego, obszernego, a niedostępnego póki co po polsku dzieła „De sacramentis christianae fidei” Hugona ze Świętego Wiktora, mianowicie części pt. O poświęceniu kościoła – w oryginale: „De dedicatione Ecclesiae”. Zasadniczy cel tejże pracy jest więc następujący: dostarczyć przekładu odnośnego tekstu. Aby jednak czytelnik rodzimy cieszyć się mógł pogłębioną lekturą przedkładanego tłumaczenia, opatruję je, po pierwsze, kilkudziesięcioma komentarzami różnego rodzaju oraz, po wtóre, garścią najniezbędniejszych, zwięzłych informacji wstępnych.

Keywords

PL

Hugon ze Świętego Wiktora; „De sacramentis christianae fidei”; poświęcenie kościoła; sakramenty; pontyfikał

• Publisher: Uniwersytet Opolski. Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego
• Journal: Liturgia Sacra. Liturgia - Musica - Ars
• Year: 2023
• Volume: 61
• Issue: 1
• Pages: 183-220

Dates

published

2023

Contributors

author

Łukasz Libowski

• Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II

• https://orcid.org/0000000161750823

References

• Absalon Sprinckirsbacensis. 1855. Sermones festivales. W PL 211, 11–294.
• Achard de Saint-Victor. 1970. Sermons inédits. Texte latin avec introductions, notes, et tables (Textes Philosophiques du Moyen Age, 17). Ed. Jean Châtillon. Paris: J. Vrin.
• Bachanek Grzegorz. 2018. „Woda święcona (pobłogosławiona) jako wyraz powszechnego kapłaństwa wiernych”. Collectanea Theologica 88 (2) : 93-111.
• Berndt Rainer. 2021. The Sacraments of Christian Faith. A Key Concept within Hugh of St Victor’s Doctrine. Tłum. Jonathan S King. W Victorine Restoriation. Essays on Hugh of St Victor, Richard of St Victor, and Thomas Gallus (Cursor Mundi, 39). Red. Robert J. Porwoll, David Allison Orsbon, 99–121. Turnhout: Brepols.
• Bynum Caroline Walker. 1979. „Docere Verbo et Exemplo”. An Aspect of Twelfth-Century Spirituality (Harvard Theological Studies, 31). Missoula: Scholars Press.
• Châtillon Jean (ed.). 1975. Galteri a Sancto Victore et quorumdam aliorum sermones inediti triginta sex (Corpus Christiano-rum – Continuatio Mediaevalis, 30). Turnhout: Brepols.
• Daniluk Mirosław, Janeczek Stanisław. 1993. Hugon ze św. Wiktora. W Encyklopedia katolicka. T. 6. Red. Edward Gigilewicz, 1292–1296. Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II.
• Daniluk Mirosław, Janeczek Stanisław. 2003. Hugon ze Świętego Wiktora. W Powszechna encyklopedia filozofii. T. 4. Red. Andrzej Maryniarczyk, 620–622. Lublin: Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu.
• Dominique Poirel. 1997. Introduction (= wstęp do dzieła De institutione novitiorum; przyp. Ł.L.). W L’oeuvre de Hugues de Saint-Victor. T. 1: De institutione nouitiorum – De virtute orandi – De laude caritatis – De arrha animae (Sous la Règle de Saint Augustin). Tekst łac. Hugh Feiss, Patrice Sicard, tłum. Dominique Poirel, Henri Rochais, Patrice Sicard, wstępy, przyp. i dodatki Dominique Poirel, 7–17. Turnhout: Brepols.
• Durandus Gulielmus (ed.). 1859. Rationale divinorum officiorum. Neapoli: Apud Josephum Dura Bibliopolam.
• Feiss Hugh, Mousseau Juliet (red.). 2017. A Companion to the Abbey of Saint Victor in Paris (Brill’s Companions to the Chris-tian Tradition, 79). Leiden–Boston: Brill.
• Forcellini Aegidius. 1858–1879. Totius Latinitatis lexicon. Patavium: Typis Aldinianis (17.10.2022). http://lexica.linguax.com/forc2.php?searchedLG=.
• Franklin-Brown Mary. 2012. Reading the World. Encyclopedic Writing in the Scholastic Age. London: The University of Chi-cago Press.
• Gillmeister Andrzej, Musiał Danuta. 2012. W cieniu Kapitolu. Religia starożytnych Rzymian (Podręczna Biblioteka Historyka, 1). Kraków: Towarzystwo Wydawnicze „Historia Iagellonica”.
• Giraud Cédric. 2021. Les noces d’exégèse et de contemplation. La spiritualité d’Hugues et de Richard de Saint-Victor. W Existe-t-il une mystique au Moyen Âge? Actes du colloque international, organisé par l’Institut d’Études Médiévales et tenu à l’Institut Catholique de Paris les 30 novembre et 1er décembre 2017, réunis par Dominique Poirel. Red. Domi-nique Poirel, 57–70. Turnhout: Brepols.
• Górski Edward. 1957. Konsekracja kościoła i poświęcenie dzwonów. Studium liturgiczno-historyczne. Sandomierz: Wydawnic-two Diecezjalne w Sandomierzu.
• Górski Edward. 1966. Konsekracja kościoła, ołtarza i dzwonów na podstawie nowego wydania Pontyfikału Rzymskiego: tekst i komentarz. Studium liturgiczno-historyczne. Sandomierz: Wydawnictwo Diecezjalne w Sandomierzu.
• Grosfillier Jean. 2008. Les séquences d’Adam de Saint-Victor: Étude littéraire (poétique et rhétorique). Textes et traductions, commentaires (Bibliotheca Victorina, 20). Turnhout: Brepols.
• Hugh Feiss. 2020. Dedication of a Church. Introduction. W On the Sacraments. A Selection of Works of Hugh and Richard of St Victor, and of Peter of Poitiers (Victorine Texts in Translation. Exegesis, Theology and Spirituality from the Abbey of St Victor, 10). Red. Hugh Feiss, 95–114. Turnhout: Brepols.
• Hugh of Saint Victor. 1951. On the Sacraments of the Christian Faith („De sacramentis”). Tłum. Roy J. Deferrari. Cam-bridge: The Mediaeval Academy of America.
• Hugh of St Victor. 2020. De sacramentis 1.9: On the Institution of the Sacraments. Tłum. Hugh Feiss. W On the Sacraments. A Selection of Works of Hugh and Richard of St Victor, and of Peter of Poitiers (Victorine Texts in Translation. Exege-sis, Theology and Spirituality from the Abbey of St Victor, 10). Red. Hugh Feiss, 78–90. Turnhout: Brepols.
• Hugh of St Victor. 2020. De sacramentis 2.5: On the Dedication of a Church. Tłum. Hugh Feiss. W On the Sacraments. A Selection of Works of Hugh and Richard of St Victor, and of Peter of Poitiers (Victorine Texts in Translation. Exegesis, Theology and Spirituality from the Abbey of St Victor, 10). Red. Hugh Feiss, 115–119. Turnhout: Brepols.
• Hugo de Sancto Victore. 1854. De sacramentis christiane fidei. W PL 176, 173–618.
• Hugo de Sancto Victore. 2001. Libellus de formatione arche. W Hugo de Sancto Victore. De archa Noe. Libellus de formatione arche (Corpus Christianorum – Continuatio Mediaevalis, 176 = Hugonis de Sancto Victore Opera, 1). Ed. Patrice Sicard, 122–126. Turnhout: Brepols.
• Hugo de Sancto Victore. 2008. De sacramentis Christiane fidei (Corpus Victorinum. Textus Historici, 1). Ed. Rainer Berndt. Münster: Aschendorff.
• Hugo von Sankt Viktor. 2010. Über die Heiltümer des christlichen Glaubens (Corpus Victorinum. Schriften, 1). Tłum. Peter S. Knauer, red. Rainer Berndt. Münster: Aschendorff.
• Hugon ze św. Wiktora. 2022. O mocy modlitwy. Tłum. Paulina Chojnacka. W Mądrość wiktorynów. Kultura intelektualna szkoły św. Wiktora. Red. Wanda Bajor, Marcin J. Janecki, Dominique Poirel. Kęty: Wydawnictwo Marek Derewiecki (w druku).
• Hugon ze Świętego Wiktora. 1962. Problem miłości bezinteresownej (= De sacramentis christianae fidei II 13, rozdział ósmy). W Philotheus Böhner, Étienne Gilson. Historia filozofii chrześcijańskiej. Od Justyna do Mikołaja Kuzańczyka. Tłum. Stanisław Stomma. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 382–384.
• Hugues de Saint-Victor. 1997. De virtute orandi. W L’oeuvre de Hugues de Saint-Victor. T. 1: De institutione nouitiorum – De virtute orandi – De laude caritatis – De arrha animae (Sous la Règle de Saint Augustin). Tekst łac. Hugh Feiss, Patrice Sicard, tłum. Dominique Poirel, Henri Rochais, Patrice Sicard, wstępy, przyp. i dodatki Dominique Poirel, 115–171. Turnhout: Brepols.
• Ivo Carnotensis. 1854. Sermo IV. De sacramentis dedicationis. W PL 162, 527–535.
• Iwaszkiewicz-Wronikowska Bożena. 1998. Domus, ecclesia, aedes. Powstanie świątyni chrześcijańskiej. W Sympozja kazimierskie poświęcone kulturze świata późnego antyku i wczesnego chrześcijaństwa. T. 1: „Domus”, „ecclesia”, „ae-des”. Powstanie świątyni chrześcijańskiej. Red. Bożena Iwaszkiewicz-Wronikowska, 11–45. Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
• Janecki Marcin J. 2022. „«Adamie, gdzie jesteś?». Dialogiczna egzegeza Hugona ze św. Wiktora we fragmencie jego Super Ecclesiasten”. Biblica et Patristica Thoruniensia 15 (2) : 21–40.
• Janecki Marcin J. 2022. Hugon ze św. Wiktora. W Mądrość wiktorynów. Kultura intelektualna szkoły św. Wiktora. Red. Wan-da Bajor, Marcin J. Janecki, Dominique Poirel. Kęty: Wydawnictwo Marek Derewiecki (w druku).
• Jougan Alojzy. 2013. Słownik kościelny łacińsko-polski. Sandomierz: Wydawnictwo Diecezjalne i Drukarnia w Sandomierzu.
• Jurewicz Oktawiusz. 2018. Słownik grecko-polski. Na podstawie słownika Zygmunta Węclewskiego opracował Oktawian Jurewicz. Truskaw: Wydawnictwo Naukowe Sub Lupa.
• Libowski Łukasz. 2020. „«Studeamus, fratres carissimi, studeamus tam gloriosae civitatis cives esse». Trzy kazania Ryszarda ze Świętego Wiktora z jego Liber exceptionum [II, X, 1-3] – wstęp, przekład, komentarz”. Littera Antiqua 15 : 4–33.
• Libowski Łukasz. 2021. „«Sacrarium autem vestium ritus». Hugona ze Świętego Wiktora spojrzenie na rzeczywistość sakra-mentu świętych szat: czwarta część drugiej księgi jego De sacramentis christianae fidei”. Świdnickie Studia Teologicz-ne 18 : 71–96.
• Libowski Łukasz. 2021. „Voluit Christus a nobis manducari, ut nos sibi incorporaret”. Hugona ze Świętego Wiktora spojrzenie na rzeczywistość sakramentu ciała i krwi Pańskiej: ósma część drugiej księgi jego De sacramentis christianae fidei. W Eucharystia w życiu i posłannictwie Kościoła. Red. Dominik Kiełb, Adam Pawlak, 89–140. Rzeszów: Bonus Liber.
• Libowski Łukasz. 2022. „«Altius semper ad sacra tractanda». Hugona ze Świętego Wiktora spojrzenie na rzeczywistość sakra-mentu święceń kościelnych: trzecia część drugiej księgi jego De sacramentis christianae fidei” (w przygotowaniu).
• Libowski Łukasz. 2022. „«Et ille utique, qui vendit, et ille, qui emit, eadem sententia feriuntur». Hugona ze Świętego Wiktora spojrzenie na proceder symonii: dziesiąta część drugiej księgi jego De sacramentis christianae fidei”. Saeculum Chri-stianum (w recenzji).
• Libowski Łukasz. 2022. Hugona ze Świętego Wiktora „De institutione novitiorum” – wstęp, przekład, komentarz. Lublin: komputeropis.
• Libowski Łukasz. 2022. Kajdany, więzienie, uzda, jarzmo, pęta. Hugona ze Świętego Wiktora rozumienie karności, czyli wy-kład zawartości drugiej części jego traktatu De institutione novitiorum (rozdziały X-XXI). W Wybrane aspekty formacji chrześcijańskiej. Red. Dominik Kiełb, Michał Powęska, 127–150. Rzeszów: Bonus Liber.
• Longère Jean (red.). 1991. L’abbaye parisienne de Saint-Victor au Moyen Âge. Communica-tions présentées au XIIIe colloque d’humanisme médiéval de Paris (1986-1988) (Bibliotheca Victorina, 1). Paris–Turnhout: Brepols.
• Migut Bogusław. 1993. Gregoriańska woda. W Encyklopedia katolicka. T. 6. Red. Jan Walkusz i in., 138. Lublin: Towarzy-stwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II.
• Nadolski Bogusław. 2012. Leksykon symboli liturgicznych. „Per visibilia ad invisibilia”. Kraków: Wydawnictwo Salwator.
• Nakamura Hideki. 2006. „Talem vitam agamus, ut Dei lapides esse possimus”. Zu Kirchweihpredigten Richards von St. Viktor. W „Das Haus Gottes, das seid ihr selbst”. Mittelalterliches und barockes Kirchenverständnis im Spiegel der Kirch-weihe (Erudiri Sapientia, 6). Red. Annekatrin Warnke, Ralf M. W. Stammberger, Claudia Sticher, 293–328. Berlin–Boston: De Gruyter.
• Neuheuser Hanns Peter. 2006. Ritus und Theologie der Kirchweihe bei Hugo von St. Viktor. W „Das Haus Gottes, das seid ihr selbst”. Mittelalterliches und barockes Kirchenverständnis im Spiegel der Kirchweihe (Erudiri Sapientia, 6). Red. Annekatrin Warnke, Ralf M. W. Stammberger, Claudia Sticher, 251–292. Berlin–Boston: De Gruyter.
• Nicole Reibe. 2020. General Introduction. W On the Sacraments. A Selection of Works of Hugh and Richard of St Victor, and of Peter of Poitiers (Victorine Texts in Translation. Exegesis, Theology and Spirituality from the Abbey of St Victor, 10). Red. Hugh Feiss, 23–56. Turnhout: Brepols.
• Origanum syriacum (26.10.2022). http://www.missouribotanicalgarden.org/PlantFinder/PlantFinderDetails.aspx?kempercode=f247.
• Poirel Dominique (red.). 2010. L’école de Saint-Victor de Paris: Influence et rayonnement du Moyen Âge à l’époque moderne (Bibliotheca Victorina, 22). Paris–Turnhout: Brepols.
• Poirel Dominique, Janecki Marcin J., Bajor Wanda, Buraczewski Michał (red.). 2021. „Omnium expetendorum prima est sapientia”. Studies on Victorine Thought and Influence (Bibliotheca Victorina, 29). Turnhout: Brepols.
• Poirel Dominique. 1998. Hugues de Saint-Victor (Initiations au Moyen-Age). Paris: Les Éditions du Cerf.
• Poirel Dominique. 2010. „Huges de Saint-Victor, De sacramentis christiane fidei, éd. Rainer Berndt S.J., Münster, Aschen-dorff Verlag, 2008; 1 vol., 647 p. (Corpus Victorinum. Textus historici, 1)”. Le Moyen Âge 96 : 449–450.
• Poirel Dominique. 2017. Sacraments. W A Companion to the Abbey of Saint Victor in Paris (Brill’s Companions to the Chris-tian Tradition, 79). Red. Hugh Feiss, Juliet Mousseau, 277–297. Leiden–Boston: Brill.
• Poirel Dominique. 2021. „Mystique”: histoire d’un mot, histoire d’un malentendu. W Existe-t-il une mystique au Moyen Âge? Actes du colloque international, organisé par l’Institut d’Études Médiévales et tenu à l’Institut Catholique de Paris les 30 novembre et 1er décembre 2017, réunis par Dominique Poirel. Red. Dominique Poirel, 11–31. Turnhout: Brepols.
• Poirel Dominique. 2022. Wprowadzenie do filozofii wiktoryńskiej. Tłum. Marcin J. Janecki. W Mądrość wiktorynów. Kultura intelektualna szkoły św. Wiktora. Red. Wanda Bajor, Marcin J. Janecki, Dominique Poirel. Kęty: Wydawnictwo Marek Derewiecki (w druku).
• Poirel Dominique. 2022. Wprowadzenie. Opactwo św. Wiktora? Cóż to takiego?. Tłum. Marcin J. Janecki. W Mądrość wikto-rynów. Kultura intelektualna szkoły św. Wiktora. Red. Wanda Bajor, Marcin J. Janecki, Dominique Poirel. Kęty: Wy-dawnictwo Marek Derewiecki (w druku).
• Pontificale Romanum jussu editum a Benedicto XIV et Leone XIII recognitum et castigatum (26.10.2022). http://www.liturgialatina.org/pontificale/041.htm.
• Richard de Saint-Victor. 1958. Liber exceptionum. Texte critique avec introduction, notes et tables (Textes Philosophiques du Moyen Age, 5). Ed. Jean Châtillon. Paris: J. Vrin.
• Rivard Derek A. 2009. Blessing the World. Ritual and Lay Piety in Medieval Religion. Washington: Catholic University of America Press.
• Rorem Paul. 2009. Hugh of Saint Victor (Great Medieval Thinkers). Oxford: Oxford University Press.
• Sicard Patrice. 1991. Hugues de Saint-Victor et son école (Témoins de Notre Histoire, 2). Turnhout: Brepols.
• Sielepin Adelajda. 2021. „Obrzędy dedykacji kościoła i życie sakramentalne. Sakramentalia w kontekście liturgii Kościoła”. Liturgia Sacra 27 (1) : 33-55.
• Soszyński Jacek. 2017. Wstęp. W Hugon ze Świętego Wiktora. Didascalicon, czyli co i jak czytać (Bibliotheca Litterarum Medii Aevi, 4). Tłum. Paulina Pludra-Żuk, wstęp Jacek Soszyński, komentarze Paulina Pludra-Żuk, Jacek Soszyński, 15–24. Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN.
• Stammberger Ralf M. W. 2006. Ursakrament Kirche – Die Deutung der Kirchweihe durch Theologen des Hochmittelalters. W „Das Haus Gottes, das seid ihr selbst”. Mittelalterliches und barockes Kirchenverständnis im Spiegel der Kirchweihe (Erudiri Sapientia, 6). Red. Annekatrin Warnke, Ralf M. W. Stammberger, Claudia Sticher, 71–86. Berlin–Boston: De Gruyter.
• Turner William. 1913. Summae. W Catholic Encyclopedia. T. 14. Red. Charles G. Herbermann. New York: The Encyclopedia Press (15.10.2022), https://en.wikisource.org/wiki/Catholic_Encyclopedia_(1913)/Summ%C3%A6.
• Vaan Michiel de. 2008. Etymological Dictionary of Latin and the other Italic Languages (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series, 7). Leiden–Boston: Brill.
• Wierdak Damian. 2022. „De scripturis et scriptoribus sacris Hugona ze św. Wiktora. Wprowadzenie i przekład”. Biblica et Patristica Thoruniensia 15 (2) : 67–93.
• Zalewski Dariusz. 2015. „Domus ecclesiae – chrześcijańskie miejsce kultu”. Studia Ełckie 17 (2) : 139–148.

Identifiers

DOI

10.25167/ls.4913

Biblioteka Nauki

29432132