Stanowisko Marcina Lutra wobec Maryi Panny

• Authors: Piotr Herok

Title variants

EN

Martin Luther’s Position Concerning the Virgin Mary

Abstracts

EN

The author investigates Martin Luther’s writings in order to present his theological views on the Virgin Mary. After outlining the characteristics of Marian piety in the late Middle Ages, the author deals with a new understanding of Marian devotion proposed by the Wittenberg Reformer. To this end, he analyzes Luther’s statements in the Commentary on the Magnificat, the Commentary on Ave Maria and in his sermons. The author then presents modifications to the liturgical year proposed by the Reformer, along with the Marian feasts he has preserved – the Annunciation, Visitation and Purification – at the same time showing their theological justification proposed by Luther. In the next step, the author deals with Martin Luther’s view of other Marian feasts together with the place he gives to the Virgin Mary in the Vespers and in the Creed. In the final conclusion, the author states that in Luther’s concept, the Virgin Mary is present throughout the church year, and the Reformer opposed not the Virgin Mary herself, but abuses in her worship, subordinating it to the primacy of Christ at the same time.

PL

Autor podejmuje się zbadania pism Marcina Lutra w celu przedstawienia jego teologicznych poglądów na Maryję Pannę. Po zarysowaniu charakterystyki pobożności maryjnej późnego średniowiecza, autor przedstawia nowe rozumienie kultu maryjnego, zaproponowane przez wirtemberskiego Reformatora. W tym celu analizuje wypowiedzi Lutra zawarte w Komentarzu do Magnificat, w Komentarzu do Ave Maria oraz w jego kazaniach. Następnie autor przedstawia charakterystykę roku liturgicznego, zaproponowanego przez Reformatora, wraz z zachowanymi przez niego świętami maryjnymi (Zwiastowanie, Nawiedzenie i Oczyszczenie), przedstawiając jednocześnie ich teologiczne uzasadnienie zaproponowane przez Wirtemberczyka. W kolejnym kroku zostają przedstawione zapatrywania Marcina Lutra na inne święta maryjne oraz miejsce, jakie daje Maryi Pannie w liturgii nieszpornej i w wyznaniu wiary. We wniosku końcowym autor stwierdza, że w koncepcji Lutra Maryja jest obecna na przestrzeni całego roku kościelnego, a Reformator przeciwstawił się nie samej Maryi, ale nadużyciom w Jej kulcie, podporządkowując go jednocześnie prymatowi Chrystusa.

Keywords

PL

Marcin Luter; Maryja Panna; protestancki rok liturgiczny; Magnificat; teologia maryjna; Oczyszczenie; Zwiastowanie; Nawiedzenie; Ave Maria

EN

Martin Luther; Virgin Mary; Protestant liturgical year; Magnificat; Ave Maria; Marian theology; Purification; Annuntiation; Visitation

• Publisher: Uniwersytet Opolski. Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego
• Journal: Liturgia Sacra. Liturgia - Musica - Ars
• Year: 2023
• Volume: 62
• Issue: 2
• Pages: 117-140

Dates

published

2023

Contributors

author

Piotr Herok

• Uniwersytet Opolski

• https://orcid.org/0000000157062366

References

• Algermissen Konrad. 1950. Konfessionskunde, Celle: Giesel Verlag.
• Algermissen Konrad. 1959. „Mariologie und Marienverehrung der Reformatoren”. Theologie und Glaube 49: 1‒24.
• Beinert Wolfgang. 1993. Drogi i bezdroża mariologii. Tłum. Juliusz Zychowicz. Warszawa: Wydawnictwo Księży Marianów.
• Bertalot Renzo. 2002. Ecco la Serva del Signore. Una voce protestante (Scripta Facultatis). Roma: Facoltà Teologica Marianum.
• Cantalamessa Raniero. 1994. Maryja zwierciadłem dla Kościoła (THEOTOKOS. Seria Mariologiczna 5). Tłum. Janusz Królikowski. Warszawa: Wydawnictwo Księży Marianów.
• Courth Franz. 1983. „Das Marienlob bei Luther. Eine katolische Wűrdigung”. Münchener Theologische Zeitschrift 34: 279‒292.
• Evangelischer Erwachsenenkatechismus. 1975. Gütersloh: Gerd Mohn.
• Ferdek Bogdan. 2007. Nasza siostra – córką i matką Pana. Mariologia jako przestrzeń syntezy dogmatyki (Biblioteka Diecezji Świdnickiej 13). Świdnica: Wydawnictwo Kurii Biskupiej.
• Gorski Horst. 1991. Im Widerstreit zum Heiligen Geist? Pneumatologische Anmerkungen zur katholischen Marienlehre aus evangelisch-lutherischer Sicht. W Maria und der Heilige Geist. Beiträge zur pneumatologischen Prägung der Mariologie. Red. Anton Ziegenhaus, 14‒20 (Mariologische Studien 8). Regensburg: Friedrich Pustet Verlag.
• Granat Wincenty. 1972. Ku człowiekowi i Bogu w Chrystusie. T. 1. Lublin: Wydawnictwo KUL.
• Gross Jan. 2007. Mariologia luterańska w księgach wyznaniowych oraz w życiu i nauce Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego. W Teologia wiary. Teologia ks. Marcina Lutra i ksiąg wyznaniowych Kościoła luterańskiego. Red. Manfred Uglorz, 137‒148. Bielsko-Biała: Wydawnictwo Augustana.
• Hause Jan. 2000. Kim jest w moim wyznaniu Matka Jezusa? W Teksty o Matce Bożej. T 10: Chrześcijaństwo Ewangelickie. Red. S.C. Napiórkowski, 359‒363. Niepokalanów: Wydawnictwo Ojców Franciszkanów.
• Henning Gerhard. 1989. Der Evangelische Gottesdienst in Wűrttemberg. Stuttgart.
• Kiessig Manfred. 2000. Maryja, Matka naszego Pana. Wytyczne ewangelickie. W Teksty o Matce Bożej, t. X: Chrześcijaństwo Ewangelickie. Red. Stanisław C. Napiórkowski, 446‒492. Niepokalanów: Wydawnictwo Ojców Franciszkanów.
• Kiessig Manfred. 1991. Maria, die Mutter unseres Herrn: Eine evangelische Handreichung, Kempten: Verlag Ernst Kaufmann.
• Kowalik Krzysztof. 1995. „Przełom w mariologii Lutra? Doktor Marcin komentuje Magnificat”. Collectanea Theologica 65 (3): 17‒69.
• Kowalik Krzysztof. 1995. Wejrzał na nicość swojej służebnicy. Teologiczno-ekumeniczne studium Komentarza dra Lutra do Magnificat (Jeden Pan, jedna wiara 4). Lublin: Wydawnictwo KUL.
• Kűnneth Walter. 1964. „Luthers Marienzeugnis und das theologische Ringen der Gegenwart”. Zeitwende 35: 665‒670.
• Laurentin René. 1967. Mutter Jesu – Mutter der Menschen. Zum Verständnis der marianischen Lehre nach dem Konzil. Limburg: Lahn-Verlag.
• Luter Marcin. 2000. Mały katechizm. Duży katechizm (BKE 4). Bielsko-Biała: Augustana.
• Luther Martin. 1982. Das Magnificat, verdeutscht und ausgelegt. W Martin Luther Werke. T. 2. Red. Karin Bornkamm, Gerhard Ebeling, 115‒195. Frankfurt am Main: Insel Verlag.
• Luther Martin. 1883‒1980. Werke. Kritische Gesamtausgabe [Weimarer Ausgabe]. T. 1‒60. Weimar: Böhlau.
• Maron Gottfried. 1983. „Maria in der protestantischen Theologie”. Concilium 19: 626‒631.
• Masiul Ireneusz. 2000. Życie liturgiczne w Prusach Książęcych świetle ustawy kościelnej z 1544 r. W Życie liturgiczne ewangelików Prus Wschodnich w świetle ustaw i agend kościelnych (1525‒1945). Red. Władysław Nowak. Olsztyn: Hosianum.
• Messner Reinhard. 1989. Die Meβreform Martin Luthers und die Eucharistie der Alten Kirche. Ein Beitrag zu einer systematischen Liturgiewissenschaft. Innsbruck – Wien: Tyrolia.
• Mumm Reinhard. 1983. „Zrodzony z dziewicy Maryi. Cześć Matki Pana w ewangelickim chrześcijaństwie”. Tłum. Kazimierz Czulak. Communio 3 (5): 85‒103.
• Napiórkowski Stanisław C. 1988. Matka mojego Pana. Opole: Wydawnictwo Świętego Krzyża.
• Napiórkowski Stanisław C. 1998. Matka Pana. Problemy – poszukiwania – perspektywy. Niepokalanów: Wydawnictwo Ojców Franciszkanów.
• Napiórkowski Stanisław C. 2000. Teksty o Matce Bożej. T. 10: Chrześcijaństwo Ewangelickie. Niepokalanów: Wydawnictwo Ojców Franciszkanów.
• Nossol Alfons. 1993. Ekumeniczne elementy teologii Marcina Lutra. W Z problemów Reformacji. T. 6. Red. Ewa Ołtarzewska-Wieja, 12‒19. Bielsko-Biała: Zwiastun.
• Nowak Władysław. 1996. Matka Pana w religijności ewangelików Prus Wschodnich (1525‒1945). Olsztyn: Hosianum.
• Nowak Władysław. 2000. Życie liturgiczne ewangelików Prus Wschodnich w świetle ustaw i agend kościelnych (1525‒1945). Olsztyn: Hosianum.
• Pawłowicz Zygmunt. 1992. Kościół i sekty w Polsce. Gdańsk: Stella Maris.
• Plinta Piotr. 1993. Dr Marcin Luter i muzyka. W Z problemów Reformacji. T. 6. Red. Ewa Ołtarzewska-Wieja, 122‒131. Bielsko-Biała: Zwiastun.
• Reifenberg Herman. 1978. Fundamentalliturgie. T. 1. Klosterneuburg: Österreichisches Katholisches Bibelwerk.
• Schimmelpfennig Reintraud. 1952. Die Geschichte der Marienverehrung im deutschen Protestantismus. Paderborn: F. Schöningh Verlag.
• Skowronek Alfons. 1983. „Marcin Luter o Maryi. U progu pięćsetnej rocznicy urodzin Reformatora, 10 listopada 1483”. W Drodze 116 (4): 22‒26.
• Tappolet Walter, Ebneter Albert. Red. 1962. Das Marienlob der Reformatoren. Martin Luther. Johannes Calvin. Huldrich Zwingli. Heinrich Bulinger. Tübingen: Katzmann Verlag.
• Wolff Christoph. 2008. Introduction. W Johann Sebastian Bach. Cantatas for Marian Feasts [płyta CD (dyr. T. Koopman), CC72281], 6‒8.

Identifiers

DOI

10.25167/ls.5373

Biblioteka Nauki

29432191