The impact of moral norms on the creation of public expenditure law – the Polish experience

• Authors: Marcin Tyniewicki , Joanna Małgorzata Salachna

Title variants

PL

Oddziaływanie norm moralnych na kreowanie prawa wydatków publicznych – doświadczenie polskie

Abstracts

PL

Celem niniejszego artykułu jest ustalenie zakresu zależności/relacji pomiędzy treścią norm moralnych a stanowionym w Polsce prawem wydatków publicznych, jak również określenie oddziaływania tego prawa na kształtowanie postaw obywateli. W oparciu o opracowany przez autorów schemat, sformułowane zostały następujące tezy: po pierwsze normy moralne, w tym zasady społeczne wynikające z uniwersalnych wartości chrześcijańskich, powinny bezpośrednio oraz pośrednio silnie oddziaływać/wpływać na tworzone prawne regulacje z zakresu wydatków publicznych, jak również na edukację oraz postawy obywatelskie; po drugie i jest to proces odwrotny – dokonywane wydatki publiczne w określonym stopniu mają wpływ m.in. na kształtowanie postaw obywatelskich, jak też mogą mieć wpływ na treść samych norm moralnych. Tezy te zostały wstępnie zweryfikowane w oparciu o dwa zrealizowane badania pilotażowe. Ponadto w artykule, z uwagi na jego cel, dokonano analizy tworzenia prawa wydatków publicznych w kontekście teorii wyboru publicznego i teorii agencji oraz weryfikacja oceny społecznej w zakresie związku pomiędzy treścią norm moralnych a wybranymi decyzjami z zakresu wydatkowania środków publicznych.

EN

The aim of this article is to determine the extent of dependence/relation between moral norms and public expenditure law established in Poland as well as to determine the impact of this law on the formation of citizenship. The following theses have been formulated by the Authors on the basis of elaborated diagram: firstly, moral norms, including social rules arising from universal Christian values, should directly and indirectly strongly influence legal regulations in the scope of public expenditure as well as education and citizenship; secondly and this is a reverse process – public spending may to a certain extend impact the content of moral norms. These theses have been verified on the basis of two pilot researches. Moreover, the article, due to its aim, analyses the formation of public expenditure law in the context of public choice theory and principal-agent problem as well as verifies social evaluation of the connection between the content of moral norms and selected decisions concerning public expenditure.

Keywords

PL

moralność; wydatki publiczne; wybór publiczny; teoria agencji; społeczeństwo polskie

EN

morality; public expenditure; public choice; principal-agent problem; Polish society

• Publisher: Uniwersytet Opolski
• Journal: Opolskie Studia Administracyjno-Prawne
• Year: 2021
• Volume: 19
• Issue: 4
• Pages: 73-88

Dates

published

2021

Contributors

author

Marcin Tyniewicki

• University of Bialystok

• https://orcid.org/0000000329933982

author

Joanna Małgorzata Salachna

• Lomza State University of Applied Sciences

• https://orcid.org/0000000157480170

References

• The Constitution of the Republic of Poland of 2 April 1997, Journal of Laws No 78, item 483.
• Act of 9 March 2017 amending the act on hard coal mining sector, Journal of Laws, item 628.
• Centrum Badania Opinii Społecznej 2019. Reakcje społeczne na rozwiązania tzw. Nowej Piątki PiS. Komunikat z badań 45(2019): 1-13. warszawa: Fundacja Centrum Badania Opinii Społecznej, 2019. https://www.cbos.pl/SPISkOM.POL/2019/k_045_19.PDF.
• Buchanan, James M. 1997. Finanse publiczne w warunkach demokracji: systemy fiskalne a decyzje indywidualne. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Buchanan, James M., Richard A. Musgrave. 2005. Finanse publiczne a wybór publiczny: dwie odmienne wizje państwa. warszawa: wydawnictwo Sejmowe.
• Bunikowski, Dawid. 2010. Podstawowe kontrowersje dotyczące ingerencji prawa w sferę moralności. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
• Dębowska-Romanowska, Teresa. 2007. Charakter prawny i klasyfikacja tzw. Wydatków sztywnych a granice swobody politycznej władz państwa. In: Uwarunkowania i bariery w procesie naprawy finansów publicznych, eds. Jan Głuchowski, Alicja Pomorska, Jolanta Szołno-Koguc, 279-292. Lublin: wydawnictwo KUL
• Ekelund, Robert B., Robert F. Hébert. 2007. A History of Economic Theory and Method. Long Grove: Waveland Press.
• Fuller, Lon L. 2004. Moralność prawa. warszawa: ABC.
• Gaudemet, Paul M., Joël Molinier. 2000. Finanse publiczne. Warszawa: Polskie wydawnictwo ekonomiczne.
• Kiefer, David. 1997. Macroeconomic Policy and Public Choice. Berlin: Springer.
• Kosikowski, Cezary. 2011. Naprawa finansów publicznych w Polsce. Białystok: wydawnictwo Temida 2.
• Lee, Dwight R. 2013. Public Choice, Past and Present: The Legacy of James M. Buchanan and Gordon Tullock. New york: Springer.
• Malinowska-Misiąg, Elżbieta, Wojciech Misiąg. 2006. Finanse publiczne w Polsce. Warszawa: LexisNexis.
• McGee, Robert W. 2003. The Philosophy of Taxation and Public Finance. New york: Springer-Verlag New york Inc.
• Modzelewski, Edward. 2006. Etyka a polityka. Warsaw: Wyższa Szkoła ekonomiczna.
• Moe, Terry M. 1984. The New economics of Organization. American Journal of Political Science 28(4): 739-777. https://doi.org/10.2307/2110997.
• Mukherjee, Sampat. 2002. Modern Economic Theory. New Delhi: New Age International.
• Musgrave, Richard A., Peggy B. Musgrave. 1989. Public Finance in Theory and Practice. New York: McGraw-Hill Education.
• Musgrave, Richard A. 2000. Public Finance in a Democratic Society: The foundations of taxation and expenditure. Cheltenham: Elgar.
• Ossowska, Maria. 2000. Normy moralne: Próba systematyzacji. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Ossowska, Maria. 1985. Normy moralne: próba systematyzacji. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Owsiak, Stanisław. 1998. Finanse publiczne: teoria i praktyka. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Perelman, Michael. 1987. Marx’s Crises Theory: Scarcity, Labor, and Finance. New York: Praeger Publishers.
• Salachna, Joanna M., Anna Szafranek, Marcin Tyniewicki. 2018. Selected moral values and their influence on financial decision making within the public sector: A case study of Poland. Zarządzanie Publiczne 2(44): 29-40. https://doi.org/10.15678/zp.2018.44.2.02.
• Salachna, Joanna M., Marcin Tyniewicki. 2017. The principle of substantial transparency of public finance and creation of the active citizenship. In: The Financial Law Towards Challenges of the XXI Century: Conference proceedings. Radvan, Michal, Jolanta Gliniecka, Tomasz Sowiński, and Petr Mrkývka (eds.). 71-85. Brno: Masaryk University.
• https://www.law.muni.cz/sborniky/Radvan_Financial_challenges.pdf
• Salachna, Joanna M., Marcin Tyniewicki. 2016. Moralność jako element podejmowania decyzji finansowych w sektorze publicznym. Prawo Budżetowe Państwa i Samorządu 4(3): 9-23. https://doi.org/10.12775/PBPS.2016.012.
• Sutor, Bernhard. 1994. Etyka polityczna: ujęcie całościowe na gruncie chrześcijańskiej nauki społecznej. Warszawa: Kontrast.
• Szyszkowska, Maria, Tomasz kozłowski. 2001. Polityka a moralność. Warszawa: Liber.
• Turner, Jonathan H. 2008. Struktura teorii socjologicznej. Warszawa: wydawnictwo Naukowe PWN.
• Weingast, Barry R. 1984. The congressional-bureaucratic system: a principal agent perspective (with applications to the SEC). Public Choice 44(1): 147-191. https://doi.org/10.1007/BF00124821.
• Zasuń, Artur. 2017. Marchewka dla górniczych działaczy. https://wysokienapiecie.pl/2127-marchewka-dla-gorniczych-dzialaczy/.

Identifiers

DOI

10.25167/osap.4543

Biblioteka Nauki

1965276