Zarządzanie miastem z perspektywy planowania i zagospodarowania terenów – wybrane zagadnienia

• Authors: Paweł Sosnowski

Abstracts

EN

The emergence and growth of cities was a consequence of the development of society, which led to increased needs and expectations of city inhabitants. They obviously varied over the centuries, but city-dwellers expected a higher standard of living. This generated the need for appropriate city management. The management and therefore the city management are defined in various ways. Irrespective of the definition, however, the city management is handled by city authorities, in particular by the executive authority. Its aim is to satisfy collective needs of the local community, i.e., to shape the living conditions meeting city inhabitants’ expectations and to improve them where they do not meet those expectations. However, the city management is not easy due to a very complex social structure. One of the instruments facilitating it is spatial planning and development. The aim of this article is to analyse how the space was shaped by city authorities and discuss the instruments with which they could and can currently shape the space and living conditions for city inhabitants.

PL

Powstanie miast i ich rozrastanie było następstwem rozwoju społeczeństwa, który prowadził do zwiększenia się potrzeb i oczekiwań mieszkańców. Oczywiście były one zróżnicowane na przestrzeni wieków, niemniej jednak mieszkańcy miast oczekiwali podnoszenia poziomu życia. Skutkowało to koniecznością odpowiedniego zarządzania miastem. Zarządzanie, a tym samym zarządzanie miastem jest różnie definiowane. Niezależnie jednak od definicji zarządzania miastem jest to proces prowadzony przez organy miasta, w szczególności przez organ wykonawczy. Ma on prowadzić do zaspokojenia zbiorowych potrzeb wspólnoty samorządowej, co oznacza kształtowanie warunków życia zgodnych z oczekiwaniami mieszkańców i podnoszenie ich na wyższy poziom tam, gdzie one tych oczekiwań nie spełniają. Proces zarządzania miastem nie jest jednak zadaniem łatwym ze względu na bardzo złożoną strukturę społeczną. Jednym z instrumentów go ułatwiających jest planowanie i zagospodarowanie przestrzenne. Celem niniejszego artykułu jest analiza tego, jak kształtowane przez organy miasta były przestrzeń oraz instrumenty, dzięki którym mogły i mogą one obecnie kształtować przestrzeń i warunki życia mieszkańców.

Keywords

PL

planowanie i zagospodarowanie przestrzenne; kształtowanie przestrzeni; zarządzanie miastem; instrumenty zarządzania miastem; rozpraszanie zabudowy; megaprojekty korporacji

EN

spatial planning and development; space shaping; city management; city management instruments; dispersal of development; large corporate projects

• Publisher: Uniwersytet Opolski
• Journal: Opolskie Studia Administracyjno-Prawne
• Year: 2022
• Issue: 1
• Pages: 187-210

Dates

published

2022

Contributors

author

Paweł Sosnowski

• https://orcid.org/0000000204192981

References

• Rozporządzenie Prezydenta RP z dnia 16 lutego 1928 r. – o prawie budowlanym i zabudowaniu osiedli. Dz.U. Nr 23, poz. 202, ze zm.
• Dekret Rady Ministrów z dnia 26 października 1945 r. – Dekret o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze m.st. Warszawy. Dz.U. Nr 50 ze zm.
• Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. – o zagospodarowaniu przestrzennym. Dz.U. Nr 89, poz. 415.
• Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. – o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym Dz.U. z 2022 r., poz. 503, tekst jednolity.
• Ustawa z 28 marca 2003 r. o transporcie kolejowym Dz.U. z 2020 r., poz. 1043, tekst jednolity ze zm.
• Ustawa z 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych Dz.U. z 2020 r., poz. 1079, tekst jednolity.
• Ustawa z 12 lutego 2009 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie lotnisk użytku publicznego Dz.U. z 2021 r., poz. 1380, tekst jednolity.
• Ustawa z dnia 4 marca 2010 r. o infrastrukturze informacji przestrzennej. Dz.U. z 2021 r., poz. 214, tekst jednolity.
• Ustawa z 5 lipca 2018 r. o ułatwieniach w przygotowaniu i realizacji inwestycji mieszkaniowych oraz inwestycji towarzyszących Dz.U. z 2021 r., poz. 1538. Wydawnictwa zwarte
• Augustyniak, Monika. 2017. Partycypacja społeczna w samorządzie terytorialnym w Polsce i we Francji. Studium administracyjnoprawne na tle porównawczym. Warszawa: Wolters Kluwer Polska.
• Bąkowski, Tomasz. 2018. Rozpraszanie i koncentracja zabudowy jako problem prawny (tytułem wprowadzenia do szczegółowych rozważań). W: Prawne problemy rozpraszania i koncentracji zabudowy, (red.) Tomasz Bąkowski, 15. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
• Belzyt, Leszek. 2000. Kraków i Praga około 1600 roku. Porównanie aspektów topograficznych i demograficznych. Stan badań i źródła archiwalne. W: Metropolie Europy środkowowschodniej w XV i XVI wieku, (red.) Leszek Belzyt i Jan Pirożyński, 60 i 63–64. Kraków: Polska Akademia Umiejętności.
• Biegańska, Irena. 1964. Podstawy prawne planowania przestrzennego i gospodarki terenami w miastach. 3. Warszawa: Wydawnictwo Arkady.
• Brzeziński, Wacław. 1949. Prawo budowlane i odbudowa osiedli. 50–51. Warszawa: Wydawnictwo Gebethner i Wolff.
• Cohen M. A. 2000. Don Quixote and the well-managed city. W: Urban governance around the world, (eds.) B. A. Ruble et al. Woodrow Wilson Center Comparative Urban Studies Project, Workshop on urban governance in major world cities. 151–152. Washington.
• Dolnicki, Bogdan (red.). 2014. Partycypacja społeczna w samorządzie terytorialnym. Warszawa: Wolters Kluwer Polska.
• Izdebski, Hubert, Michał Kulesza. 2004. Administracja publiczna zagadnienia ogólne, wyd. 3 rozszerzone. 40–41 i 46–47. Warszawa: Liber.
• Izdebski, Hubert. 2013. Ideologia i zagospodarowanie przestrzeni. 31–35 i 43–44, 45. Warszawa: Wolters Kluwer Polska.
• Jaworski, Jacek. 2018. Decyzja o warunkach zabudowy jako instrument rozpraszania zabudowy. W: Prawne problemy rozpraszania i koncentracji zabudowy, (red.) Tomasz Bąkowski, 105. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
• Kinal, Artur. 2015. Dziewiętnasto i dwudziestowieczne wizje miast przyszłości wobec społecznych wyzwań współczesnej urbanizacji. Zielona Góra: Uniwersytet Zielonogórski.
• Koźmiński, Andrzej K., Włodzimierz Piotrowski (red.). 1998. Zarządzanie. Teoria i praktyka, wyd. IV. Warszawa: PWN.
• Leoński, Zbigniew, Marek Szewczyk. 1999. Podstawowe instytucje planowania przestrzennego i prawa budowlanego. 16. Poznań: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Bankowej.
• Lewenstein, Barbara, Jacek Schindler, Ryszard Skrzypiec. 2010. Partycypacja społeczna i aktywizacja w rozwiązywaniu problemów społeczności lokalnych. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
• Niewiadomski, Zygmunt, Waldemar Siemiński, Paweł Sosnowski, Maria Tetera (red.). 2001. Samorząd terytorialny. Ustrój i gospodarka. 13 i n. Bydgoszcz–Warszawa: Oficyna Wydawnicza Branta.
• Niewiadomski, Zygmunt. 2002. Planowanie przestrzenne. Zarys systemu. 12–13. Warszawa: Lexis Nexis.
• Niewiadomski, Zygmunt. 2018. Gmina wobec zjawisk rozpraszania i koncentracji zabudowy (odpowiedzialność prawodawcy miejscowego za stan patologicznej zabudowy). W: Prawne problemy rozpraszania i koncentracji zabudowy, (red.) Tomasz Bąkowski, 23. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
• Nowak, Maciej J., Teodor Skotarczak (red.). 2012. Zarządzanie przestrzenią miasta. Warszawa: CeDeWu.
• Paszkowski, Zbigniew. 2015. Historia idei miasta. Od antyku do renesansu. Teka Zachodniopomorska 1: 38.
• Paszkowski, Zbigniew Władysław. 2019. Architektura i urbanistyka jako dyscyplina naukowa. W: Architektura, urbanistyka, nauka, (red.) Sławomir Gzell, 125. Warszawa: PWN.
• Pawłowska, Krystyna (red.). 2010. Zanim wybuchnie konflikt. Idea i metody partycypacji społecznej w ochronie krajobrazu i kształtowaniu przestrzeni. Tom A i B. Kraków: Fundacja Partnerstwa dla Środowiska.
• Rytel-Warzocha, Anna, Piotr Uziębło. 2013. Aktualne tendencje związane ze wzmocnieniem partycypacji mieszkańców w sprawowaniu władzy na poziomie lokalnym. W: Samorządy Zarządzanie miastem z perspektywy planowania i zagospodarowania terenów w Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 roku, (red.) Zbigniew Witkowski, Agnieszka BieńKacała. Toruń: TNOiK Dom Organizatora.
• Sosnowski, Paweł. 2015. Przepisy prawne w dziedzinie planowania przestrzennego w Polsce w okresie międzywojennym. CiŚ Nr 4, 45–57.
• Sosnowski, Paweł. 2020. Ochrona ładu przestrzennego w Polsce przed 2003 r. Przyczynek do wykładni historycznej. W: Ochrona ładu przestrzennego z perspektywy prawno-urbanistycznej, (red.) Maciej J. Nowak, 66 i 73–74. Warszawa: Wolters Kluwer Polska.
• Sudjic, Deyan. 2017. Język miasta. 235–236 i 238. Kraków: Wydawnictwo Karakter.
• Szczepańska, Magdalena. 2011. Miasto-ogród jako przestrzeń zamieszkania, pracy i rekreacji – dawniej i dziś. Studia Periegetica. Zeszyty Naukowe Wielkopolskiej Wyższej Szkoły Turystyki i Zarządzania w Poznaniu, 6, 77–89.
• Wąsowicz, Aleksandra. 1982. Zagospodarowanie przestrzenne antycznych miast greckich. Wrocław: Ossolineum.
• Zarębska, Teresa. 1971. Teoria urbanistyki włoskiej XV i XVI wieku. Warszawa: PWN.
• Zuziak, K. Zbigniew. 2019. Naukowe oblicze urbanistyki. Z notatek na temat modeli architektury miasta i gospodarowania przestrzenią. W: Architektura, urbanistyka, nauka, (red.) Sławomir Gzell, 81. Warszawa: PWN.
• Encyklopedia PWN. Dostęp: z 14.02.2021. https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/witruwiusz;3996929.html.
• Gallo, Paolo, Alessandro Natucci (red.). 2001. Beni, proprieta e dirittireali. Vol 2, Editore Giappichelli. Dostęp: 17.04.2021. http://www.ambientediritto.it/dottrina/Dottrina%202004/Diritto_superficie.html.
• Gliński, Bohdan. 1974. Mała encyklopedia ekonomiczna. Warszawa; za Encyklopedią Zarządzania. Dostęp: 27.03.2022. https://mfiles.pl/pl/index.php/Zarz%C4%85dzanie.
• Griffin, Ricki W. 2005. Podstawy zarządzania organizacjami. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN; za Encyklopedią Zarządzania. Dostęp: 27.03.2022. https://mfiles.pl/pl/index.php/Zarz%C4%85dzanie.
• Hajduk, Sławomira. 2021. Partycypacja społeczna w zarządzaniu przestrzennym w kontekście planistycznym. Białystok: Oficyna Wydawnicza Politechniki Białostockiej, 5-127, Dostęp: 04.05.2022, https://pb.edu.pl/oficyna-wydawnicza/wp-content/uploads/sites/4/2021/03/Partycypacja-spoleczna-w-zarzadzaniu-przestrzennym.pdf.
• Koźmiński, Andrzej K., Dariusz Jemielniak. 2011. Zarządzanie od podstaw. Warszawa: Wolters Kluwer; za Encyklopedią Zarządzania. Dostęp: 27.03.2022, https://mfiles.pl/pl/index.php/Zarz%C4%85dzanie.
• Kulisiewicz, Tomasz. Dawne miasta idealne pierwowzorem smart cities. Dostęp: 14.02.2021, http://inteligentnemiasta.pl/miasto-idealne-pierwowzorem-miasta-inteligentnego/5352/.
• Prosińska, Magdalena. Idea Miast-ogrodów w Polsce i na świecie. Dostęp: 03.05.2022, https://www.bankier.pl/wiadomosc/Idea-Miast-ogrodow-w-Polsce-i-na-swiecie-2083662.html.
• Sassen, Saskia. 2017. Czyje właściwie jest miasto. Krytyka Polityczna 25.12.2017. Dostęp: 27.03.2022.https://krytykapolityczna.pl/swiat/czyje-wlasciwie-jest-miasto/.
• Sassen, Saskia. 2018. Do kogo należą nasze miasta i dlaczego ich przejęcie powinno nas martwić. Autoportret 11.02.2018, Małopolski Instytut Kultury. Dostęp: 27.03.2022, https://autoportret.pl/artykuly/do-kogo-naleza-nasze-miasta-i-dlaczego-ich-przejeciepowinno-nas-martwic/.
• Stawiarczyk, Mariusz, Rafał Jung. 2009. Przestrzeń powietrzna na sprzedaż, czyli jak to się robi w USA. Nieruchomości komercyjne. Rzeczpospolita 25.05.2009. Dostęp: 18.04.2021, https://www.rp.pl/artykul/310546-Przestrzen-powietrzna-na-sprzedaz--czyli-jak-to-sierobi-w-USA.html.
• Szpakowska, Ernestyna. Miasto idealne. Dostęp: 03.05.2022, https://repozytorium.biblos.pk.edu.pl/redo/resources/33839/file/suwFiles/SzpakowskaE_MiastoIdealne.pdf.
• Wójcik, Michał. 2013. Pojęcie, istota i formy partycypacji społecznej w procesie planowania przestrzennego. Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna 24: 170–183. Dostęp: 2.05.2022, https://core.ac.uk/download/pdf/160250602.pdf.
• https://www.krakow.pl/nasze_miasto/1115,artykul,historia.html. Dostęp: 29.12.2020.
• https://www.onet.pl/informacje/krowoderskapl/osiedle-z-lat-70-na-ktorym-chce-mieszkackazdy-ale-nikt-nie-chce-sie-wyprowadzic/qhrk3ps,30bc1058. Dostęp: 27.02.2021.

Identifiers

DOI

10.25167/osap.4771

Biblioteka Nauki

2148296