Wolność gospodarcza i jej ograniczenia na tle różnych modeli ekonomicznych

• Authors: Monika Mielnik

Title variants

EN

Economic freedom and its limitations against the background of different economic models

Abstracts

EN

A principle enshrined in the Constitution of the Republic of Poland is the guarantee of economic freedom, which is also the basis of the market economy, on which restrictions may be imposed only by law or for reasons of important public interest. In view of the importance of this principle in the Polish legal order, it is still a topical scientific and research issue. For this reason, the author attempts to present the most important issues related to the essence of economic freedom in juxtaposition with the three main economic models occurring today and the limitations that the principle of economic freedom has to face.

PL

Zasadą wpisaną w Konstytucję Rzeczpospolitej Polskiej jest gwarancja wolności gospodarczej, będącej jednocześnie podstawą gospodarki rynkowej, na którą ograniczenia mogą być nakładane tylko w drodze ustawy lub ze względu na ważny interes publiczny. W związku z doniosłością niniejszej zasady w polskim porządku prawnym stanowi ona nadal aktualną problematykę naukowo-badawczą. Z tego też powodu autorka próbuje przedstawić najważniejsze kwestie związane z istotą wolności gospodarczej w zestawieniu z trzema głównymi modelami ekonomicznymi występującymi współcześnie oraz ograniczeniami z jakimi zasada wolności gospodarczej musi się zmierzyć.

Keywords

PL

wolność działalności gospodarczej; Konstytucja RP; przedsiębiorca; ograniczenia wolności gospodarczej; modele ekonomiczne

EN

Constitution of the Republic of Poland; the freedom of business activity; entrepreneur; limitation of the freedom of business activity; economic models

• Publisher: Uniwersytet Opolski
• Journal: Opolskie Studia Administracyjno-Prawne
• Year: 2023
• Volume: 21
• Issue: 1
• Pages: 149-175

Dates

published

2023

Contributors

author

Monika Mielnik

• Uniwersytet Opolski

References

• Baszczak, Łukasz, Paweł Leszczyński, Agnieszka Wincewicz i Radosław Zyzik. 2022. Powrót interwencjonizmu? Państwo i gospodarka w warunkach zagrożenia i kryzysów. Warszawa: Polski Instytut Ekonomiczny.
• Begg, David, Stanley Fischer i Rudiger Dornbusch. 2014. Mikroekonomia, Warszawa: PWE.
• Biernat, Stanisław i Andrzej Wasilewski. 2000. Wolność gospodarcza w Europie, Kraków: Kantor Wydawniczy Zakamycze.
• Biskup, Rafał. 2011. Wolność gospodarcza w wymiarze podmiotowym. Lublin: Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
• Boć, Jan. 2007. Prawo administracyjne. Warszawa: Kolonia Limited.
• Czech, Ewa Katarzyna. 2006. Koncesje i zezwolenia jako składniki przedsiębiorstwa. Przegląd Prawa Handlowego 5. Wydanie elektroniczne LEX. Dostęp: 5.06.2023.
• Dahrendorf, Ralf. 2008. Klasy i konflikt klasowy w społeczeństwie przemysłowym. Warszawa: Wydawnictwo Nomos.
• Etel, Maciej. 2007. Regulowana działalność gospodarcza a zasada wolności gospodarczej. Państwo i Prawo 2: 41–52. Wydanie elektroniczne LEX. Dostęp: 5.06.2023.
• Foster, John Bellamy i Fred Magdoff. 2009. The Great Financial Crisis: Causes and Consequences. New York: Monthly Review Press.
• Garlicki, Leszek. 2003. Polskie prawo konstytucyjne. Zarys wykładu. Warszawa: Wolters Kluwer.
• Garlicki, Leszek i Marek Zubik. 2016. Komentarz do art. 20 i 22. W: Derlatka Marek, Kazimierz Działocha, Paweł Sarnecki, Wojciech Sokolewicz, Janusz Trzciński, Marcin Wiącek, Leszek Garlicki i Marek Zubik. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz. Tom 1, wyd. II. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe.
• Gola, Jan. 2018. Komentarz do art. 37. W: Bielecki Leszek, Krzysztof Horubski, Katarzyna Kokocińska, Eliza Komierzyńska-Orlińska, Agnieszka Żywicka i Jan Gola. Konstytucja biznesu. Komentarz. Warszawa: WKP, LEX. Wydanie elektroniczne LEX. Dostęp: 5.06.2023.
• Hayek, Friedrich August von. 2004. Zgubna pycha rozumu. O błędach socjalizmu. Kraków: Wydawnictwo Arcana.
• Horubski, Krzysztof i Grzegorz Klich. 2010. Konflikty na tle udzielania ograniczonej liczby koncesji. W: Płaszczyzny konfliktów w administracji publicznej, (red.) Magdalena Tabernacka i Renata Raszewska-Skałecka. Warszawa: Wolters Kluwer.
• Janik, Robert. 2012. Rola interwencjonizmu państwowego w powstaniu welfare state w XX wieku. Studia Politicae Universitatis Silesiensis 9.
• Jaroszyński, Krzysztof. 2019. Funkcje administracji publicznej w sferze gospodarczej. Warszawa: LexisNexis Polska.
• Katner, Wojciech J. (red.). 2020. Prawo gospodarcze i handlowe. Wydanie 3. Warszawa: Wolters Kluwer.
• Keynes, John Maynard. 1985. Ogólna teoria zatrudnienia, procentu i pieniądza. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Kiczka, Karol. 2013. Formy prawne działania administracji gospodarczej. W: System Prawa Administracyjnego. Tom 8 B: Publiczne prawo gospodarcze, (red.) Roman Hauser, Zygmunt Niewiadomski i Andrzej Wróbel. Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck. Wydanie elektroniczne. Legalis. Dostęp: 5.06.2023.
• Kidyba, Andrzej. 2015. Prawo handlowe. Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck.
• Kieres, Leon. 2014. Społeczna gospodarka rynkowa w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu.
• Klecha, Klaudia. 2009. Wolność działalności gospodarczej w Konstytucji RP. Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck.
• Kocowski, Tadeusz i Jan Gola (red.). 2014. Przedsiębiorca w społecznej gospodarce rynkowej. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu,
• Kokocińska, Katarzyna. 2009. Reglamentacja gospodarcza a wspieranie rozwoju. Nowe tendencje aktywności państwa w gospodarce. W: Konstytucyjna zasada wolności gospodarczej, (red.) Wojciech Szwajdler i Henryk Nowicki. Toruń: Wydawnictwo TNOiK.
• Komierzyńska-Orlińska, Eliza. Komentarz do art. 2. 2019. Komentarz do ustawy – Prawo przedsiębiorców. W: Leszek Bielecki, Krzysztof Horubski, Katarzyna Kokocińska, Eliza Komierzyńska-Orlińska, Agnieszka Żywicka i Jan Gola. Konstytucja biznesu. Komentarz, Warszawa: Wolters Kluwer. Wydanie elektroniczne LEX. Dostęp: 5.06.2023.
• Kosikowski, Cezary. 2005. Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej. Komentarz. Warszawa: LexisNexis.
• Kosikowski, Cezary. 1995. Wolność gospodarcza w prawie polskim. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne.
• Kosikowski, Cezary. 1998. Zasada wolności działalności gospodarczej. W: Zasady podstawowe polskiej konstytucji, (red.) Wojciech Sokolewicz. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe.
• Kruszewski, Artur Krzysztof. 2019. Komentarz do art. 22. W: Prawo przedsiębiorców. Komentarz, (red.) Aldona Pietrzak. Warszawa: Wolters Kluwer, Wydanie elektroniczne LEX. Dostęp: 5.06.2023.
• Magdziarczyk, Małgorzata. 2013. Wolność działalności gospodarczej w konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 1997 r. Opole: Oficyna Wydawnicza Politechniki Opolskiej.
• Mak, Mariusz i Anna Wildowicz-Gięgiel. 2018. Rozważania o wolności i granicach omnipotencji państwa w zakresie opodatkowania w ujęciu ekonomii klasycznej. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu 509, http://cejsh.icm.edu.pl/cejsh/element/bwmeta1.element.desklight-5a06a9f2-2bd1-452c-a904-61ea44c90deb. Dostęp: 13.05.2023.
• Mączyńska, Elżbieta i Piotr Pysz, Społeczna gospodarka rynkowa. Idee i możliwości praktyczne-go wykorzystania w Polsce. Warszawa: Wydawnictwo Polskie Towarzystwo Ekonomiczne.
• Nowak, Marek. 2003. Instytucjonalizm w socjologii i ekonomii. Ruch Prawniczy Ekonomiczny i Socjologiczny 66(1).
• Pazdej, Mateusz. 2015. Współczesna recepcja walki klas, czyli w jakim stopniu marksizm wpłynął na koncepcje XX-wieczne i czy pozostał aktualny do dzisiaj. Świat Idei i Polityki Tom 14.
• Powałowski, Andrzej. 2005. Regulowana działalność gospodarcza, Studia Prawnicze 3(165): 125–36.
• Przeszło, Ewa. Komentarz do art. 66. 2007. W: Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej. Komentarz, (red.) Andrzej Powałowski. Warszawa: Dom Wydawniczy ABC Grupa Wolters Kluwer.
• Rekowski, Marek. 2009. Mikroekonomia. Poznań: Wydawca Contact.
• Sieradzka, Małgorzata, Marian Zdyb. 2013. Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej. Komentarz. Warszawa: Wolters Kluwer. Wydanie elektroniczne LEX. Dostęp: 5.06.2023.
• Skousen, Mark. 2012. Narodziny współczesnej ekonomii. Żywoty wielkich myślicieli. Warszawa: Wydawnictwo Fijorr Publishing.
• Solek, Adrian. 2010. Ekonomia behawioralna a ekonomia neoklasyczna. Zeszyty Naukowe Polskiego Towarzystwa ekonomicznego w Krakowie 8.
• Sowiński, Roman. 2006. Administracyjna reglamentacja działalności gospodarczej. Wrocław: Kolonia Limited.
• Stachowiak, Zenon i Bartosz Stachowiak. 2015. Ekonomia gospodarki rynkowej ujęcie instytucjonalne. Tom 1. Warszawa: Akademia Obrony Narodowej.
• Strzyczkowski, Kazimierz. 2011. Prawo gospodarcze publiczne. Warszawa: Wolters Kluwer.
• Sypniewski, Dominik (red.). 2016. Ograniczenia wolności podejmowania działalności gospodarczej. Ryki: Fundacja Obywatelskiego Rozwoju – Ryki.
• Szadkowski, Krystian. 2015. Uniwersytet jako dobro wspólne. Podstawy krytycznych badań nad szkolnictwem wyższym. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Szydło, Marek. 2004. Koncepcja koncesji w ujęciu klasycznym i jej recepcja w prawie polskim. Państwo i Prawo 1.
• Tracz, Piotr. 2019. Komentarz do art. 43. W: Prawo przedsiębiorców. Komentarz, (red.) Aldona Pietrzak. Warszaw: Wolters Kluwer.
• Walaszek-Pyzioł, Anna. 1994. Swoboda działalności gospodarczej. Studium prawne. Kraków: Księgarnia Akademicka.
• Walentynowicz, Halina. 2012. Marks, Horkheimer, Bauman, Harman: globalizacja a problem emancypacji społecznej. Nowa Krytyka 29: 49–68.
• Waligórski, Michał. 1998. Administracyjna reglamentacja działalności gospodarczej. Problemy prawnej reglamentacji. Studia Prawnicze 2 (132): 15–38.
• Włudyka, Tadeusz i Marcin Smaga. 2012. Instytucje gospodarki rynkowej. Warszawa: Wolters Kluwer. Wydanie elektroniczne LEX. Dostęp: 5.06.2023.
• Woods, Thomas E. Jr. 2007. Niepoprawna politycznie historia Stanów Zjednoczonych. Warszawa: Wydawnictwo Fijorr Publishing.
• Karta praw podstawowych Unii Europejskiej (Dz. U. UE. C. z 2007 r. Nr 303, str. 1 z późn. zm.).
• Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. Nr 78, poz. 483 z późn. zm.).
• Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 2000 z późn. zm.).
• Ustawa z dnia 23 grudnia 1988 r. o działalności gospodarczej (Dz.U. Nr 41, poz. 324 ze zm.).
• Ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1385 z późn. zm.).
• Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne (Dz.U. 2022.0.1110)
• Ustawa z dnia 22 sierpnia 1997 r. o ochronie osób i mienia (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1995).
• Ustawa z dnia 19 listopada 1999 r. Prawo działalności gospodarczej (Dz.U. Nr 101, poz. 1178 z późn. zm.).
• Ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 2168 z późn. zm.).
• Ustawa z dnia 4 marca 2010 r. o świadczeniu usług na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 893 z późn. zm.).
• Ustawa z dnia 25 marca 2011 r. o ograniczaniu barier administracyjnych dla obywateli i przedsiębiorców (Dz.U. Nr 106, poz. 622 z późn. zm.).
• Ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. – Prawo geologiczne i górnicze (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1072 z późn. zm.).
• Ustawa z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 162 z późn. zm.).
• Uzasadnienie projektu ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, Sejm RP IV kadencji, druk nr 2118.
• Uchwała składu 7 sędziów SN z dnia 10 stycznia 1990 r., III CZP 97/89, OSNCP 1990, nr 6, poz. 74.
• Wyrok SN z dnia 8 maja 1998 r., III RN 34/98, OSNP 1999, nr 5, poz. 157.
• Wyrok TK z dnia 19 stycznia 2010 r., sygn. akt SK 35/08, Z.U. 2010/1A/2.
• Wyrok TK z dnia 4 listopada 2015 r., K 1/14, OTK-A 2015, nr 10, poz. 163.
• Wyrok NSA z 25.08.2017 r., II OSK 2986/15, LEX nr 2395965.
• Wyrok SA w Poznaniu z 01.12.2016 r., sygn. akt III AUa 2834/15, LEX nr 2661611.
• Wyrok WSA w Warszawie z 30.12.2008 r., sygn. akt VI SA/Wa 1912/08, LEX nr 530041.
• Wyrok WSA w Gdańsku z 03.07.2019 r., sygn. akt II SA/Gd 870/18, LEX nr 2698560.
• Wyrok WSA w Gliwicach z 16.08.2016 r., sygn. akt III SA/Gl 628/16, LEX nr 2120744.
• Wyrok WSA w Gliwicach z 8.03.2017 r., II SA/Gl 1189/16, LEX nr 2267584.
• Wyrok KIO z 7.06.2013 r., KIO 1231/13, LEX nr 1350522.
• Wyrok KIO z 4.06.2013 r., KIO 1126/13, LEX nr 1350279.
• Postanowienie SKO we Wrocławiu z 21.08.2019 r., SKO 4221/43/19, LEX nr 2748898.
• Rządowy projekt ustawy – Prawo przedsiębiorców, VIII kadencja, druk sejm. nr 2051, http://orka.sejm.gov.pl/Druki8ka.nsf/0/9E761CF9B6B03CBCC12581E10059DD88/%24File/2051.pdf. Dostęp: 12.02.2023.

Identifiers

DOI

10.25167/osap.5052

Biblioteka Nauki

18105154