Uwagi de lege lata i de lege ferenda na tle projektu ustawy o zmianie ustawy o ochronie zdrowia psychicznego (nr z wykazu prac legislacyjnych UD 444)

• Authors: Agnieszka Wojcieszak-John

Title variants

EN

De lege lata and de lege ferenda remarks against the background of the draft law on amendments to the Law on Mental Health Care (legislative work list number UD 444)

Abstracts

PL

Artykuł w syntetyczny sposób prezentuje wątpliwości natury prawnej pojawiające się na tle projektu ustawy o zmianie ustawy o ochronie zdrowia psychicznego. Rozważania podjęte przez autorkę koncentrują się wokół propozycji zmian w zakresie terminologii psychiatrycznej, przesłanek stosowania środków przymusu bezpośredniego oraz procedury stosowania środków przymusu bezpośredniego. Autorka analizuje założenia projektu nowelizacji ustawy o ochronie zdrowia psychicznego z punktu widzenia sytuacji pacjentów z zaburzeniami psychicznymi. Z uwagi na charakter proponowanych rozwiązań, a także krytykę obowiązującego prawa autorka podejmuje polemikę ze stanowiskiem prezentowanym przez twórców projektu, a także proponuje postulaty de lege ferenda. Całość rozważań zwieńczona jest podsumowaniem, w którym autorka zwraca uwagę na brak językowej precyzji ze strony projektodawców, która może przyczynić się do ograniczania praw i wolności pacjentów z zaburzeniami psychicznymi.

EN

This article synthesizes the legal doubts that arise against the background of the draft law on amendments to the Law on Mental Health Protection. The considerations undertaken by the author focus on the proposed changes in psychiatric terminology, the premises for the use of direct coercive measures and the procedure for the use of direct coercive measures. The author analyzes the assumptions of the draft amendments to the Law on Mental Health Protection from the point of view of the situation of patients with mental disorders. Due to the nature of the proposed solutions, as well as criticism of the current law, the author enters into a polemic with the position presented by the authors of the project and proposes de lege ferenda postulates. The entire discussion is crowned with a conclusion, in which attention is drawn to the lack of linguistic precision on the part of the drafters. This may contribute to a restriction of the rights and freedoms of patients with mental disorders.

Keywords

EN

mental disorders; mental health care; mental disorder patient; health care benefits; direct coercion

PL

zaburzenia psychiczne; ochrona zdrowia psychicznego; pacjent z zaburzeniami psychicznymi; świadczenia zdrowotne; przymus bezpośredni

• Publisher: Uniwersytet Opolski
• Journal: Opolskie Studia Administracyjno-Prawne
• Year: 2023
• Volume: 21
• Issue: 2
• Pages: 223-239

Dates

published

2023

Contributors

author

Agnieszka Wojcieszak-John

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicz w Poznaniu

References

• Ustawa z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego. Dz.U. 2022, poz. 2123, tekst jednolity.
• Ustawa z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty. Dz.U. 2022, poz. 1731, tekst jednolity.
• Ustawa z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta. Dz.U. 2022, poz. 1876, tekst jednolity.
• Postanowienie SN z 27 października 1976 r., II CR 387/76. Dostęp: 28.07.2023. Legalis nr 19705.
• Postanowienie SN z dnia 17 lutego 1981 r., II CR 11/81. Dostęp: 28.07.2023. Legalis nr 22495.
• Postanowienie SN z dnia 29 grudnia 1983 r., I CR 377/83. Dostęp: 28.07.2023. Legalis nr 24026.
• Postanowienie SN z dnia 16 kwietnia 2010 r., IV CSK 470/09. Dostęp: 28.07.2023. Legalis nr 223297.
• Postanowienie SN z dnia 27 października 2015 r., III CK 155/05. Dostęp: 28.07.2023. LEX nr 172101.
• Postanowienie SN z dnia 6 września 2017 r., I CSK 331/17. Dostęp: 28.07.2023. Legalis nr 1682208.
• Postanowienie SN z dnia 18 kwietnia 2018 r., IV CSK 587/17. Dostęp: 28.07.2023. Legalis nr 1799147.
• Postanowienie SN z dnia 5 października 2022 r., II CSKP 1846/22. Dostęp: 28.07.2023. LEX nr 3459979.
• Wyrok SA w Katowicach z dnia 13 maja 2021 r., V ACa 118/20. Dostęp: 28.07.2023. LEX nr 3281555.
• Postanowienie SA w Katowicach z dnia 18 grudnia 2017 r., I ACa 154/17. Dostęp: 28.07.2023. LEX nr 2557381.
• Postanowienie SA w Katowicach z dnia 11 września 2015 r., V ACa 109/15. Dostęp: 28.07.2023. LEX nr 2144687.
• Wyrok SA w Krakowie z dnia 14 marca 2016 r., II AKz 53/16. Dostęp: 28.07.2023. LEX nr 2229232.
• Wyrok TK z dnia 22 listopada 2016 r., K 13/15. Dostęp: 28.07.2023. LEX nr 2152312.
• Aondo-Akaa, Grażyna, Monika Masłowska i Katarzyna Pająk. 2018. „Ważne, żeby się dobrze żyło”. Młodzież z lekką niepełnosprawnością intelektualną o sobie, swoich wartościach i marzeniach. Edukacja Humanistyczna 2(39): 105–116.
• Baggini, Julian i Peter Fosl. 2010. Przybornik etyczny. Kompendium metod i pojęć etycznych. Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax.
• Bołoz, Wojciech. 2007. Bioetyka i prawa człowieka. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe UKSW.
• Bujny, Jędrzej. 2006. Prawa pacjenta. Między autonomią a paternalizmem. Warszawa: C.H. Beck.
• Chełmowska, Paulina. 2017. Przymusowe leczenie szpitalne osób chorych psychicznie – kilka uwag na tle ustawy o ochronie zdrowia psychicznego. Studenckie Zeszyty Naukowe XX (34): 17–35.
• Cierpiałkowska, Lidia. 2012. Psychopatologia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Ćwirynkało, Katarzyna. 2010. Społeczne funkcjonowanie osób z lekką niepełnosprawnością intelektualną (w kontekście autonomii i podmiotowości). Toruń: Wydawnictwo Edukacyjne Akapit.
• Gutowski, Maciej. 2016. Komentarz do art. 13. W: Maciej Gutowski (red.). Kodeks cywilny. T. 1: Komentarz. Art. 1–449 11, 84–88. Warszawa: C.H. Beck.
• Haberko, Joanna. 2016. Zasady postępowania lekarza w stosunku do pacjenta. Uwagi de lege lata i de lege ferenda na tle przepisów Kodeksu etyki lekarskiej. Medyczna Wokanda 8: 43–56.
• Haberko, Joanna. 2022. Samodzielność decyzyjna małoletniego w kwestiach zdrowotnych. Uwagi na tle projektu ustawy o zmianie ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty (druk sejmowy 1432). Studia Iuridica Lublinesia 31(3): 123–142.
• Janiszewska, Beata. 2013. Zgoda na udzielenie świadczenia zdrowotnego. Ujęcie wewnątrzsystemowe. Warszawa: C.H. Beck.
• Janiszewska, Beata. 2016. O skutkach stwierdzenia bezpodstawności hospitalizacji psychiatrycznej. Zagadnienia prawne w orzecznictwie SN. Monitor Prawniczy 23: 1285–1288.
• Karczewska-Kamińska, Natalia. 2018. Przymus leczenia i inne interwencje medyczne bez zgody pacjenta. Warszawa: Wolters Kluwer.
• Karkowska, Dorota. 2009. Prawa pacjenta. Warszawa: Oficyna.
• Kiejan, Andrzej i Krzysztof Małyszczak. 2011. Psychiatria – podręcznik akademicki. Wrocław: Wydawnictwo UM Wrocław.
• Kmieciak, Błażej. 2018. Leczenie szpitalne w rodzaju opieka psychiatryczna i leczenie uzależnień. W: Anna Jacek, Błażej Kmieciak, Emilia Sarnacka (red.). Prawo dla lekarzy psychiatrów, 126–168. Warszawa: Difin.
• Kobińska, Anna. 2006. Zakres autonomii pacjenta na przykładzie niewyrażenia zgody na zastosowanie preparatu krwi podczas ewentualnej interwencji medycznej w bliżej nieokreślonej przyszłości. Transformacje Prawa Prywatnego 3–4: 35–51.
• Kołodziej, Anastazja. 2002. Stopień autonomii woli pacjenta na tle ustawy o zawodzie lekarza i ustawy o ochronie zdrowia psychicznego. Prawo i Medycyna 11: 74–83.
• Łuków, Paweł. 2005. Granice zgody: autonomia zasad i dobro pacjenta. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Opoczyńska, Małgorzata, Maria Rostworowska, Zbigniew Ćwikliński, Jolanta Robak, Ireneusz Dziasek, Mira Marciak, Halina Pytko i Bernardetta Karolczyk. 2009. Leczenie bez zgody – dialog czy „psychiatryczne gry językowe”? Psychoterapia 2(149): 37–44.
• Pużyński, Stanisław. 1993. Leksykon psychiatrii. Warszawa: Wydawnictwo Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich.
• Pużyński, Stanisław. 2007. Choroba psychiczna – problemy z definicją oraz miejscem w diagnostyce i regulacjach prawnych. Psychiatria Polska 41(3): 299–308.
• Radzicki, Józef. 1967. Ryzyko zabiegów lekarskich w prawie karnym. Warszawa: Wydawnictwo Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich.
• Safjan, Marek. 2004. Granice autonomii człowieka w prawie współczesnym. W: Jerzy Axer, Leszek Balcerowicz, Bronisław Geremek, Jacek Hołówka, Leszek Kołakowski, Adam Michnik, Karol Modzelewski, Karol Myśliwiec, Marek Safjan, Włodzimierz Siwiński, Piotr Węgleński, Aleksander Wolszczan, Andrzej Kajetan Wróblewski, Andrzej Zoll (red.). Uniwersyteckie wykłady na koniec starego i początek nowego tysiąclecia, 91–111. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
• Sroka, Tomasz. 2018. Ochrona zdrowia psychicznego. W: Leszek Bosek, Agata Wnukiewicz-Kozłowska (red.). Szczególne świadczenia zdrowotne. T. 2: System Prawa Medycznego, 419–503. Warszawa: C.H. Beck.
• Szwed, Marcin. 2020. Przymusowe umieszczenie w zakładzie psychiatrycznym w świetle współczesnych standardów ochrony praw człowieka. Warszawa: Wolters Kluwer.
• Świderska, Małgorzata. 2007. Zgoda pacjenta na zabieg medyczny. Toruń: Wydawnictwo Dom Organizatora TNOiK.
• Tałaj, Anna i Janina Suchorzewska. 2007. Postawy pielęgniarek i położnych wobec osób chorych i cierpiących w aspekcie obowiązujących norm prawnych i moralnych. Problemy Pielęgniarstwa 15(1): 32–38.
• Tomaszewska, Monika. 2008. Charakter prawny decyzji o ubezwłasnowolnienie w sądowym stosowaniu prawa. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
• Wałachowska, Monika. 2016. Postępowanie lecznicze wobec osób z zaburzeniami psychicznymi. W: Ewa Bagińska (red.). Wielka Encyklopedia Prawa. T. 10: Prawo medyczne, 97–99. Warszawa: Fundacja Ubi societas, ibi ius.
• Wojcieszak, Agnieszka. 2021. Autonomia pacjenta z zaburzeniami psychicznymi. Warszawa: C.H. Beck.
• Projekt ustawy o zmianie ustawy o ochronie zdrowia psychicznego (nr z wykazu prac legislacyjnych UD 444). Dostęp: 28.07.2023. https://legislacja.rcl.gov.pl/docs//2/12367401/12938766/12938767/dokument594604.pdf.
• Przybyszewski, Tomasz. 2023. PFON krytycznie o projekcie nowelizacji ustawy o ochronie zdrowia psychicznego. Dostęp: 28.07.2023. https://pfon.org/aktualnosci/pfon-krytycznie-o-nowelizacji-ustawy-o-ochronie-zdrowia-psychicznego/.
• Stanowisko Nr 5/23/P-IX Prezydium Naczelnej Izby Lekarskiej z dnia 13 stycznia 2023 r. w sprawie projektu ustawy o zmianie ustawy o ochronie zdrowia psychicznego. Dostęp: 28.07.2023. https://nil.org.pl/uploaded_files/documents/doc_1673871073_ps005–23-ix.pdf.
• Sztandera, Filina. 2018. Gwarancje prawa pacjenta z zaburzeniami psychicznymi do samostanowienia oraz poszanowania godności intymności na tle wybranych zagadnień. Ius et Administratio 3. Dostęp: 28.07.2023. http://iusetadministratio.eu/wp-content/Zeszyty_naukowe/2018/3_2018/3_2018_4_Sztandera.pdf.
• Uzasadnienie do projektu ustawy o zmianie ustawy o ochronie zdrowia psychicznego (nr z wykazu prac legislacyjnych UD 444). Dostęp: 28.07.2023. https://legislacja.rcl.gov.pl/docs//2/12367401/12938766/12938767/dokument594604.pdf.

Identifiers

DOI

10.25167/osap.5180

Biblioteka Nauki

29519338