Identyfikacja zasobów dziedzictwa kulturowego socmodernizmu w Polsce

• Authors: Ignacy Waleski

Title variants

EN

Identification of the Cultural Heritage of Socialist Modernism in Poland

Abstracts

EN

Cultural heritage makes a complex resource and can be interpreted in many different contexts.The article deals with the specific (young and burdened with history) material heritage of socialist modernism.This layer of cultural heritage, being hardly popularized among public opinion, can be considered as anexample of dissonant heritage and is currently causing a lot of controversy in the public discourse. The subjectof this article is the resource of material cultural heritage created in the times of the Polish People’s Republic,whose physiognomic and conceptual features allow it to be classified as a socialist modernist resource. Theaim of the study is to identify the size of the resources of this type of heritage in Poland, which can potentiallyshow opportunities as a determinant of development. This diagnostic analysis precedes wider research onthe conditions for enhancing the endogenous potential of cities based on the resources of socialist modernistlegacy. The structure of the article is two-element The theoretical part raises the issues of assessing the difficultsocialist modernist heritage, and dilemmas related to the ways of evaluating it as a strategic resource for individual cities. The second, empirical, part of the work concerns the identification of the size and basicproperties of the dissonant socialist modernist heritage in Polish cities.

PL

Dziedzictwo kulturowe jest zasobem złożonym i interpretowanym w różnych kontekstach.Artykuł porusza kwestie specyficznego (bo młodego i naznaczonego brzemieniem historii) dziedzictwamaterialnego socmodernizmu. Ta dość mało rozpropagowana w opinii publicznej warstwa spuścizny kulturowej,która może być uznana za tzw. dziedzictwo trudne (ang. dissonant heritage), budzi obecnie sporekontrowersje. Przedmiotem niniejszego artykułu jest zasób materialnego dziedzictwa kulturowego powstałegow czasach PRL, którego cechy fizjonomiczne i koncepcyjne pozwalają na sklasyfikowanie go jako zasóbsocmodernistyczny. Celem pracy jest identyfikacja rozmiarów zasobu tego typu dziedzictwa w Polsce, którema potencjał stać się determinantą rozwoju. Niniejsza analiza diagnostyczna poprzedza szersze badaniadotyczące warunków wzmacniania potencjału endogenicznego miast w oparciu o zasoby dziedzictwa kulturowegosocmodernizmu. Struktura artykułu ma charakter dwuelementowy. Składa się z części teoretyczneji empirycznej. Część teoretyczna porusza kwestie oceny socmodernistycznego dziedzictwa trudnego orazdylematy związane ze sposobami wartościowania go jako zasobu strategicznego dla określonych miast. Empirycznaczęść pracy dotyczy identyfikacji rozmiaru oraz podstawowych właściwości socmodernistycznegodziedzictwa trudnego w polskich miastach.

Keywords

PL

socmodernizm; dziedzictwo trudne; dziedzictwo kulturowe; dziedzictwo kulturowe modernizmu socjalistycznego

EN

socialist modernism; dissonant heritage; cultural heritage; cultural heritage of socialist modernism

• Publisher: Uniwersytet Opolski
• Journal: Studia Miejskie
• Year: 2022
• Volume: 44
• Pages: 89-103

Dates

published

2022

Contributors

author

Ignacy Waleski

• Uniwersytet Łódzki, Szkoła Doktorska Nauk Społecznych

References

• Banaszkiewicz, Magdalena, Zbigniew Semik. 2019. The ‘dissonant’ heritage of Nowa Huta’s shelters: Between education and entertainment. Turyzm/Tourism 29(1), 7–14. https://doi.org/10.2478/tour-2019-0001.
• Barucki, Tadeusz. 2015. Zielone Konie. Warszawa: Salix alba.
• Chabiera, Aleksandra. 2021. Rola dziedzictwa w dokumentach strategicznych gmin – wiedza i świadomość kluczowych urzędników gminnych. W: Rozwój lokalny i strategiczne zarządzanie rozwojem gminy w oparciu o dziedzictwo kulturowe. T. 2: Rozwój lokalny i strategiczne zarządzanie rozwojem gminy w oparciu o dziedzictwo kulturowe, (red.) Bartosz Skaldawski, Aleksandra Chabiera, Anna Kozioł, Adam Dąbrowski, Piotr Nowak, 57–63. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Ciarkowski, Błażej. 2017. Architektura wypoczynkowa w służbie polityki – kłopotliwe dziedzictwo ośrodków wypoczynkowych z czasów Polski Ludowej. Wiadomości Konserwatorskie 49, 19–25.
• Dmitruk, Michał. 2017. Osiedle im. Jana Zamoyskiego w Zamościu – realizacja założeń programu rządowego „PR-5” i późniejsze działania modernizacyjne. Teka Komisji Architektury, Urbanistyki i Studiów Krajobrazowych – Polska Akademia Nauk. Oddział w Lublinie 1, 67–82.
• Kobyliński, Zbigniew. 2011. Czym jest, komu jest potrzebne i do kogo należy dziedzictwo kulturowe? MAZOWSZE Studia Regionalne 7, 21–47.
• Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030, M.P. 2012, poz. 252.
• Konwencja UNESCO w sprawie ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego z dnia 17 października 2003. Dostęp: 22.01.2023. https://www.unesco.pl/fileadmin/user_upload/pdf/Konwencja_o_ochronie_dz._niemater_2003.pdf.
• Light, Duncan. 2010. An Unwanted Past: contemporary tourism and the heritage of communism in Romania, International Journal of Heritage Studies 6(2), 145–160. https://doi.org/10.1080/135272500404197.
• Marciniak, Piotr. 2010. Doświadczenia modernizmu. Architektura i urbanistyka Poznania w czasach PRL. Poznań: Wydawnictwo Miejskie.
• Murzyn-Kupisz, Monika, Dominika Hołuj i Jarosław Działek. 2022. Dziedzictwo kulturowe w badaniach. T. 3:Społeczno-ekonomiczne oddziaływanie dziedzictwa kulturowego. Stan badań oraz perspektywy i potrzeby badawcze w kontekście polskim. Warszawa–Kraków: Narodowy Instytut Dziedzictwa.
• Pakuła, Rafał. 2019. Miastoprojekt – Łódź swojemu miastu. Łódź: Wydawnictwo Księży Młyn.
• Panzera, Elisa. 2022. Cultural heritage and territorial identity. Mediolan: Springer Cham.
• Piekut, Marlena i Kamil Piekut. 2020. Konsumpcja dóbr kulturalno-rekreacyjnych przez mieszkańców miast. Studia Miejskie 40, 41–53. https://doi.org/10.25167/sm.1916.
• Pilarz, Karina. 2019. Ochrona dziedzictwa kulturowego i zabytków jako czynnik determinujący proces planowania przestrzennego. Metropolitan. Przegląd Naukowy 1(11), 40–49.
• Piliszka, Eugeniusz (red.). 1974. Systemy budownictwa mieszkaniowego i ogólnego. Warszawa: Arkady.
• Przygodzki, Zbigniew i Ignacy Waleski. 2021. Szacowanie wartości trudnego dziedzictwa kulturowego. Wycena dóbr nierynkowych metodą deklarowanych preferencji na przykładzie modernistycznego kompleksu biurowo‑handlowego. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Oeconomica 1(352), 7–23.
• Sepioł, Janusz. 2017. Architekci w trybach historii. Herito. Heritage, Culture & the Present 29, 44–59.
• Sokołowicz, Mariusz. 2015. Rozwój terytorialny w świetle dorobku ekonomii instytucjonalnej. Przestrzeń – Bliskość – Instytucje. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Sokołowicz, Mariusz i Zbigniew Przygodzki. 2020. The value of ambiguous architecture in cities. The concept of a valuation method of 20th century post‑socialist train stations. Cities 104, 1–15. https://doi. org/10.1016/j.cities.2020.102786.
• Springer, Filip. 2011. Źle urodzone. Kraków: Krakater.
• Springer, Filip. 2013. Wanna z kolumnadą. Wołowiec: Wydawnictwo Czarne.
• Springer, Filip. 2016. Księga zachwytów. Warszawa: Agora.
• Strategia rozwoju Miasta Jeleniej Góry na lata 2014–2025. 2014. Jelenia Góra.
• Strategia rozwoju Zielonej Góry na lata 2012–2022. Cz. 2: Analiza SWOT, misja, wizja, cele i zadania strategiczne. 2012. Zielona Góra.
• Szafrańska, Ewa. 2016. Wielkie osiedla mieszkaniowe w mieście postsocjalistycznym. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Wiśniewski, Michał. 2014/2015. (R)ewolucja: krakowska szkoła modernizmu. Herito: Heritage, Culture & the Present 17–18, 180–191.
• Zys, Adam. 2020. Szare bloki pokryli neonowymi kaflami. Alternatywa dla mdłej pastelozy. Dostęp:22.01.2023. https://www.whitemad.pl/szare-bloki-pokryli-neonowymi-kaflami-alternatywa-dla-mdlej--pastelozy/.

Identifiers

DOI

10.25167/sm.4880

Biblioteka Nauki

17929458