Niemieckie Katholikentagi na Śląsku i Śląskie Zjazdy Katolickie jako przejaw zaangażowania laikatu w życiu politycznym, społecznym i religijnym

• Authors: Piotr Górecki

Title variants

EN

German Katholikentags in Silesia and Silesian Catholic Conventions as a Manifestation of the Involvement of the Laity in Political, Social and Religious Life

Abstracts

EN

The events of the Spring of Nations in the mid-19th century brought Catholics in Germany freedom of association and began the process of pushing for their equality and ensuring parity in political and social life. An outward manifestation of the growing strength of Catholics each year were the conventions held, which went down in history as the so-called Katholikentags. Interestingly, four of them were organized in Wrocław (in 1849, 1872, 1886, 1909 and 1926), and one convention was held in Nysa (in 1899), as Catholics were a great force in Silesia, actively involved in associational life. After the division of Upper Silesia in 1922. Upper Silesia, three Silesian conventions of Catholics were organized in 1922-1924 in apostolic administration of Upper Silesia. Their purpose, course, as well as the most important issues raised during them on political, religious and social issues are discussed in this article.

PL

Wydarzenia Wiosny Ludów z połowy XIX w. przyniosły katolikom w Niemczech swobodę zrzeszania się oraz zapoczątkowały proces dążenia do ich równouprawnienia i zapewnienia parytetów w życiu politycznym i społecznym. Zewnętrznym przejawem wzrastającej z każdym rokiem siły katolików były organizowane zjazdy, które przeszły do historii jako tzw. Katholikentagi. Co ciekawe, 4 z nich zorganizowano we Wrocławiu (w 1849, 1872, 1886, 1909 i 1926 r.), a jeden odbył się w Nysie (w 1899 r.), ponieważ katolicy na Śląsku stanowili wówczas wielką siłę, czynnie angażując się w życie stowarzyszeniowe. Po podziale Górnego Śląska w 1922 r., na terenie ówczesnej administracji apostolskiej Górnego Śląska zorganizowano 3 śląskie zjazdy katolików (w latach 1922–1924). O ich celu, przebiegu, a także o najważniejszych zagadnieniach, jakie poruszano w czasie ich trwania w kwestiach politycznych, religijnych i społecznych, jest mowa w niniejszym artykule.

Keywords

EN

Katholikentag; catholic conventions; laity; state-church relations; Catholics vs Evangelicals

PL

Katholikentag; zjazdy katolickie; laikat; stosunki państwo – Kościół; katolicy a ewangelicy

• Publisher: Uniwersytet Opolski. Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego
• Journal: Studia Oecumenica
• Year: 2022
• Volume: 22
• Pages: 239-259

Dates

published

2022

Contributors

author

Piotr Górecki

• Uniwersytet Opolski, Wydział Teologiczny

• https://orcid.org/0000000260523968

References

• Źródła
• 1872. Verhandlungen der XXII Generalversammlung der Katholiken Deutschlands, 8. – 12. Sept. 1872 zu Breslau. Breslau: G.P. Aderholz.
• 1886. Verhandlungen der XXXIII General-Versammlung der Katholiken Deutschlands zu Breslau vom 29. August bis 2. September 1886. Breslau: G.P. Aderholz 1886.
• 1890. Verhandlungen der 37. General-Versammlung der Katholiken Deutschlands zu Koblenz vom 24. bis 28. August 1890. Koblenz: Lokal Komitee zu Koblenz.
• 1899. Verhandlungen der 46. General-Versammlung der Katholiken Deutschlands zu Neisse vom 27. bis zum 31. August 1899. Neisse: Huch
• 1909. Bericht über die Verhandlungen der 56. Generalversammlung der Katholiken Deutsch-lands in Breslau vom 29. August bis 2. September 1909. Breslau: Goerlich & Coch.
• 1924. Pamiętnik III Śląskiego Zjazdu Katolickiego. Katowice: Śląska Liga Katolicka.
• 1926. Die Reden gehalten in den öffentlichen und geschlossenen Versammlungen der 65. General-Versammlung der Katholiken Deutschlands zu Breslau 21.–25. August 1926. Würzburg: Zentralkomitee der Deutschen Katholiken.
• Pierer Heinrich August, Löbe Julius. 18574. Universal-Lexikon der Gegenwart und Vergan-genheit. T. 2, Altenburg: August Sorge.
• Szramek Emil. 1925. Piekary. Pamiątka koronacji Matki Boskiej Piekarskiej, 15 sierpnia 1925. Piekary: Drukarnia „Katolika”.
• Opracowania
• 2016. Einhundert Katholikentage. Glaubenstreffen im Spannungsfeld von Politik und Gesell-schaft. Sankt Augustin – Berlin: Konrad-Adenauer-Stiftung e.V.
• 2022. II Zjazd Katolicki w Królewskiej Hucie, https://www.silesia.edu.pl/index.php/II_Zjazd_Katolicki_w_Królewskiej_Hucie,_8-10_IX_1923 (22.10.2022).
• Arning Holger. 2018. Der wichtigste Streit um den Frieden. Zur Geschichte der Katholiken-tage, https://www.herder.de/hk/hefte/archiv/2018/5-2018/der-wichtige-streit-um-den-frieden-zur-geschichte-der-katholikentage (23.10.2022).
• Arning Holger, Wolf Hubert. 2016. Hundert Katholikentage von Mainz 1848 bis Leipzig 2016. Darmstadt: Wissenschaftliche Buchgesellschaft.
• Berger Hans. 1962. Windthorst und die Grundfrage christlicher Politik. W Glauben, danken, dienen. Der 79. Deutsche Katholikentag vom 22. August bis 26. August 1962 in Hannover. Wyd. Zentralkomitee der Deutschen Katholiken, 254–264. Paderborn: Bonifatius-Druckerei.
• Błaszczyk Tomasz. 2003. „Józef Wawrzyniec Wick – śląski działacz społeczny (1820¬–1903)”. Saeculum Christianum 10 (2): 219–230.
• Błaszczyk Tomasz. 2004. „Generalne Zgromadzenie Katolików Niemiec (Katholikentage) na Śląsku w XIX w. i jego postanowienia”. Saeculum Christianum 11 (1): 85–98.
• Błaszczyk Tomasz. 2004. „Początki Katholikentage w Niemczech jako forma walki o wolność Kościoła”. Saeculum Christianum 11 (2): 33–43.
• Dziwoki Julia. 1992–1993. „Akcja Katolicka w diecezji katowickiej”. Śląskie Studia Histo-ryczno-Teologiczne 25–26: 271–292.
• Hehl von Ulrich, Kronenberg Friedrich. 1999. Zeitzeichen. 150 Jahre Deutsche Katholikentage 1848–1998. Paderborn: Schöningh.
• Kammhuber Andrea. 2016. Zeitstrahl. Katholikentage im Überlick, www.br.de/themen/religion/katholikentage-geschichte-timeline100.html (21.10.2022).
• Kiβling Johannes. 1920. Geschichte der deutschen Katholikentage. T. 1. Münster: Aschend-orff.
• Löwenstein von Karl. 1962. Windthorst und die Katholikentage. W Glauben, danken, dienen. Der 79. Deutsche Katholikentag vom 22. August bis 26. August 1962 in Hannover. Wyd. Zentralkomitee der Deutschen Katholiken, 265–271. Paderborn: Bonifatius-Druckerei.
• Mazura Paul. 1925. Die Entwicklung des politischen Katholizismus in Schlesien von seinen Anfängen bis zum Jahre 1880. Breslau: Verlag M. & H. Marcus.
• Melzer Ernst. 1877. Johannes Baptist Baltzers Leben, Wirken und wissenschaftli-che Bedeutung, auf Grund seines Nachlasses und seiner Schriften dargestellt. Bonn: J. Neusser.
• Mohr Wolfgang. 1989. Schlesien. Vorort des Katholizismus. Katholikentage in Schlesien – Schlesier auf Katholikentagen 1848–1932. Sigmaringen: Thorbecke-Verlag.
• Neubach Helmut. 1985. Franz Graf von Ballestrem. Ein Reichstagpräsident aus Oberschlesi-en. Dülmen: Oberschlesischer Heimatverlag.
• Neubach Helmut. 1999. Der Katholikentag in Neisse / Schlesien 1899. Eine Begegnung zwi-schen dem ostdeutschen und dem westdeutschen Katholizismus, zugleich ein Beitrag zur Geschichte der Zentrumspartei. W Der Heimat verpflichtet. Festschrift für Franz-Christian Jarczyk. Red. Bernward Trouw, 37–52. Hildesheim: Neisser Kultur- und Heimatbund.
• Neubach Helmut. 2000. Schlesiens Beitrag zum politischen Katholizismus. Wkład Śląska w politycznie zaangażowany katolicyzm. W Erbe und Auftrag der schlesischen Kirche. 1000 Jahre Bistum Breslau. Dziedzictwo i posłannictwo śląskiego Kościoła. 1000 lat diecezji wrocławskiej. Red. Michael Hirschfeld, Markus Trautmann, 192–221, Dülmen – Piecho-wice: Laumann-Verlag.
• Negwer Joseph. 1964. Geschichte des Breslauer Domkapitels im Rahmen der Diözesange-schichte von Beginn des 19. Jahrhunderts bis zum Ende Zweiten Weltkrieges. Hildesheim: August Lax Verlagsbuchhandlung.
• Nientiedt Ruth. 2016. Der Weg der deutschen Katholikentage, hhtps://www.katholisch.de/artikel/9099-der-weg-der-deutschen-katholikentage (20.10.2022).
• Ranke-Heinemann Uta. 2013. Mein Leben mit Benedikt, https://www.zeit.de/gesellschaft/zeitgeschehen/2013-02/papst-benedikt-ratzinger-ranke-heinemann?utm_referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.pl%2F (21.10.2022).
• Seewald Peter. 2021. Benedykt XVI – życie. Tłum. Wiesław Szymona. Kraków: Wydawnictwo Znak.
• Seppelt Franz Xaver. 19852. Joseph Wick. W Schlesische Lebensbilder. Red. Friedrich Andreae. T. 2. Sigmaringen: Thorbecke-Verlag, 290–296.
• Stoffers Henning. 2018. Münster Menschen, Geschichten und Erinerrungen, https://www.sto-ms.de/bildgeschichte/katholikentag (22.10.2022).
• Swastek Józef. 1986. Abp Henryk Förster jako wrocławski ordynariusz w latach 1853–1881. W Misericordia et Veritas. Księga pamiątkowa ku czci Ks. Bpa Wincentego Urbana. Red. Józef Mandziuk, Józef Pater, 305–316. Wrocław: Kuria Metropolitalna Wrocławska.
• Tyrczka Józef. 2003. Werbiści w Bytomiu 1920–2000. Racibórz: Verbinum.

Identifiers

DOI

10.25167/so.4909

Biblioteka Nauki

16729652