Chryzostomowa adaptacja etopei w wybranych tekstach Homilii na Ewangelię św. Mateusza

• Authors: Zygmunt Jan Nagel

Title variants

EN

Chrysostom’s Adaptation of Ethopoeia in Selected Texts of the Homily on the Gospel of St Matthew

Abstracts

EN

Ethopoeia is one of the “introductory exercises” (progymnasmata) practiced mainly in rhetorical schools in the period of antiquity and late antiquity. At that time, in the strict sense, it was understood as a fictional speech, put into the mouths of mythical or historical people, with an emphasis on their character. This figure was also used by St John Chrysostom, who assimilated it in the pagan rhetorician Libanios’ school. This article deals with the issue of ethopoeia in the historical and contemporary context andtakes into account the exemplificative texts of the Homily on the Gospel of St Matthew, the aforementioned Doctor of the Church. The article shows the wealth of ethopoeias he uses,by taking into account their formal and material aspects.

PL

Etopeja jest jednym z „ćwiczeń wstępnych” (progymnasmata), praktykowanych głównie w szkołach retorycznych w okresie antyku i późnego antyku. W tamtym okresie w sensie ścisłym rozumiana była jako fikcjonalna mowa włożona w usta osób mitycznych lub historycznych, z uwydatnieniem ich charakteru. Figurę tę stosował również św. Jan Chryzostom, który przyswoił ją sobie w szkole pogańskiego retora Libaniosa. Niniejszy artykuł przedstawia zagadnienie etopei w kontekście historycznym i współczesnym, z uwzględnieniem przykładowych tekstów Homilii na Ewangelię św. Mateusza wspomnianego Doktora Kościoła. Artykuł ukazuje bogactwo stosowanych przez niego etopei, z uwzględnieniem ich strony formalnej i materialnej.

Keywords

PL

św. Jan Chryzostom; etopeja; retoryka

EN

St John Chryzostom; ethopoeia; rhetoric

• Publisher: Uniwersytet Opolski. Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego
• Journal: Studia Teologiczno-Historyczne Śląska Opolskiego
• Year: 2022
• Volume: 42
• Issue: 2
• Pages: 15-34

Dates

published

2022

Contributors

author

Zygmunt Jan Nagel

• Wydział Teologiczny Uniwersytetu Opolskiego

• https://orcid.org/0000000188392579

References

• Arystoteles. 2004. Retoryka. Retoryka dla Aleksandra. Poetyka. Warszawa: PWN.
• Awianowicz Bartosz B. 2008. Progymnasmata w teorii i praktyce szkoły humanistycznej od końca XV do połowy XVIII wieku. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
• Burczak Krzysztof. 2004. Figury retoryczne i tropy w Psalmach. Na podstawie „Expositio Psalmorum” Kasjadora. Lublin: Wydawnictwo KUL.
• Chryzostom Jan. 2003. Homilie na Ewangelię według św. Mateusza. Cz. 1: Homilie 1–40 (Źródła Myśli Teologicznej 18). Przekład Jan Krystyniacki. Kraków: WAM.
• Chryzostom Jan. 2003. Homilie na Ewangelię według św. Mateusza. Cz. 2: Homilie 41–90 (Źródła Myśli Teologicznej 23). Przekład Arkadiusz Baron, Jan Krystyniacki. Kraków: WAM.
• Cichocka Helena. 1994. Teoria retoryki bizantyńskiej. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
• Cribiore Raffaella. 2013. Libanius, the Sophist: Rhetoric, Reality, and Religion in the Fourth Century. Ithaca – London: Cornell University Press.
• Hermogenes. 2013. Wstępne ćwiczenia retoryczne. W Progymnasmata. Greckie ćwiczenia retoryczne i ich modelowe opracowanie. Oprac. i przekład Henryk Podbielski. Lublin: TN KUL.
• Korolko Mirosław. 2010. Podręcznik retoryki homiletycznej. Kraków: WAM.
• Korolko Mirosław. 1998. Sztuka retoryki. Przewodnik encyklopedyczny. Warszawa: Wiedza Powszechna.
• Libanios. 2013. Wstępne ćwiczenia retoryczne. W Progymnasmata. Greckie ćwiczenia retoryczne i ich modelowe opracowanie. Oprac. i przekład Henryk Podbielski. Lublin: TN KUL.
• Lausberg Heinrich. 2002. Retoryka literacka. Podstawy wiedzy o literaturze. Tłum. Albert Gorzkowski. Bydgoszcz: Homini.
• Martin Thomas R. 1998. Starożytna Grecja. Od czasów prehistorycznych do okresu hellenistycznego. Tłum. Jan Szkudliński. Warszawa: Prószyński i S-ka.
• Michałowska Teresa. 2007. Średniowieczna teoria literatury w Polsce. Rekonesans. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Mikołaj z Myry. 2013. Wstępne ćwiczenia retoryczne. W Progymnasmata. Greckie ćwiczenia retoryczne i ich modelowe opracowanie. Oprac. i przekład Henryk Podbielski. Lublin: TN KUL.
• Papczyński Stanisław. 2007. Zwiastun królowej sztuk, czyli kształcenie adeptów kunsztownego przemawiania, autorstwa Stanisława od Jezusa i Maryi ze Szkół Pobożnych. (Źródła mariańskie. T. 3). Warszawa: Wydawnictwo Księży Marianów.
• Penella Robert J. 2014. Libanius’ Declamations. W Libanius: a critical introduction. Red. Lieve Van Hoof. Cambridge: Cambridge University Press.
• Pilch Zygmunt. 1923. Zagadnienia języka i stylu w kaznodziejstwie. Kielce: Jedność.
• Podbielski Henryk. 2012. Od wydawcy. W Hermogenes. Sztuka retoryczna. Przekład Henryk Podbielski. Lublin: TN KUL.
• Samolewicz Zygmunt. 2000. Składnia łacińska. Bydgoszcz: Homini.
• Sinko Tadeusz. 1964. Zarys historii literatury greckiej. T. 2. Warszawa: PWN.
• Sofista Aftoniusz. 2013. Wstępne ćwiczenia retoryczne. W Progymnasmata. Greckie ćwiczenia retoryczne i ich modelowe opracowanie. Oprac. i przekład Henryk Podbielski. Lublin: TN KUL.
• Sławiński Janusz. Red. 1989. Słownik terminów literackich. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Szymanek Krzysztof. 2005. Sztuka argumentacji. Słownik terminologiczny. Warszawa: PWN.
• Ziomek Jerzy. 1990. Retoryka opisowa. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

Identifiers

DOI

10.25167/sth.4534

Biblioteka Nauki

28408348