Фразеологизмы в словарях польского преступного жаргона, изданных до 30-х годов XX века

• Authors: Elena Nevzorova-Kmech

Title variants

EN

Phraseologisms in the dictionaries of the Polish criminal jargon issued to the 1930s

Abstracts

PL

W niniejszym artykule dokonano przeglądu słowników polskiej gwary przestępczej, które zostały opublikowane do lat 30. XX wieku. XX wiek. Szczególną uwagę zwrócono na słowniki i dzieła XIX wieku, ponieważ w tym czasie powstaje większość dzieł leksykograficznych takich autorów jak Estreicher, Kurka, Ludwikowski i Walczak. Szczególne miejsce zajmuje praca H. Ułaszyna, który na podstawie twórczości K. Rusieckiego opracował słownik odzwierciedlający gwarę przestępczą z lat czterdziestych XIX wieku. Zwrócono uwagę na jednostki frazeologiczne wybrane z utworów leksykograficznych wspomnianych autorów, a także S.Udzieli, J. Los, J. Jaworskiego i A. Landau. Podjęta została próba porównania czterech słowników z punktu widzenia zawartości w nich niektórych jednostek frazeologicznych, a także wyjaśnienia przyczyn rozbieżności. Otrzymane wyniki wraz z hipotezą o pochodzeniu przytaczanych jednostek frazeologicznych przedstawiono w tabeli.

EN

This article provides an overview of the dictionaries of the Polish criminal jargon, which were published before 1930s. Particular attention is paid to the dictionaries and works of the 19th century, because it is at this time that most of the works of such authors as Estreicher, Kurka, Ludwikowski and Walczak appeared. A special place is given to the description of the work of G. Ulashin, who, on the basis of the work of K. Rusiecki, compiled a dictionary reflecting the criminal jargon of the 1840s. We also consider the phraseological units that were selected from the lexicographical works of the authors mentioned, as well as that of S.Udziela, J. Łoś, J. Jaworski and A. Landau. We attempted to compare four dictionaries from the point of view of the content of some phraseological units in them, and also to explain the reasons for the discrepancies. The analysis data are given in the table. There we give the assumptions about the origin of the units.

Keywords

EN

phraseology; criminal argo; etymology; Polish lexicography

• Publisher: Akademia Humanistyczno-Ekonomiczna w Łodzi
• Journal: Językoznawstwo
• Year: 2017
• Volume: 11
• Pages: 73-86

Dates

published

2017

Contributors

author

Elena Nevzorova-Kmech

• Uniwersytet Łódzki, Instytut Rusycystyki

References

• Bruckner A., Polnish-russische Intermedien des XVII Jahrhunderts // „Archiv fur slavische Philologie XIII”, 1891, s. 224–236, 398–417.
• Budziszewska W., Żargon ochweśnicki, Łódź 1957.
• Dejna K., Ile mamy języków polskich, // „Język Polski”, nr 1, 1980, s. 30–43.
• Estreicher K., Szwargot więzienny, Kraków–Warszawa 1903.
• Geremek B., O językach tajemnych, // „Teksty: teoria literatury, krytyka interpretacja”, nr 2(50), 1980, s. 13–36, http://bazhum.muzhp.pl/media//files/Teksty_teoria_literatury_krytyka_interpretacja/Teksty_teoria_literatury_krytyka_interpretacja-r1980-t-n2_(50)/Teksty_teoria_literatury_krytyka_interpretacja-r1980-t-n2_(50)-s13-36/Teksty_teoria_literatury_krytyka_interpretacja-r1980-t-n2_(50)-s13-36.pdf.
• Kania S., Słownik agrotyzmów, Warszawa 1995.
• Kurka A., Słownik mowy złodziejskiej, Lwów 1907.
• Ludwikowski W., Walczak H., Żargon mowy przestępców. „Blatna muzyka”. Ogólny zbiór słów gwary złodziejskiej, Warszawa 1922.
• Łoś J., Słowniczek gwary więziennej, „Język Polski”, I. 10, 1913, s. 296–298.
• MSZP – Mały słownik zaginionej polszczyzny, pod red. F. Wysocka, Kraków 2003.
• Maisel W., Poznański słowniczek żargonu złodziejskiego z XVI wieku, [w:] „Język Polski”, XXXVI, Zesz. 1, 1956, s. 74–75.
• Nowa księga przysłów i wyrażeń przysłowiowych polskich. W oparciu o dzieło Samuela Adalberga opr. zesp. red. pod kier. J. Krzyżanowskiego, t. 1–4, Warszawa 1969.
• Pigoń S., Wstęp, [w:] Jurkowski J., Tragedia o polskim scylurusie i trzech synach koronnych ojczyzny polskiej, Kraków 1949, s. 3–14.
• Rak M., Kilka uwag o socjolekcie przestępczym polszczyzny przedwojennego Lwowa, „Socjolingwistyka”, nr 30, 2016, s. 133–145.
• Słownik języka polskiego, pod red. B. Linde, t. 1–6, Warszawa 1994–1995 (reprint wydania II, Lwów 1854–1860).
• Stępniak K., Słownik tajemnych gwar przestępczych, London 1993.
• Ułaszyn H., Język złodziejski. La langue des voleurs, Łódź 1951.
• Ułaszyn H., Przyczynki leksykalne. Gwara złodziejska z około roku 1840, [w:] Ułaszyn H., Studia onomastyczne i socjolingwistyczne, Poznań 2009, s. 46–61.
• Wilkoń A., Typologia socjolektów, [w:] „Socjolingwistyka”, t. VIII, pod red. W. Lubasia. Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź 1988, s. 83–94.
• Walczak B., Najstarszy słowniczek gwary złodziejskiej, https://wbc.macbre.net/document/5611/najstarszy-polski-sowniczek-gwary-zodziejskiej.html

Identifiers

DOI

10.25312/2391-5137.11/2017_73-86

Biblioteka Nauki

2206748