W cieniu wojny. O metaforze konceptualnej i metonimii w opisach wojny na podstawie wybranych artykułów z Onet.pl

• Authors: Kamil Iwaniak

Title variants

EN

In the shadow of war: Conceptual metaphor and metonymy in descriptions of war. Examples from articles available at Onet.pl

Abstracts

EN

This article discusses conceptual metaphors – their types, functions and the ways in which they are created. It also reflects on the connection between conceptual metaphors and their linguistic realisation. The research is carried out from the cognitive point of view. Theories related to conceptual metaphors e.g. interaction theory of metaphor, domain interaction model, theory of conceptual metaphor proposed by Lakoff and Johnson; conceptual blending are highlighted. Metonymy and radial structure of meaning are also taken into consideration during the research, which has qualitative character. In the analysis an attempt is made to determine which conceptual metaphors have been used in digital texts devoted to the war currently taking place in Ukraine. Text corpus is based on material gathered from Onet.pl that can be viewed as one of the most influential news websites in Poland and can serve as a representative source to draw more general conclusions.

PL

Artykuł ma na celu refleksję nad sposobami konstruowania, typami i funkcjami metafor konceptualnych oraz nad powiązaniami metafory konceptualnej z jej językową realizacją (m. in. przez zjawisko rozkładalności znaczenia). Badania prowadzone są z perspektywy kognitywistycznej. Nacisk zostaje położony na teorie dotyczące metafory konceptualnej, takie jak teoria interakcji metafor, teoria interakcji domen, teoria metafory konceptualnej w propozycji Lakoffa i Johnsona oraz amalgamat pojęciowy. Uwzględnione zostają też metonimia oraz sieciowy model znaczenia. W prowadzonej analizie, która ma charakter jakościowy, następuje próba wskazania na metafory poznawcze obecne w internetowych tekstach tematyzujących konflikt zbrojny w Ukrainie. Korpus tekstowy pochodzi z portalu informacyjnego Onet.pl, który jest jednym z największych portali internetowych w Polsce o znacznym wpływie opiniotwórczym i może służyć jako źródło do wyciągania wniosków lingwistycznych o bardziej ogólnej naturze.

Keywords

PL

językoznawstwo kognitywne; metafora; metonimia; wojna; teksty internetowe

EN

Cognitive Linguistics; metaphor; metonymy; war; online published texts

• Publisher: Akademia Humanistyczno-Ekonomiczna w Łodzi
• Journal: Językoznawstwo
• Year: 2022
• Volume: 17
• Issue: 2
• Pages: 93-111

Dates

published

2022

Contributors

author

Kamil Iwaniak

• Uniwersytet Śląski

• https://orcid.org/0000000296306420

References

• Black M. (1971), Metafora, „Pamiętnik Literacki”, nr 62/3.
• Black M. (1962), Models and Metaphors. Studies in Language and Philosophy, Ithaca.
• Chlewiński Z. (1999), Umysł – dynamiczna organizacja pojęć, Warszawa.
• Cymanow-Sosin K. (2010), Metafory we współczesnej reklamie, Toruń.
• Czarnocka M., Mazurek M. (2012), Metafory w nauce, „Zagadnienia Naukoznawstwa”, nr 1.
• Dobrzyńska T. (1995), Metafory wartościujące w publicystyce i wypowiedziach polityków, [w:] A.M. Lewicki, R. Tokarski (red.), Kreowanie świata w tekstach, Lublin.
• Evans V. (2009), Leksykon językoznawstwa kognitywnego, Kraków.
• Fauconnier G. (1997), Mappings in Thought and Language, Cambridge.
• Filar D., Kotuła B. (2014), Ruch jako domena źródłowa w metaforycznych nazwach stanów mentalnych (na podstawie polskich i słowackich czasowników ruchu), [w:] J. Kesselova, M. Imrichova, M. Olostiak (red.), Registre jazyka a jazykovedy, Presov.
• Gemel A. (2015), Językowy model poznania. Kognitywne komponenty w kontynentalnej filozofii języka, Łódź.
• Gemel A. (2016), Codzienność metafory w perspektywie kognitywistycznej. Próba krytycznej analizy, „Nauki o Wychowaniu. Studia Interdyscyplinarne”, t. 2, nr 1.
• Iwaniak K. (2021), Metafory konceptualne w niemieckich związkach frazeologicznych odnoszących się do ludzkich procesów poznawczych, „Językoznawstwo”, nr 15.
• Jäkel O. (2003), Metafory w abstrakcyjnych domenach dyskursu, Kraków.
• Kiklewicz A. (2006), Teoria metafor pojęciowych: zagadnienia dyskusyjne, „Język. Komunikacja. Wiedza. Prawo i ekonomika”, nr 1.
• Jabłońska-Hood J. (2016), Integracja pojęciowa jako fundamentalny mechanizm kreatywności ludzkiej w języku. O wykorzystaniu teorii amalgamatów w analizie humoru angielskiego, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska”, nr 1.
• Langacker R. (1988), A View of Linguistics Semantics, [w:] B. Rudzka-Ostyn (red.), Topics in Cognitive Linguistics, Amsterdam–Philadelphia.
• Langacker R. (1995), Wykłady z gramatyki kognitywnej: Kazimierz nad Wisłą, grudzień 1993, Lublin.
• Langacker R. (2004), Semantyka językoznawcza, „Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury”, nr 16.
• Majer-Baranowska U. (2004), Dwie koncepcje profilowania pojęć w lingwistyce, „Etnolingwistyka”, nr 16.
• Olsson G. (1991), Lines of power. Limit of language, Minneapolis.
• Paivio A. (1986), Mental representations: a dual coding approach, New York.
• Pietrzak-Porwisz G. (2007), Metonimia i metafora w strukturze semantycznej szwedzkich somatyzmów hjärta „serce”, ansikte „twarz” i hand „ręka”, Kraków.
• Soroko E. (2006), Dlaczego metafora działa? Pytanie o skuteczność terapeutyczną w świetle wiedzy o metaforze, „Gestalt”, nr 2.
• Szewczyk A. (2009), Funkcje metafor potocznych w tekstach prasowych o polityce, „Oblicza Komunikacji”, nr 2.
• Tabakowska E. (2010), O przestrzeniach mentalnych i interpretacji tekstów, [w:] J. Górnikiewicz, H. Grzmil-Tylutki, I. Piechnik (red.), W poszukiwaniu znaczeń. Studia dedykowane Marceli Świątkowskiej, Kraków.
• Abp Szewczuk w 35. dniu wojny: Ukraina jest tak silna, bo broni prawdy (2022), https://www.onet.pl/informacje/kai/abp-szewczuk-w-35-dniu-wojny-ukraina-jest-tak-silna-bo-broni-prawdy/wpzqcd5,30bc1058 [dostęp: 18.04.2022].
• Bayer L., von der Burchard H., Gallardo C. (2022), Nowa strategia Rosji. „Zachód nie spodziewał się takiej wojny”, https://wiadomosci.onet.pl/politico/ukraina-nowa-strategia-rosji-zachod-nie-spodziewal-sie-takiej-wojny/g6r624k [dostęp: 18.04.2022].
• Cieśla Ł. (2022), Rosjanie boją się wyjść na ulice Mariupola – mówi gen. Mieczysław Bieniek, https://wiadomosci.onet.pl/swiat/wojna-rosji-w-ukrainie-gen-bieniek-rosjanie-boja-sie-wyjsc-na-ulice-mariupola/epkkwn2 [dostęp: 18.04.2022].
• Komitet ofiar Holokaustu przerażony atakiem na Ukrainę (2022), https://www.onet.pl/informacje/kai/komitet-ofiar-holokaustu-przerazony-atakiem-na-ukraine/0vnm1bb,30bc1058 [dostęp: 18.04.2022].
• Mzyk K. (2022), Bohaterska obrona Kijowa. Miasto się trzyma. Jaki plan mogą mieć Rosjanie?, https://wiadomosci.onet.pl/swiat/inwazja-rosji-bohaterska-obrona-kijowa-jaki-plan-moga-miec-rosjanie/829mvz6 [dostęp: 18.04.2022].
• Obwód kijowski wyzwolony, Rosjanie ponoszą duże straty. Podsumowanie dnia (2022), https://www.onet.pl/informacje/onetwiadomosci/inwazja-rosji-na-ukraine-podsumowanie-38-dnia-wojny/4ef50j2,79cfc278 [dostęp: 18.04.2022].
• Olejarczyk P. (2022), W tym miejscu Rosjanie próbują otoczyć wojska ukraińskie. „Oni teraz zużywają ostatnie rezerwy”, https://www.onet.pl/informacje/onetwiadomosci/ukraina-sytuacja-na-froncie-walki-na-poludniowym-wschodzie-wchodza-w-kluczowa-faze/3bth169,79cfc278 [dostęp: 18.04.2022].
• Przeciszewski M., Tomasik K. (2022), Naukowiec i dziennikarz z Rosji: w ciągu kilku dni świat się zmienił, https://www.onet.pl/informacje/kai/naukowiec-i-dziennikarz-z-rosji-w-ciagu-kilku-dni-swiat-sie-zmienil/jfj9v6e,30bc1058 [dostęp: 18.04.2022].
• Staszak A., Wirwicka A. (2022), Jego wieś Rosjanie okupowali przez miesiąc. Wstrząsająca relacja: trwał armagedon, https://www.onet.pl/informacje/onetwiadomosci/jego-wies-rosjanie-okupowali-przez-miesiac-wstrzasajaca-relacja-trwal-armagedon/2jpw83c,79cfc278 [dostęp: 18.04.2022].
• Ukraińcy zabili rosyjskiego pułkownika. Dowodził elitarnymi oddziałami pod Charkowem (2022), https://wiadomosci.onet.pl/swiat/wojna-rosja-ukraina-ukraincy-pod-charkowem-zabili-wrogiego-dowodce/whw9lpn [dostęp: 18.04.2022].
• Ukraińska ikona kina wzywa do bojkotu kultury rosyjskiej. „Putin nie jest człowiekiem” (2022), https://www.onet.pl/film/onetfilm/ada-rohowcewa-ukrainska-aktorka-nie-chce-mowic-po-rosyjsku-putin-nie-jest-czlowiekiem/4h4zvp0,681c1dfa [dostęp: 18.04.2022].
• Ukraiński profesor o zbliżającej się „bitwie stulecia” w Donbasie. Pada konkretna data (2022), https://wiadomosci.onet.pl/swiat/profesor-o-donbasie-zbliza-sie-bitwa-stulecia-pada-konkretna-data/vk12c56 [dostęp: 18.04.2022].
• Władimir Kliczko pokazał „prawdę o rosyjskiej wojnie przeciwko Ukrainie” (2022), https://sport.onet.pl/boks/wladimir-kliczko-pokazal-prawde-o-rosyjskiej-wojnie-przeciwko-ukrainie-wideo/2fnvkgy [dostęp: 18.04.2022].
• Zełenski mówi o „krwawej ofensywie” Rosji, Duda zabiera głos w sprawie Buczy. Podsumowanie nocy (2022), https://www.onet.pl/informacje/onetwiadomosci/wojna-rosja-ukraina-co-wydarzylo-sie-w-nocy-ze-srody-na-czwartek/9frf83v,79cfc278 [dostęp: 18.04.2022].

Identifiers

DOI

10.25312/2391-5137.17/2022_07ki

Biblioteka Nauki

2192179