„Koło miłośników czerni”. Wpływ języka na społeczną percepcję osób czarnoskórych na przykładzie opiniotwórczej siły metafor

• Authors: Dorota Gonigroszek , Julita Woźniak

Title variants

EN

„The black lovers club”. The impact of language on social perception of black people with the example of opinion-forming potential of metaphors

Abstracts

EN

The aim of this article is to explore the issue of opinion-forming potential of metaphors in the context of social perception of black people. Metaphors concerning black colour are one of the most common figures of speech that are present in statements on Afro-Americans or black immigrants from Africa arriving in Europe. Drawing on the assumption that language affects its speaker’s worldview, the authors attempt to show how ‘black metaphors’ may result in developing a negative attitude towards black people and, consequently, enhance racism. The authors refer to metaphor and cognitive processes theory as well as intercultural issues.The authors point to the necessity of eliminating certain expressions from everyday language. Pejorative words describing the Others (e.g. ‘black metaphors’) are likely to influence children’s thinking patterns on culturally different persons.

PL

Celem artykułu jest przedstawienie opiniotwórczej siły  metafor w kontekście społecznego postrzegania osób czarnoskórych. Metafory odnoszące się do koloru czarnego to jedna z najczęstszych figur retorycznych występujących w wypowiedziach na temat przybywających do Europy Afroamerykanów czy imigrantów z Afryki. Wychodząc z założenia, że język wpływa na światopogląd mówiącego, autorki podejmują próbę wykazania, w jaki sposób „metafory czerni” mogą wpływać na kształtowanie się negatywnego nastawienia do osób czarnoskórych, a w konsekwencji wzmacniać zjawisko rasizmu. Autorki odwołują się do teorii metafor pojęciowych i procesów poznawczych, badanych przez językoznawstwo kognitywne,  oraz zagadnień międzykulturowych. Ponadto wskazują na konieczność wyeliminowania pewnych wyrażeń z języka potocznego, gdyż pejoratywne słowa opisujące Innych (np. „metafory czerni”) mogą wpływać na kształtowanie się utartych wzorców  myślenia u dzieci na temat osób odmiennych kulturowo.

Keywords

PL

język; metafora; językoznawstwo kognitywne; Inni; rasizm

EN

language; metaphor; cognitive linguistics; the Other; racism

• Publisher: Akademia Humanistyczno-Ekonomiczna w Łodzi
• Journal: Językoznawstwo
• Year: 2023
• Volume: 19
• Issue: 2
• Pages: 75-88

Dates

published

2023

Contributors

author

Dorota Gonigroszek

• Akademia Piotrkowska w Piotrkowie Trybunalskim

author

Julita Woźniak

• Akademia Piotrkowska w Piotrkowie Trybunalskim

• https://orcid.org/0000000226911609

References

• Allport G.W. (1954), The nature of prejudice, Reading.
• Baczyński M. (2017), W Polsce rośnie fala nienawiści wobec obcokrajowców? Bodnar: jest coraz gorzej, https://wiadomosci.onet.pl/kraj/w-polsce-rosnie-fala-nienawisci-wobec-obcokrajowcow-bodnar-jest-coraz-gorzej/q3q0bzl [dostęp: 8.09.2022].
• Berger P.L., Luckmann T. (2010), Społeczne tworzenie rzeczywistości. Traktat z socjologii wiedzy, Warszawa.
• Bilewicz M., Marchlewska M., Soral W., Winiewski M. (2014), Mowa nienawiści. Raport z badań sondażowych, www.ngofund.org.pl/wp-content/uploads/2014/06/raport_final_poj.pdf [dostęp: 8.09.2022].
• Bokszański Z., Piotrowski A., Ziółkowski M. (1977), Socjologia języka, Warszawa.
• Chlebda W. (2016), Jak (w Polsce) zostać Innym?, Referat wygłoszony na konferencji „Obcy, Inny w dyskursach publicznych”, Chełm, 5 września 2016.
• Czy Polacy to rasiści? Ta mapa pokazuje najbardziej rasistowskie kraje (2017), https://wiadomosci.radiozet.pl/Ciekawostki/Blisko-Ludzi/Czy-Polacy-to-rasisci-Ta-mapa-pokazuje-najbardziej-rasistowskie-kraje [dostęp: 8.09.2022].
• Deutschmann M. (2017), Rasizm w Polsce w kontekście problemów migracyjnych. Próba diagnozy, „Studia Krytyczne”, nr 4, s. 71–85.
• Doroszewski W. (red.) (1997), Słownik języka polskiego, https://sjp.pwn.pl/slowniki/rasizm.html [dostęp: 8.09.2022].
• Evans V. (2007), Leksykon językoznawstwa kognitywnego, Kraków.
• Feldman J. (2008), From Molecule to Metaphor. A Neural Theory of Language, Massachusetts.
• Hurford J.R. (2014), The Origins of Language, Oxford.
• Ilu uchodźców z Ukrainy jest w Polsce (2022), https://300gospodarka.pl/news/uchodzcy-z-ukrainy-w-polsce-liczba [dostęp: 8.09.2022].
• Jak walczyć z rasizmem? Poradnik – zestaw dobrych praktyk (2009), płyta DVD, Stowarzyszenie „Nigdy Więcej”, Warszawa.
• Kusio U. (2011), Dialog w komunikacji międzykulturowej. Ideały a rzeczywistość, Lublin.
• Lakoff G. (2011), Nie myśl o słoniu. Jak język kształtuje politykę, Warszawa.
• Lakoff G., Johnson M. (1988), Metafory w naszym życiu, Warszawa.
• Mitchell S.A., Black M.J. (2017), Freud i inni. Historia współczesnej myśli psychoanalitycznej, Kraków.
• Nelson T.D. (2003), Psychologia uprzedzeń, Gdańsk.
• Nijakowski L.M. (2008), Mowa nienawiści w świetle teorii dyskursu, [w:] A. Horolets (red.), Analiza dyskursu w socjologii i dla socjologii, Toruń.
• Nikitorowicz J. (2005), Kreowanie tożsamości dziecka. Wyzwania edukacji międzykulturowej, Gdańsk.
• Obrębska M. (2020), Contempt Speech and Hate Speech: Characteristics, Determinants and Consequences, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio J, Paedagogia-Psychologia”, vol. 33(3), s. 9–20.
• Ohtsuki M.M. (2000), A Cognitive Linguistic Study of Colour Symbolism, Tokio.
• Pastoureau M. (2009), Black: The History of a Color, Princeton.
• Persada K. (2020), „Każdego dnia walczę tu z rasizmem”. Tak wygląda codzienność każdego czarnego Polaka, https://dadhero.pl/286615,rasizm-w-polsce-tak-wyglada-zycie-kazdego-czarnego-polaka [dostęp: 8.09.2022].
• Polak kazał czarnoskórym mężczyznom wyjść z wody. „To nie miejsce dla was” (2021), https://www.o2.pl/informacje/polak-kazal-czarnoskorym-mezczyznom-wyjsc-z-wody-to-nie-miejsce-dla-was-6655560940730944a [dostęp: 8.09.2022].
• Polska w liczbach (2022), Polska w liczbach » Przystępne dane statystyczne [dostęp: 8.09.2022].
• Purski J. (2016), „Wykopmy Rasizm ze Stadionów” – skuteczna walka z rasizmem, „Nigdy Więcej”, nr 22, https://www.nigdywiecej.org/pdf/pl/pismo/22/wrs_-_skuteczna_walka_z_rasizmem.pdf [dostęp: 8.09.2022].
• Reddy M.J. (1979), The Conduit Metaphor: A Case of Frame Conflict in Our Language About Language, [w:] A. Ortony (red.), Metaphor and Thought, Cambridge.
• Rekomendacja nr R 97(20) Komitetu Ministrów Rady Europy nt. mowy nienawiści (1997), Rada Europy, http://www.echr.coe.int/Documents/FS_Hate_speech_POL.pdf [dostęp: 8.09.2022].
• Sapir E. (1949), The status of linguistics as a science, [w:] D. Mandelbaum (red.), Selected writings of E. Sapir in language, culture, and personality, Berkeley.
• Sławiński J. (red.) (1988), Słownik terminów literackich, Wrocław.
• Srinivas S.N. (1997), Knowledge-based Action Representations for Metaphor and Aspect, Berkeley.
• Stella (2017), Maps Reveal Europe’s Most Racist Countries, And You Won’t Like It, https://www.boredpanda.com/racism-in-the-eu-map-bezzleford/?utm_source=bing&utm_medium=organic&utm_campaign=organic [dostęp: 8.09.2022].
• Talvitie V. (2009), Freudian Unconscious and Cognitive Neuroscience: From Unconscious Fantasies to Neural Algorithms, London.
• Ungerer F., Schmidt H.-J. (2006), An Introduction to Cognitive Linguistics, London.
• Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny, Dz.U. nr 88, poz. 553 z późn. zm.
• Whitaker C.J. (2019), Black Metaphors, Philadelphia.
• Wierzbicka A. (1999), Język – umysł – kultura, Warszawa.

Identifiers

DOI

10.25312/j.6322

Biblioteka Nauki

37180828