The Polish complementiser 'jakoby': a relevance-theoretic account

• Authors: David Lilley

Title variants

PL

Polski komplementator "jakoby": ujęcie teorii relewancji

Abstracts

PL

Niniejszy artykuł analizuje polski spójnik jakoby z perspektywy teorii relewancji. Sugeruje, że konteksty, w których jakoby występuje, a mianowicie pewne konstrukcje typu mowy zależnej oraz zdania osadzone w predykatach inherentnie negatywnych, takich jak zaprzeczyć i nieprawdą jest, łączy to, że można pojmować je w kategoriach metareprezentacyjnych. Ponadto argumentuje, że jakoby niesie z sobą znaczenie proceduralne, które sprawia, że występuje przede wszystkim we wspomnianych dwóch rodzajach kontekstów. W przeciwieństwie do wyrazu że, który zawsze może zastąpić omawiany spójnik, jakoby ogranicza wobec propozycji zdania podrzędnego zakres postaw oceniających implikowanych kontekstowo. Tym samym wyklucza takie interpretacje, że odbiorca rozumie propozycję tę jako prawdziwą, jednocześnie sprzyjając przyjęcie postaw oceniających takich jak sceptycyzm, wątpliwość i odrzucenie. Pokazujemy, że spójnik jakoby może być wybierany z perspektywy głosu relacjonującego, wówczas jest rozumiany w sposób globalny. Ewentualnie może odzwierciedlać punkt widzenia podmiotu mówiącego, co daje interpretację lokalną.

EN

This paper analyses the Polish complementiser jakoby within the framework of relevance theory. It suggests that those environments in which jakoby is licensed, namely certain indirect-speech-type constructions and clauses embedded under inherently negative predicates, such as zaprzeczyć (“to deny”) and nieprawdą jest (“it is untrue”), have in common that they can be conceived of in metarepresentational terms. Furthermore, it argues that jakoby encodes procedural meaning which restricts it principally to these types of environment. Unlike że (“that”), which can always be substituted for it, jakoby constrains the range of attitudes towards the embedded proposition that can be implied contextually, blocking interpretations on which this proposition is understood to be endorsed, while encouraging the recovery of evaluative stances such as scepticism, doubt and rejection. We show that jakoby can be selected from the point of view of the reporting voice, in which case it receives a global interpretation, or that of the matrix subject; this yields a local interpretation.

Keywords

EN

indirect speech; relevance theory; procedural meaning; metarepresentation; interpretive use; metarepresentational negation; ad hoc concepts; global interpretation; local interpretation

PL

znaczenie proceduralne; metareprezentacja; użycie interpretatywne; przeczenie metareprezentacyjne; pojęcia ad hoc; interpretacja lokalna; mowa zależna; teoria relewancji; interpretacja globalna

• Publisher: Akademia Humanistyczno-Ekonomiczna w Łodzi
• Journal: Językoznawstwo
• Year: 2023
• Volume: 19
• Issue: 2
• Pages: 163-183

Dates

published

2023

Contributors

author

David Lilley

• Wyższa Szkoła Europejska im. ks. Józefa Tischnera w Krakowie

• https://orcid.org/0000000341030719

References

• Albu E. (2012a), Descriptive and Interpretive use in the analysis of negation, [in:] R. Zafiu, A. Ștefănescu (eds.), Romanian Language: Current Paths in Linguistic Research, Bucharest.
• Albu E. (2012b), Metarepresentational negation [(X”) not (X)], “Results and Perspectives in the Romanian Linguistic Research”, pp. 9–35.
• Blakemore D. (1987), Semantic Constraints on Relevance, Oxford.
• Blakemore D. (2002), Relevance and Linguistic Meaning: The Semantics and Pragmatics of Discourse Markers, Cambridge.
• Blass R. (1989), Grammaticalisation of interpretive use: The case of rέ in Sissala, “Lingua”, vol. 79, pp. 299–326.
• Blass R. (1990), Relevance Relations in Discourse: A Study with Special Reference to Sissala, Cambridge.
• Carston R. (2004), Relevance Theory and the Saying/Implicating Distinction, [in:] L. Horn, G. Ward (eds.), The Handbook of Pragmatics, Oxford.
• Carston R. (2016), The heterogeneity of procedural meaning, “Lingua”, pp. 154–166.
• Dąbrowska M. (2021), Dnie i noce, edited by E. Głębicka, Wrocław.
• Domaneschi F., Di Paola S. (2019), Relevance and Non-Factive Knowledge Attributions, “Acta Analytica”, vol. 34, pp. 83–115.
• Escandell-Vidal V., Leonetti M., Ahern A. (eds.) (2011), Procedural Meaning: Problems and Perspectives, Bingley.
• Grochowski M., Kisiel A., Żabowska M. (2014), Słownik gniazdowy partykuł polskich, Kraków.
• Hooper J. (1975), On assertive predicates, [in:] J. Kimbnall (ed.), Syntax and Semantics, New York.
• http://orka.sejm.gov.pl/Biuletyn.nsf/0/5EF51B798D3F8744C12574D60042E154?OpenDocument [accessed: 19.06.2023].
• Itani R. (1991), Japanese sentence-final particle tte: A relevance based analysis, “International Journal of Pragmatics”, vol. 2, pp. 66–75.
• Itani R. (1998), A relevance-based analysis of hearsay markers: With special reference to Japanese sentence-final particle tte, [in:] R. Carston, S. Uchida (eds.), Relevance Theory: Applications and Implications, Amsterdam.
• Jędrzejowski Ł. (2020), On the semantic change of evidential argument jakoby-clauses in Polish, [in:] R. Gergel, J. Watkins (eds.), Quantification and scales in change, Berlin.
• Karttunen L. (1977), Syntax and semantics of questions, “Linguistics and Philosophy”, vol. 1(1), pp. 3–44.
• Lilley D. (2013), The German Reportative Subjunctive: A Relevance-Theoretic Analysis, unpublished PhD dissertation, https://ueaeprints.uea.ac.uk/id/eprint/48811/1/2013LilleyDRPhD. pdf [accessed: 19.06.2023].
• Narodowy Korpus Języka Polskiego, NKJP (n.d.), www.nkjp.pl [accessed: 19.06.2023].
• Nicolle S. (2000), Markers of general interpretive use in Amharic and Swahili, [in:] G. Anders, T. Fretheim (eds.), Pragmatic Markers and Propositional Attitude, Amsterdam–Philadelphia.
• Socka A. (2010), Reportative Partikeln in kontrastiver Sicht (Polnisch-Deutsch), [in:] A. Kątny, A. Socka (eds.), Modalität/Temporalität in kontrastiver und typologischer Sicht, Frankfurt am Main.
• Sperber D., Wilson D. (1986/95), Relevance: Communication and Cognition, Oxford.
• Stępień M. (2008), O wzajemnym przenikaniu się ewidencjalności i modalności (na przykładzie wybranych polskich czasowników i wyrażeń funkcyjnych), [in:] B. Wiemer, V.A. Plungjan (eds.), Lexikalische Evidenzialitätsmarker im Slavischen, “Wiener Slawistischer Almanach”, vol. 72, pp. 313–333.
• Stępień M. (2010a), Mówienie i prawda. O czasownikowych wykładnikach wiedzy niezweryfikowanej przez mówiącego, Warszawa.
• Stępień M. (2010b), Zniewolone partykuły. Wyrażenia funkcyjne jako narzędzia w semantyce składnikowej, “Linguistica Copernicana”, vol. 2(4), pp. 121–138.
• Wiemer B. (2006), Particles, parentheticals, conjunctions and prepositions as evidentiality markers in contemporary Polish (A first exploratory study), “Studies in Polish Linguistics”, vol. 3, pp. 5–67.
• Wiemer B. (2010), On the lexicographic treatment of Lith. “esą” (on the background of other particles in Lithuanian and elsewhere), [in:] N. Nau, N. Ostrowski (eds.), Studies on particles and connectives in Baltic, “Acta Salensia”, II, Vilnius, pp. 171–212.
• Wiemer B. (2015), An outline of the development of Polish jakoby in 14th–16th century documents (based on dictionaries), [in:] B. Werner (ed.), Studies in evidentiality marking in West and South Slavic, “Specimina Philologiae Slavicae”, vol. 183, pp. 217–302.
• Wiemer B., Socka A. (2017a), How much does pragmatics help to contrast the meaning of hearsay adverbs? (Part 1), “Studies in Polish Linguistics”, vol. 12(1), pp. 27–56.
• Wiemer B., Socka A. (2017b), How much does pragmatics help to contrast the meaning of hearsay adverbs? (Part 1), “Studies in Polish Linguistics”, vol. 12(2), pp. 75–95.
• Wilson D. (2006), The pragmatics of verbal irony: Echo or pretence, “Lingua”, vol. 116, pp. 1722–1743.
• Wilson D. (2012), Metarepresentation in Linguistic Communication, [in:] D. Wilson, D. Sperber (eds.), Meaning and Relevance, Cambridge.
• Wilson D., Carston R. (2007), A unitary approach to lexical pragmatics: Relevance, inference and ad hoc concepts, [in:] N. Burton-Roberts (ed.), Advances in pragmatics, Basingstoke.
• Wilson D., Sperber D. (2012), Linguistic form and relevance, [in:] D. Wilson, D. Sperber (eds.), Meaning and Relevance, Cambridge.
• www.forumowisko.pl [accessed: 8.01.2006]
• Żabowska M. (2008), Polskie wyrażenia ewidencjalne a partykuły epistemiczne, [in:] B. Wiemer, V.A. Plungjan (eds.), Lexikalische Evidenzialitätsmarker im Slavischen, “Wiener Slawistischer Almanach”, vol. 72, pp. 377–393.

Identifiers

DOI

10.25312/j.6962

Biblioteka Nauki

34656182