Ifigenia w Taurydzie Eurypidesa: poetyka traumy, estetyka horroru i katharsis na scenie

• Authors: Joanna Pypłacz

Title variants

EN

Euripides’ Iphigenia in Tauris: the Poetics of Trauma, the Aesthetics of Horror and a Catharsis on the Stage

Abstracts

EN

Euripides’ tragedy Iphigenia in Tauris is an interesting combination of something that today’s theatre-goers would describe as being a classic horror play based on the motif of a childhood trauma (on the one hand) and – on the other hand – a cleverly designed metatheatrical study of how the mechanism of (Greek) tragedy really works. The terrifying, cruel and murder-obsessed Iphigenia is at one and the same time a wronged, unhappy child imprisoned in the body of a grown woman. She struggles with her pain by re-enacting her own unaccomplished murder in a sinister „theatre within a theatre”, i.e. in the temple of Arthemis, where – among macabre decorations made from remnants of the bodies of those Greek sailors that she has slain so far – she ritually kills any further newcomers from her homeland. An unexpected visit by her brother Orestes proves to be an effective remedy for Iphigenia’s distress. In this play, Euripides not only enables his audience to achieve catharsis, but also – through metatheatrical means – shows us exactly how a human mind is purged of dangerous emotions: as soon as Iphigenia stops concentrating on her own pain and starts to sympathize with Orestes, her mind is cured, and she is restored to a state of happiness. At the same time, the audience – who sympathize wih the characters – also feel a sense of relief. Iphigenia in Thauris is therefore a play within a play that shows us how a good tragedy works.

PL

Ifigenia w Taurydzie Eurypidesa w interesujący sposób łączy w sobie to, co dzisiejsi odbiorcy opisaliby jako klasyczną grozę opartą na motywie traumy z dzieciństwa (z jednej strony) oraz inteligentną, metateatralną analizę działania mechanizmu (greckiej) tragedii. Okrutna, mściwa bohaterka owej sztuki jest zarazem skrzywdzonym, nieszczęśliwym dzieckiem uwięzionym w ciele dorosłej kobiety. Walczy z dręczącymi ją wspomnieniami w specyficzny sposób, w nieskończoność inscenizując scenę własnej śmierci z rąk rodzonego ojca, Agamemnona. Świątynia w kraju Taurów służy jej jako osobliwy „teatr w teatrze”, gdzie – wśród makabrycznych dekoracji wykonanych ze szczątków ciał greckich żeglarzy – dręczona wspomnieniami dziewczyna rytualnie zabija kolejnych przybyszów ze swej ojczyzny. Nieoczekiwana wizyta brata, Orestesa, okazuje się skutecznym lekarstwem na owo niekończące się cierpienie Ifigenii. W sztuce tej Eurypides nie tylko umożliwia odbiorcom osiągnięcie katharsis, lecz także – za pomocą środków metateatralnych – pokazuje im dokładnie, na czym owa katharsis polega; w jaki sposób ludzki umysł oczyszcza się ze szkodliwych emocji. Gdy tylko Ifigenia przestaje koncentrować się na własnym cierpieniu i przenosi swą uwagę na podobnie jak ona sama udręczonego Orestesa, odzyskuje utraconą równowagę umysłu. Jednocześnie publiczność – która, naturalnie, solidaryzuje się z bohaterami – także odczuwa ulgę. Ifigenia w Taurydzie jest więc „sztuką w sztuce”, która pokazuje, jak funkcjonuje dobrze skonstruowana tragedia.

Keywords

PL

Eurypides; Ifigenia w Taurydzie; tragedia grecka; katharsis; morderstwo; horror; trauma; metateatr

EN

Euripides; Iphigenia in Tauris; Greek tragedy; catharsis; murder; horror; trauma; metatheatre

• Publisher: Biblioteka Jagiellońska
• Journal: Biuletyn Biblioteki Jagiellońskiej
• Year: 2019-2020
• Volume: 69-70
• Pages: 5-15

Dates

published

2019-2020

Contributors

author

Joanna Pypłacz

• Uniwersytet Jagielloński w Krakowie

• https://orcid.org/0000000287355028

References

• Balanzategui J., The Uncanny Child in Transnational Cinema. Ghosts of Futurity at the Turn of the Twenty-first Century, Amsterdam 2018. (DOI: https://doi.org/10.2307/j.ctv80cc7v)
• Bassil-Morozow H., Using Jung to analyse visual narratives. Tools and concepts, [w:] Jungian Film Studies.
• The Essential Guide, ed. by H. Bassil-Morozow and L. Hockley, London–New York 2017, s. 27–62.
• Davidson J., Lost Boys of the Franco Regime. Childhood, Masculinity, and Memory in Recent Spanish Film, [w:] The Child in World Cinema, ed. by D. Olson, London 2018, s. 195–214.
• The Encyclopedia of the Gothic, ed. by W. Hughes, D. Punter, A. Smith, Chichester 2016.
• Euripides, Iphigenia in Tauris, ed. with introd. and comm. by L.P.E. Parker, Oxford 2016.
• Euripides: Iphigenia in Tauris, ed. with a transl. and comm. by Euripides, M.J. Cropp, Oxford 2000.
• Euripides, Trojan Woman. Iphigenia among the Taurians. Ion, ed. and transl. by David Kovacs, Cambridge 1999.
• Foley H., Female Acts in Greek Tragedy, Cambridge 2001.
• Huyssen A., German Painting in the Cold War, „New German Critique”, Vol. 37, 2010, No. 2 (110), Cold War Culture, s. 209–227. (DOI: https://doi.org/10.1215/0094033X-2010-011)
• Kord T.S., Little Horrors. How Cinema’s Evil Children Play on Our Guilt, Jefferson 2016.
• Kyriakou P., A Commentary on Euripides’ Iphigenia in Tauris, Berlin 2006.
• Luschnig C.E., Electra, [w:] Brill’s Companion to the Reception of Euripides, eds. R. Lauriola and K.N. Demetriou, Leiden 2015, s. 199–237. (DOI: https://doi.org/10.1163/9789004299818_008)
• Mills Z., Sculptural Thematics, „American Art”, Vol. 24, 2010, No. 1, s. 2–8. (DOI: https://doi.org/10.1086/652735)
• Newton M., The Encyclopedia of Serial Killers, New York 2006.
• O’Brien M.J., Pelopid History and the Plot of Iphigenia in Tauris, „The Classical Quarterly”, Vol. 38, 1988, No. 1, s. 98–115. (DOI: https://doi.org/10.1017/S0009838800031311)
• Park Poe J., Word and Deed. On ‘Stage-Directions’ ‘in Greek Tragedy, „Mnemosyne”, Vol. 56, 2003, No. 4, s. 420–448. (DOI: https://doi.org/10.1163/156852503769173048)
• Ramsland K., Inside the Minds of Serial Killers. Why They Kill, Westport 2006.
• Riley K, The Reception and Performance of Euripides’ Herakles. Reasoning Madness, Oxford 2008.
• Sansone D., A Problem in Euripides’ Iphigenia in Tauris, „Rheinisches Museum für Philologie”, Vol. 121, 1978, No. 1, s. 35–47.
• Scott N., Monsters and the Monstrous. Myths and Metaphors of Enduring Evil, New York 2007.
• Sider D., Two Stage Directions for Euripides, „The American Journal of Philology”, Vol. 98, 1977, No. 1, s. 16–19. (DOI: https://doi.org/10.2307/293999)
• Toohey P., Melancholy, Love, and Time. Boundaries of the Self in Ancient Literature, University of Michigan 2004.
• Visvis V., Alternatives to the „Talking Cure”. Black Music as Traumatic Testimony in Toni Morrison’s Song of Solomon, „African American Review”, Vol. 42, 2008, No. 2, s. 255–268.
• Vronsky P., Female Serial Killers. How and Why Women Become Monsters, New York 2007.
• Zeitlin F.I., Sacrifices Holy and Unholy in Euripides’ Iphigenia in Tauris, [w:] Dans le laboratoire de l’historien des religions. Mélanges offerts à Philippe Borgeaud, eds. F. Prescendi and Y. Volokhine, Geneva 2011, s. 449–66.

Identifiers

DOI

10.26106/TGBB-W164

Biblioteka Nauki

2143746