Kazirodztwo. Aspekty prawnokarne i kryminologiczne

• Authors: Katarzyna Nazar

Title variants

Incest. Penal-law and criminological aspects

Abstracts

EN

The article discusses the statutory features of the offence of incest in the Polish Penal Codefrom 1997 (Article 201) and the results of empirical research carried out. Doubts were raised indoctrine about the rationalization of the prohibition of incest and the definition of the object ofprotection of this crime. The conduct that constitutes the actus reus as well as the subject andthe subjective side of the offence of incest were also analysed. The research material was thefiles of cases under Article 201 of the Penal Code registered in all public prosecutor’s officesin Poland in 2013–2014 (389 cases). Research was intended to was primarily to identify thecriminological picture of the offence of incest and its scale compared to total crime figuresin Poland and the policy of punishing. The next aim of the research was to characterise thefamilies, in which incestuous acts took place, and thus to answer the key questions in thiscontext: whether incest is a factor determining the so-called family pathology or maybe it isa phenomenon conditioned by it and whether it occurs spontaneously or is connected withsexual violence in the family. The results of the research show that the so-called “regularincest” (voluntary on both sides), qualified only under Article 201 of the Polish Penal Code,is relatively rare in the practice of the judiciary. Most cases of incestuous sexual relationswere combined with the crime type of sexual abuse of a minor or rape. These results seem toconfirm the thesis that incest is rarely the only committed offence, but is most often related todomestic sexual violence. They also support the thesis that incest is a phenomenon conditionedby already existing family dysfunctionality, not its cause.

PL

W artykule omówiono ustawowe znamiona przestępstwa kazirodztwa w polskim Kodeksie karnym z 1997 r. (art. 201) oraz wyniki przeprowadzonych badań empirycznych. W doktrynie występują wątpliwości dotyczące racjonalizacji zakazu kazirodztwa oraz określeniaprzedmiotu ochrony tego przestępstwa. Analizie poddano również zachowanie stanowiące czynność sprawczą oraz stronę podmiotową przestępstwa kazirodztwa. Materiał badawczy stanowiły akta spraw z art. 201 k.k., zarejestrowanych we wszystkich jednostkach prokuratury w Polsce w latach 2013–2014 (389 spraw). Badania miały na celu przede wszystkim przedstawienie obrazu kryminologicznego przestępstwa kazirodztwa i jego skali na tle ogólnej liczby przestępstw w Polsce oraz polityki karania. Kolejnym celem badań była charakterystyka rodzin, w których dochodziło do czynów kazirodczych, a tym samym odpowiedź na zasadnicze w tym kontekście pytania: czy kazirodztwo jest czynnikiem determinującym tak zwaną patologię rodziny, czy może jest zjawiskiem przez nią uwarunkowanym oraz czy występuje spontanicznie, czy też jest związane z przemocą seksualną w rodzinie. Wyniki badań wskazują, że tak zwane kazirodztwo klasyczne (obustronnie dobrowolne), kwalifikowane jedynie z art. 201 k.k., jest stosunkowo rzadko spotykane w praktyce orzeczniczej. Większość przypadków kazirodczych stosunków płciowych łączyła się z typem przestępstwa wykorzystania seksualnego osoby małoletniej lub zgwałcenia. Wyniki te zdają się potwierdzać tezę, że kazirodztwo rzadko jest jedynym popełnianym przestępstwem, ale najczęściej jest związane z przemocą seksualną w rodzinie. Potwierdzają również tezę, że kazirodztwo jest zjawiskiem uwarunkowanym istniejącą już dysfunkcjonalnością rodziny, a nie jej przyczyną.

Keywords

PL

kazirodztwo; przestępstwo; badania empiryczne; obcowanie płciowe; członkowie rodziny

• Publisher: Uczelnia Łazarskiego. Oficyna Wydawnicza
• Journal: Ius Novum
• Year: 2022
• Volume: 16
• Issue: 2
• Pages: 21-38

Dates

published

2022

Contributors

author

Katarzyna Nazar

• University of Maria Curie-Sklodowska, Faculty of Law and Administration, Poland

• https://orcid.org/0000000179870727

References

• Albrecht H.-J., Inzest und Strafrecht. Ein rechtsvergleichendes und empirisches Gutachten, www. ethikrat.org/fileadmin/ PDF-Dateien/Veranstaltungen/Albrecht.pdf (dostęp: 20.01.2020).
• Banasik K., Karalność kazirodztwa jako naruszenie wolności seksualnej, w: Z. Dymińska (red.), Konteksty prawa i praw człowieka, Kraków 2012.
• Baranowski J., Ratio legis prawnokarnego zakazu kazirodztwa, „Przegląd Prawa Karnego” 1990, nr 3.
• Bennett R.L., Motulsky A.G., Bittles A.H., Hudgins L., Uhrich S., Doyle Lochner D., Silvey K., Scott C.R., Cheng E., McGillivray B., Steiner R.D., Olson D., Genetic Counseling and Screening of Consanguineous Couples and Their Offspring: Recommendations of the National Society of Genetic Counselors, „Journal of Genetic Counselling” 2002, vol. 11 (2).
• Bielski M., w: W. Wróbel, A. Zoll (red.), Kodeks karny. Część szczególna, vol. 2: Komentarz do art. 117–211a, Warszawa 2017.
• Bielski M., Wykładnia znamion „obcowanie płciowe” i „inna czynność seksualna” w doktrynie i orzecznictwie sądowym, „Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych” 2008, no. 1.
• Bojarski M., w: M. Bojarski (red.), Prawo karne materialne. Część ogólna i szczególna, Warszawa 2012.
• Bradshaw J., Zrozumieć rodzinę, przeł. H. Szczepańska, Warszawa 1994.
• Budyn-Kulik M., Inna czynność seksualna. Analiza dogmatyczna i praktyka ścigania, „Prawo w Działaniu” 2008, nr 5.
• Daniluk P., Nowak C., Kazirodztwo jako problem karnoprawny (dwugłos), „Archiwum Kryminologii” 2007–2008, t. 29–30.
• Filar M., w: I. Andrejew, L. Kubicki, J. Waszczyński (red.), System Prawa Karnego, t. 4, cz. 2: O przestępstwach w szczególności, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź 1989.
• Filar M., Przestępstwa seksualne w nowym kodeksie karnym, „Nowa Kodyfikacja Karna. Kodeks Karny. Krótkie Komentarze” 1997, t. 2.
• Gardocki L., Prawo karne, Warszawa 2017.
• Godlewski J., Kilka uwag na temat szczególnych cech kazirodztwa i transseksualizmu, „Psychiatria Polska” 1976, nr 5.
• Góral R., Kodeks karny. Praktyczny komentarz z orzecznictwem, Warszawa 2005.
• Górniok O., w: O. Górniok, S. Hoc, M. Kalitowski, S.M. Przyjemski, Z. Sienkiewicz, J. Szumski, L. Tyszkiewicz, A. Wąsek, Kodeks karny. Komentarz, t. 2: Art. 117–363, Gdańsk 2005.
• Gromska J., Masłowski J., Smoktunowicz I., Badanie przyczyn kazirodztwa na podstawie analizy opinii sądowych, „Psychiatria w Praktyce Ogólnolekarskiej” 2002, nr 4.
• Grott K., Szostak M., Incest. Criminological Studies, Poznań 2013.
• Hypś S., w: A. Grześkowiak, K. Wiak (red.), Kodeks karny. Komentarz, Warszawa 2018.
• Ignatowicz J., Nazar M., Prawo rodzinne, Warszawa 2016.
• Joachimiak A., Genetyka, Kraków 1998.
• Kłączyńska N., w: J. Giezek (red.), Kodeks karny. Część szczególna. Komentarz, Warszawa 2014.
• Kliemannel K., Beischlafzwischen Verwandten. Eineinterdisziplinäre Betrachtung, Halle-Wittenberg 2014.
• Konarska-Wrzosek V., Przedmiot ochrony przy typie przestępstwa kazirodztwa, w: Aktualne problemy prawa karnego. Księga pamiątkowa z okazji Jubileuszu 70. urodzin Profesora Andrzeja J. Szwarca, Ł. Pohl (red.), Poznań 2009.
• Konarska-Wrzosek V., w: V. Konarska-Wrzosek (red.), Kodeks karny. Komentarz, Warszawa 2018.
• Kubik A., Specyficzne zaburzenia życia seksualnego, Warszawa 2011.
• Lernell L., Liberalizm i rygoryzm seksualny. Zagadnienia współczesne, w: K. Imieliński (red.), Seksuologia kulturowa, Warszawa 1980.
• Leszczyński L., O projektach reformy przepisów dotyczących przestępstw seksualnych, „Państwo i Prawo” 1992, t. 2.
• Makarewicz J., Kodeks karny z komentarzem, Lwów 1932.
• Makowski W. (red.), Encyklopedia podręczna prawa karnego (prawo karne materialne i formalne, karne skarbowe i administracyjne; socjologja i psychologja kryminalna; medycyna i psychjatrja sądowa; kryminalistyka i więziennictwo), t. 2: Egipt – międzynarodowe prawo karne, Warszawa 1934–1936.
• Marek A., Kodeks karny. Komentarz, Warszawa 2010.
• Mozgawa M., w: M. Mozgawa (red.), Kodeks karny. Komentarz, Warszawa 2021.
• Nazar K., Kazirodztwo. Studium prawnokarne i kryminologiczne, Lublin 2019.
• Papierkowski Z., Prawo karne (część szczególna), Lublin 1947.
• Peiper L., Komentarz do kodeksu karnego, prawa o wykroczeniach, przepisów wprowadzających obie te ustawy, Kraków 1936.
• Pilinow A., Kazirodztwo – geneza zakazu i skutki, „Problemy Rodziny” 1969, nr 3.
• Pilinow A., Teoretyczne i empiryczne wersje kazirodztwa, „Kultura i Społeczeństwo” 1968, nr 3.
• Płatek M., Kodeksowe ujęcie kazirodztwa – pozorny zakaz i pozorna ochrona, w: M. Mozgawa (red.), Kazirodztwo, Warszawa 2016.
• Rodzynkiewicz M., w: A. Zoll (red.), Kodeks karny. Część szczególna. Komentarz do art. 117–277, Kraków 2006.
• Simson G., Geerds F., Straftaten gegen die Person und Sittlichkeitsdelikte in rechtsvergleichender Sicht, München 1969.
• Skupiński J., Problematyka kodyfikacji przestępstw „nierządu”, „Palestra” 1960, nr 10.
• Smyczyński T., Prawo rodzinne i opiekuńcze, Warszawa 2016.
• Surkont M., Prawo karne. Podręcznik dla studentów administracji, Sopot 1998.
• Szczekala A., Przeszkody małżeńskie pokrewieństwa i przysposobienia oraz ustalenie stanu cywilnego a zakaz kazirodztwa, w: M. Mozgawa (red.), Kazirodztwo, Warszawa 2016.
• Szibor R., Inzestund Konsanguinität – Eine Übersichtsoziologischen, klinisch-genetischen und rechtsmedizinischen Aspekten, „Rechtsmedizin” 2004, Bd. 14.
• Ślusarczyk B., Z problematyki kazirodztwa (charakterystyka rodzin, w których ujawniono fakty współżycia kazirodczego), „Studia Kryminologiczne, Kryminalistyczne i Penitencjarne” 1977, t. 6.
• Tomkiewicz M., Kazirodztwo a prawnokarna ochrona rodziny w Polsce, „Profilaktyka Społeczna i Resocjalizacja” 2013, nr 21.
• Warylewski J., w: R.A. Stefański (red.) Kodeks karny. Komentarz, Warszawa 2018.
• Wąsek A., W kwestii tzw. odmoralizowania prawa karnego, „Studia Filozoficzne” 1985, nr 2–3.
• Winter P.C., Hickey G.I, Fletcher H.L., Genetyka, przeł. J. Augustyniak, Warszawa 2000.
• Wojciechowska J., w: B. Kunicka-Michalska, J. Wojciechowska (red.), Przestępstwa przeciwko wolności, wolności sumienia i wyznania, wolności seksualnej i obyczajności oraz czci i nietykalności cielesnej. Rozdziały XXIII, XXIV, XXV i XXVII Kodeksu karnego. Komentarz, Warszawa 2001.
• Zoll A., Ochrona prywatności w prawie karnym, „Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych” 2000, t. 1.

Identifiers

DOI

10.26399/iusnovum.v16.2.2022.11/k.nazar

Biblioteka Nauki

2199779