Geneza, działalność, sukcesy i porażki oraz perspektywy renesansu Trójkąta Weimarskiego po agresji Rosji na Ukrainę

• Authors: Józef M. Fiszer

Title variants

EN

Genesis, Activities, Successes and Failures, and Prospects for the Renaissance of the Weimar Triangle after Russia’s Aggression Against Ukraine

Abstracts

EN

The article refers to the Weimar Triangle. It reveals its genesis, goals, activities, successes and failures, and prospects for renaissance, as discussed, among other things, at the May 12, 2023 meeting of the Weimar Triangle countries’ European affairs ministers with the Deputy Prime Minister of Ukraine. The Weimar Triangle was formed at a difficult time for Poland and Europe (after the reunification of Germany on October 3, 1990), but before the collapse of the Soviet Union in December 1991, which had a negative attitude toward Poland’s political transformation (begun in June 1989) and its Euro-Atlantic aspirations. The Russian Federation under Vladimir Putin has a similar negative attitude toward Ukraine’s Euro-Atlantic aspirations. The Weimar Triangle seems to be one of the greatest success of Poland’s post-1989 foreign policy, the main goal of which was accession to Euro-Atlantic structures, in order to thus ensure its sovereignty and strengthen its security. In this aspect, it should be said that the Weimar Triangle has fulfilled its function. It has had many successes, but also failures and missed opportunities. It also played a positive role in the process of Poland’s “return” to Europe after 1989. The main thesis of this article is the observation that without the Weimar Triangle, the integration of post-communist Europe, especially in 1991–2009, would not have been as dynamic and effective as it was then, and Poland’s path to Euro-Atlantic structures would have been much more difficult. I conclude that given the increasingly complicated international situation today, the Weimar Triangle should continue to play an important role in the foreign policy of Poland, Germany and France, and the European Union. It could also play an important role in ending the Russian-Ukrainian war and Ukraine’s accession to the European Union and NATO. Therefore it should resume its activities as soon as possible.

PL

Artykuł poświęcony jest Trójkątowi Weimarskiemu. Ukazuje jego genezę, cele, działalność, sukcesy i porażki oraz perspektywy renesansu, o czym mówiono m.in. 12 maja 2023 r. na spotkaniu ministrów ds. europejskich państw Trójkąta Weimarskiego z wicepremier Ukrainy. Trójkąt Weimarski powstał w trudnym momencie dla Polski i Europy (po zjednoczeniu Niemiec 3 października 1990 r.), ale jeszcze przed rozpadem Związku Radzieckiego w grudniu 1991 r., który miał negatywny stosunek do transformacji ustrojowej w Polsce (rozpoczętej w czerwcu 1989 r.) i jej euroatlantyckich aspiracji. Podobny negatywny stosunek do euroatlantyckich aspiracji Ukrainy ma Federacja Rosyjska pod rządami Władimira Putina. Trójkąt Weimarski zdaje się być jednym z największych sukcesów polityki zagranicznej Polski po 1989 r., której głównym celem była akcesja do struktur euroatlantyckich, aby w ten sposób zapewnić jej suwerenność i umocnić bezpieczeństwo. W tym aspekcie należy stwierdzić, że Trójkąt Weimarski spełnił swoją funkcję. Ma na swoim koncie wiele sukcesów, ale również porażek i niewykorzystanych szans. Odegrał też pozytywną rolę w procesie „powrotu” Polski do Europy po 1989 r. Tezą główną niniejszego artykułu jest konstatacja, że bez Trójkąta Weimarskiego integracja postkomunistycznej Europy, szczególnie w latach 1991–2009, nie byłaby tak dynamiczna i efektywna, jak to miało wówczas miejsce, a droga Polski do struktur euroatlantyckich byłaby znacznie trudniejsza. Ponadto stwierdzam, że biorąc pod uwagę coraz bardziej komplikującą się dziś sytuację międzynarodową, Trójkąt Weimarski powinien nadal odgrywać istotną rolę w polityce zagranicznej Polski, Niemiec i Francji oraz Unii Europejskiej. Mógłby odegrać też istotną rolę w zakończeniu wojny rosyjsko- -ukraińskiej oraz akcesji Ukrainy do Unii Europejskiej i NATO. Dlatego też powinien on jak najszybciej wznowić działalność.

Keywords

PL

Trójkąt Weimarski; Polska; Niemcy; Francja; akcesja; Rosja; Unia Europejska; NATO; Ukraina

EN

Weimar Triangle; Poland; Germany; France; accession; Ukraine; Russia; European Union; NATO

• Publisher: Uczelnia Łazarskiego. Oficyna Wydawnicza
• Journal: Myśl Ekonomiczna i Polityczna
• Year: 2023
• Volume: 77
• Issue: 2
• Pages: 114-145

Dates

published

2023

Contributors

author

Józef M. Fiszer

• Uczelnia Łazarskiego w Warszawie

References

• Antyniemiecka polityka PiS-u jest na rękę Putinowi. Rozmowa z Dietmarem Nietanem, posłem SPD do Bundestagu, koordynatorem rządu federalnego ds. współpracy z Polską, „Gazeta Wyborcza”, 6.09.2022.
• Asmus R., NATO – otwarcie drzwi, MUZA SA, Warszawa 2002.
• Barburska O., Polityka wschodnia Unii Europejskiej jako część składowa polityki zagranicznej UE, Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR, Warszawa 2018.
• Bogusławska H., Konieczna A. (red.), Współpraca polityczno-wojskowa w ramach Trójkąta Weimarskiego i Trójkąta Polska–Niemcy–Dania. Fakty. Analizy. Syntezy. Opinie, Departament Bezpieczeństwa Międzynarodowego MON, Warszawa 1918.
• Bozo F., „Winners” and „Losers”: France, the United States, and the End of the Cold War, „Diplomatic History” 2009, Vol. 33, No. 5.
• Buzan B., The English School. An Unexploided Rerource in IR, „Reviev of International Studies” 2013, nr 27.
• Cedro M., Potocki M., Paryż chce łagodzić napięcia z Polską, „Rzeczpospolita”, 4.02.2020.
• Cimoszewicz W., Krajobraz za horyzontem. Polityka zagraniczna RP po wejściu do Unii Europejskiej, „Sprawy Międzynarodowe” 2004, nr 2.
• Cohen S.B, Geography and Politics in a World Divided, Oxford University Press, Oxford–New York 1973.
• Czachór Z., Regionalizm w stosunkach międzynarodowych, [w:] W. Malendowski, Cz. Mojsiewicz (red.), Stosunki międzynarodowe, Atla 2, Wrocław 1998.
• Czaputowicz J., Teorie stosunków międzynarodowych. Krytyka i systematyzacja, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007.
• Czarnecki M., Brexit. To nie ostatnia niedziela, „Gazeta Wyborcza”, 23.11.2018. Cziomer E., Zyblikiewicz L.W., Zarys współczesnych stosunków międzynarodowych, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2004.
• De Gaulle Ch., Mémoires de guerre et Mémoires d’espoir, Plon, Paris 2016.
• Deklaracja Ministrów Spraw Zagranicznych Trójkąta Weimarskiego, https:// pl.ambafrancce.org/Wspolna-deklaracja-Ministrow-Spraw-Zagranicznych [dostęp: 17.10.2020].
• Fiszer J.M., Geneza Traktatu z Maastricht i jego znaczenie dla integracji i bezpieczeństwa Europy, „Studia Polityczne” 2023, nr 2.
• Fiszer J.M., Geneza Trójkąta Weimarskiego i jego rola w integracji Europy po zakończeniu zimnej wojny, „Rocznik Integracji Europejskiej” 2022, nr 16. Fiszer J.M., Polityka zagraniczna Polski w XXI wieku: cele, wyzwania, kierunki, szanse i zagrożenia, „Myśl Ekonomiczna i Polityczna” 2019, nr 2 (65).
• Fiszer J.M., Rosja wobec akcesji Polski do NATO i Unii Europejskiej, „Myśl Ekonomiczna i Polityczna” 2018, nr 1 (60).
• Fiszer J.M., Stanowisko Rosji i Niemiec wobec akcesji Polski do NATO, „Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej 2022, t. LVII, z. 1.
• Fiszer J.M., Stanowisko Rosji wobec akcesji Polski do NATO i Unii Europejskiej, „Myśl Ekonomiczna i Polityczna” 2016, nr 1 (60).
• Fiszer J.M. (red.), Współpraca Polski, Niemiec i Francji w ramach Trójkąta Weimarskiego, Dom Wydawniczy ELIPSA, Warszawa 2022.
• Fiszer J.M., Czasak M., Trójkąt Weimarski. Geneza i działalność na rzecz integracji Europy w latach 1991–2016, Instytut Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk, Deutsch Polnische Wissenschafts Stiftung, Warszawa 2019. Haszczyński J., Niemcy i Francja podpisały traktat: duża chmura nad Akwizgranem, „Rzeczpospolita”, 23.01.2019.
• Holzer J., Próba bilansu i oceny stosunków polsko-niemieckich w latach 1989–1995, [w:] J. Holzer, J.M. Fiszer (red.), Stosunki polsko-niemieckie w latach 1970–1995. Próba bilansu i perspektywy rozwoju, Instytut Studiów Politycznych PAN, Warszawa 1998.
• Hyde-Price A., Dryf kontynentalny? Polska a zmiany relacji euroatlantyckich, [w:] O. Osica, M. Zaborowski (red.), Nowy członek „starego” Sojuszu. Polska jako nowy aktor w euroatlantyckiej polityce bezpieczeństwa, Centrum Stosunków Międzynarodowych, Warszawa 2002.
• Jakimowicz R., Zarys stosunków polsko-rosyjskich w latach 1992–1999, Polska Fundacja Spraw Międzynarodowych, Warszawa 2000.
• Judt T., Powojnie. Historia Europy od roku 1945, Dom Wydawniczy Rebis, Poznań 2018.
• Kapiszewski J., Pozwólmy Brytyjczykom spokojnie odżeglować, „Dziennik Gazeta Prawna”, 27.02.2019.
• Kik K., Regionalne aspekty polityki zagranicznej Polski, „Myśl Ekonomiczna i Polityczna” 2019, nr 2 (65).
• Kiwerska J., Partnerstwo w przywództwie? Stany Zjednoczone i Niemcy (1989- 2016). Perspektywa polska, Instytut Zachodni, Poznań 2017.
• Kokot M., Koniec Polsko-Rosyjskiej Grupy ds. Trudnych, „Gazeta Wyborcza”, 14.02.2019.
• Koncepcja polityki zagranicznej Federacji Rosyjskiej z 30 listopada 2016 roku, https://poland.mid.ru [dostęp: 3.06.2021].
• Koszel B., Rola Francji i Niemiec w procesie integracji Polski z UE, [w:] T. Wal- las (red.), Polska w Europie w XXI wieku, UAM, Poznań 2002.
• Koszel B., Trójkąt Weimarski: bilans i perspektywy współpracy, „Krakowskie Studia Międzynarodowe” 2016, nr 1.
• Koszel B., Trójkąt Weimarski. Geneza. Działalność. Perspektywy współpracy, Wydawnictwo Instytutu Zachodniego, Poznań 2006.
• Kozhemiakin A.V., Kanet R.E., Russia and Its Western Neighbours in the „Near Abroad”, [w:] A.V. Kozhemiakin, R.E. Kanet, Russia and Its West- ern Neighbours in the „Near Abroad”, [w:] R.E. Kanet (red.), The Foreign Policy of the Russian Federation, Palgrave Macmillan, London 1997.
• Kuźniar R., Droga do wolności. Polityka zagraniczna III Rzeczypospolitej, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2008.
• Linklater A., Rationalism, [w:] S. Burchil, A. Linklater (red.), Theories of International Relations, Macmilllan, Basingstoke 1996.
• Łukaszewicz M., Trójkąt Weimarski po 15 latach, „Bezpieczeństwo Narodowe” 2006, nr 2.
• Malingre V., Subtil M.P., Entente cordiale contre l’Histoire, „Le Monde”, 12.09.2009.
• Michałowski S., Nowa jakość w stosunkach z Niemcami, [w:] R. Kuźniar, K. Szczepanik (red.), Polityka zagraniczna RP 1989–2002, Wydawnictwo Askon, Warszawa 2002.
• Mickiewicz P., Współpraca wojskowa Polski, Francji i Niemiec, „Wojsko i Wychowanie” 2002, nr 2.
• Ministerstwo Spraw Zagranicznych, Trójkąt Weimarski, https://www.govpl/ web/dyplomacja/trojkat-weimarski [dostęp: 4.05.2021].
• Moszyński P., Macron w Polsce. Ostre spory i interesy, „Gazeta Wyborcza”, 3.02.2020.
• Műtzenich R., Die Welt im Umbruch.Der russische Krieg gegen die Ukraine ist eine globale Zäsur. Aber die Zeitenwende darf nicht nur militärische Fragen betreffen, „Newsletter der IPG”, ipg-journal.de [dostęp: 24.02.2023].
• Nivet B., La France, mouton noir de l’Union europeenne?, „Le Figaro”, 17.11.2003. Parzymies S., Stosunki międzynarodowe w Europie 1945–1999, Wydawnictwo Akademickie DIALOG, Warszawa 1999.
• Parzymies S., Le Triangle de Weimar a-t-il encore une raison d’étre dans une Europe en voie d’unification?, „Annuaire Français de Relations Internationales” 2010, vol. XI.
• Parzymies S., Przyjaźń z rozsądku. Francja i Niemcy w nowej Europie, PISM, Warszawa 1994.
• Parzymies S., Trójkąt Weimarski w poszerzonej Unii Europejskiej, „Sprawy Międzynarodowe” 2004, nr 2.
• Parzymies S., Unia Europejska a Europa Środkowa. Perspektywy współpracy w dziedzinie bezpieczeństwa, „Sprawy Międzynarodowe” 1999, nr 3.
• Pełczyńska-Nałęcz K., Polska wobec Rosji. Radykalizm bez polityki, Fundacja im. Stefana Batorego, Warszawa 2018.
• Piskorska B., Soft power w polityce UE wobec państw Partnerstwa Wschodniego, Wydawnictwo KUL, Lublin 2017.
• Place and Role of the Visegrád Group Countries in the European Union, eds. J.M. Fiszer, A. Chojan, P. Olszewski, Institute of Political Studies Polish Academy of Sciences, European Commission, Warsaw 2019.
• Powrót Trójkąta Weimarskiego? Spotkanie szefów dyplomacji Polski, Niemiec i Francji, http://www.euraciv.pl/section/polityka-regionalna/news/trojkat-weimarski [dostęp: 18.06.2021].
• Przybyła K., Rosyjska polityka wobec Zachodu – wybrane zagadnienia, „Bezpieczeństwo Narodowe” 2013, nr 26.
• Radkiewicz W., Straszenie zwrotem ku Azji – nowa Koncepcja polityki zagranicznej Rosji, https://www.osw.waw.pl/pl/publikacje/analizy/2016-12-07/ straszenie-zwrotem-ku-azji-nowa-koncepcja-polityki-zagranicznej-rosji [dostęp: 4.06.2021].
• Raś R., Ewolucja polityki zagranicznej Rosji wobec Stanów Zjednoczonych i Europy Zachodniej w latach 1991–2001, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2005.
• Rosja, Chiny, Zachód. Nie jesteśmy zjednoczeni. Rozmowa z Timothym Gartonem Ashem, „Gazeta Wyborcza”, 26.08.2022.
• Sikorski R., Polska może być lepsza, Znak Horyzont, Kraków 2018.
• Stańczyk J., Nowy regionalizm w Europie Środkowej, „Wojsko i Wychowanie” 1999, nr 2.
• Standke K.H. (red.), Trójkąt Weimarski w Europie. Das Weimarer Dreieck in Europa. Le Triangle de Weimar en Europie, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2009.
• Szeptycki A., Czynnik niemiecki w polityce wschodniej V. Republiki (1958– 1991), „Stosunki Międzynarodowe” 2000, nr 3–4, t. 22.
• Szeptycki A., Dziedzictwo generała de Gaulle’a w polityce zagranicznej V Repu- bliki, Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR, Warszawa 2005.
• Szeptycki A., Ewolucja stanowiska Francji i Polski wobec wspólnej polityki bezpieczeństwa i obrony, „Stosunki Międzynarodowe” 2010, nr 3–4, t. 42. Sulowski S. (red.), Polska–Niemcy – nadzieja i zaufanie, Fundacja Politeja, Warszawa 2002.
• Szczepański W.J., Charles de Gaulle i Europa, Editions BNW, Warszawa 2001. Tampubolon M., Russia’s Invasion of Ukraine and its Impact on Global Geopolitics, „European Scientific Journal” 2022, vol. 18.
• Ujazdowski K.M., V Republika Francuska. Idee, konstytucja, interpretacje, Ośrodek Myśli Politycznej, Kraków 2010.
• Vertrag zwischen der Bundesrepublik Deutschland und Franzősischen Republik űber die deutsch franzősische Zusammennarbeit und Integration, Akwi- zgran, https://www.bmvi.de/SharedDocs/DE/Anlage/G/elysee-vertrag. pdf?_blob=publicationFile [22.01.2019].
• Wendt A., Social Theory of International Politics, Cambridge University Press, Cambridge 1999.
• Wroński P., Wieliński B.T., Macron wyciąga rękę, „Gazeta Wyborcza”, 4.02.2020.
• Wspólne oświadczenie ministrów spraw zagranicznych Rzeczypospolitej Pol- skiej i Republiki Federalnej Niemiec, https://www.gov.pl/web/dyplomacja/ wspolne-oswiadczenie-ministrow-spraw-zagranicznych-polski-i-niemiec [dostęp: 22.01.2019].
• Wyligała H., Trójkąt Weimarski po rozszerzeniu UE – niewykorzystany instrument polskiej polityki zagranicznej?, „Przegląd Politologiczny” 2010, nr 4. Wyligała H., Trójkąt Weimarski. Współpraca Polski, Francji i Niemiec w latach 1991–2004, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2010.
• Yodert J.S.A., Dialogues, Trialogues and Triangles: The Germany’s Foreign Policy of Trust-Building, „German Politics” 2017, nr 26 (2).
• Zaborowski M. (red.), Nowy członek „starego” Sojuszu. Polska jako nowy aktor w euroatlantyckiej polityce bezpieczeństwa, Centrum Stosunków Międzynarodowych, Warszawa 2002. „Zbiór Dokumentów” 1992, nr 2.
• Zięba R., Bieleń S., Zając J. (red.), Teorie i podejścia badawcze w nauce o stosunkach międzynarodowych, Wydział Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2015.

Identifiers

DOI

10.26399/meip.2(77).2023.12/j.m.fiszer

Biblioteka Nauki

28407783