Socjologia pracy w Polsce: Społeczno-gospodarcze i polityczne problemy instytucjonalizacji subdyscypliny

• Authors: Ewa Giermanowska , Adam Mrozowicki , Joanna Róg-Ilnicka

Title variants

EN

The sociology of work in Poland: The socio-economic and political problems of the institutionalisation of the subdiscipline

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule podjęto problem wzajemnych relacji pomiędzy instytucjonalizacją socjologii pracy, kontekstem politycznym i problemami rozwoju społeczno- -gospodarczego w Polsce po II wojnie światowej. Podstawą przeprowadzonych badań są zarówno materiały źródłowe, jak i wywiady narracyjne z nestorami socjologii pracy w Polsce, tj. naukowcami posiadającymi istotny wkład w rozwój socjologii pracy w Polsce. Ich analiza prowadzi do wniosku o współistnieniu uniwersalnych (ponadlokalnych, podzielanych ze „starymi” krajami kapitalistycznymi) i swoistych (lokalnych/regionalnych, częściowo podzielanych z innymi krajami realnego socjalizmu w Europie Środkowo- -Wschodniej) aspektów rozwoju subdyscypliny. Do uwarunkowań uniwersalnych należały powiązanie rozwoju socjologii pracy z zapotrzebowaniem przemysłu na nowoczesne metody zarządzania, znacząca rola inspiracji amerykańską socjologią i psychologią pracy oraz związek rozwoju subdyscypliny z polityką gospodarczą państwa. Cechami swoistymi były natomiast rosnące rozdarcie między nauką rzeczywistą i pozorną w warunkach realnego socjalizmu, słaba obecność ujęć krytycznych, pęknięcie pomiędzy socjologią akademicką i socjologią zakładową, a także wyraźne podziały w obrębie środowisk akademickich na tle stosunku do ustroju społeczno-politycznego. Rozdarcie między nauką rzeczywistą a pozorną przyspieszyło procesy deinstytucjonalizacji subdyscypliny, których początków szukać można w okresie „karnawału Solidarności”. Procesy te zostały dodatkowo wzmocnione po 1989 roku między innymi w wyniku identyfikacji socjologii pracy z marksizmem, ekspansji nauk o zarządzaniu oraz przemian samego świata pracy. Twierdzimy jednak, że nie są to tendencje nieodwracalne, o czym świadczy współczesny renesans zainteresowania socjologią pracy w Polsce.

EN

The article addresses the problems of the relationship between the institutionalisation of the sociology of work, its political contexts and the problems of socio-economic development in Poland after World War II. The basis of the research is both source materials and narrative interviews with the doyens of the sociology of work in Poland. Their analysis leads us to make conclusions about the existence of universal (translocal, shared with “old” capitalist countries) and particular (local/ regional, partially shared with other state socialist countries in Central and Eastern Europe) aspects of the development of the subdiscipline. The universal conditions included the relationship between the development of the sociology of work with the demands of industry on modern management methods, the significant role of inspirations from North American sociology and psychology of work, and the connection between the subdiscipline and the economic policies of the state. The particular features of the institutionalisation of sociology of work in Poland referred, in turn, to an increasing split between “real” and “apparent” science under conditions of state socialism, the limited presence of critical approaches, the tensions between academic sociology and plant sociology, as well as clear divisions within academic milieus that reflected attitudes towards the political-economic regime. The split between “real” and “apparent” science has accelerated the deinstitutionalisation of the subdiscipline, which began with the “carnival of Solidarity.” Deinstitutionalisation was additionally reinforced after 1989, due to the identification of the sociology of work with Marxism, the expansion of management sciences and the changes of the world of work itself, among others. However, the article argues that these tendencies are not irreversible, and we can observe the renaissance of interest in the sociology of work in contemporary Poland.

Keywords

PL

socjologia pracy, instytucjonalizacja socjologii, historia socjologii polskiej, realny socjalizm, transformacja systemowa

EN

sociology of work, institutionalisation of sociology, history of Polish sociology, real socialism, system transformation

• Publisher: Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Stowarzyszenie
• Journal: Przegląd Socjologiczny
• Year: 2019
• Volume: LXVIII (68)
• Issue: 3
• Pages: 11-41

Dates

published

2019-10-30

Contributors

author

Ewa Giermanowska

author

Adam Mrozowicki

author

Joanna Róg-Ilnicka

Identifiers

DOI

10.26485/PS/2019/68.3/1