Badania nad krzyżami i kapliczkami przydrożnymi na podstawie przekazów świadków historii

• Authors: Agata Tatarenko

Title variants

Badania nad krzyżami i kapliczkami przydrożnymi na podstawie przekazów świadków historii

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Od czerwca do września 2018 r., jedna z gminnych bibliotek publicznych na wschodzie Polski, realizowała projekt dokumentacyjny poświęcony krzyżom i kapliczkom przydrożnym. Informacje na temat tych małych form architektury sakralnej były gromadzone dzięki przekazom świadków historii. Następnie opublikowano album, w którym zamieszczono zdjęcia obiektów, opatrzone krótkimi opisami, powstałymi na bazie wspomnień fundatorów i przedstawicieli lokalnej społeczności. W artykule, na przykładzie właśnie tego projektu, przedstawiono wybrane problemy badań nad historią lokalną na podstawie przekazów świadków. Wykazano zarówno zalety takich działań (aktywizacja lokalnych społeczności, wzbudzanie zainteresowania wiedzą o przeszłości, wzbudzanie dialogu społecznego), jak i niebezpieczeństw, które mogą się z tym wiązać (nadużycia, zawłaszczanie opowieści).

EN

Between June and September 2018, one of the local public libraries in eastern Poland implemented a project documenting roadside crosses and chapels. Information on these small forms of sacral architecture were gathered thanks to the testimonies of witnesses. Next, a book containing photographs of the objects accompanied by brief descriptions based on the recollections of the founders and the representatives of the local community was published. Using the example of this project, this article presents selected problems related to local history using the accounts of witnesses. Both the benefits of these activities (activization of the local community, increasing interest in the past, and increasing social dialogue) as well as the possible dangers (abuses and the expropriation of accounts) were noted.

Keywords

PL

mała architektura sakralna; przekazy świadków; historia regionalna; historia publiczna; mała architektura sakralna; przekazy świadków; historia regionalna; historia publiczna

EN

small sacral architecture; testimonies of witnesses to history; regional history; public history

• Publisher: Ośrodek „Pamięć i Przyszłość”
• Journal: Wrocławski Rocznik Historii Mówionej
• Year: 2019
• Volume: 9
• Pages: 7-26

Dates

published

2020-06-26

Contributors

author

Agata Tatarenko

• Instytut Europy Środkowej, Polska

• https://orcid.org/0000-0002-8221-1949

References

• Antolak M., Szyszkowski W., Funkcjonowanie krzyża przydrożnego w krajobrazie kulturowym Polski, „Obiekty religijne w krajobrazie. Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego”, nr 21 (2013), s. 57–66.
• Cosgrove D.E., Social formation and symbolic landscape, Madison 1998.
• Fortuna-Antoszkiewicz B., Kimic K., Miejsce kapliczek i przydrożnych krzyży w krajobrazie terenów wiejskich Mazowsza „Teka Komisji Architektury, Urbanistyki i Studiów Krajobrazowych O.L. PAN ”, 2007, s. 35–47.
• Kapliczki i krzyże Podgórza Duchackiego, red. K. Duliński, Kraków 2012.
• Kelley R., Public History. Its Origins, Nature and Prospects, „The Public Historian”, t. 1 (1978), nr 1, s. 16–28.
• Krzyże i kapliczki przydrożne jako znaki społecznej, kulturowej i religijnej pamięci, red. J. Adamowski, M. Wójcicka, Lublin 2011.
• Kudela-Świątek W., Awangarda i outsiderzy: rozważania o polskiej historii mówionej pomiędzy historią publiczną a dyskusją akademicką, „Wrocławski Rocznik Historii Mówionej”, R. 5 (2015), s. 111–139.
• Kulczyk S., Krajobraz i turystyka. O wzajemnych relacjach, Warszawa 2013.
• Kurkowska-Budzan M., Antykomunistyczne podziemie zbrojne na Białostocczyźnie. Analiza współczesnej symbolizacji przeszłości, Kraków 2009.
• Kurkowska-Budzan M., Informator, świadek historii, narrator: kilka wątków epistemologicznych i etycznych „oral history”, „Wrocławski Rocznik Historii Mówionej”, R. 1 (2011), s. 9–34.
• Liżewska I., Kuprjaniuk S., Warmińskie kapliczki, Olsztyn 2012.
• Lynd S., Oral History from Below, „The Oral History Review”, t. 21 (1993), nr 1, s. 1–8.
• Myga-Piątek U., Krajobraz kulturowy. Aspekty ewolucyjne i typologiczne, Katowice 2012.
• Niematerialne dziedzictwo kulturowe Pomorza Wschodniego, red. A. Kwaśniewska, t. 1–3, Gdańsk 2017.
• Nijakowski L.M., Polska polityka pamięci. Esej socjologiczny, Warszawa 2008.
• Pawelec L., Wielokulturowy wymiar kapliczek i krzyży przydrożnych, „Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie”, 2004, z. 13, s. 243–252.
• Portelli A., Intervistare il movimento. Il ’68 e la storia orale, [w:] Il Sessantotto. L’evento e la storia, t. 4, red. P.P. Poggio, Brescia 1990, s. 125–132.
• Portelli A, Oral History in Italy, [w:] Oral History. An Interdisciplinary Anthology, red. D.K. Dunaway, W.K. Baum, AltaMira 1996, s. 391–416.
• Oral History and Public Memories, red. P. Hamilton, L. Shopes, Philadelphia 2008.
• Rybarczyk K., Bożemęki i kapliczki przydrożne – analiza stanu małej architektury sakralnej na Żuławach Wiślanych, [w:] Żuławy. Oswajanie krajobrazu kulturowego, red. A.W. Brzezińska, Poznań–Pruszcz Gdański 2011, s. 77–84.
• Rybarczyk K., Krzyże i kapliczki przydrożne jako wyróżnik tożsamości kulturowej mieszkańców Żuław, [w:] Zachować podcień. Żuławy zapisane w krajobrazie i pamięci, red. A.W. Brzezińska, J. Poczobut, Gdańsk–Pruszcz Gdański 2010, s. 55–64.
• Samuel R., Quarry Roughs, Life and Labour in Headington Quarry 1860–1920, [w:] Village Life and Labour, red. R. Samuel, London 1975, s. 139–262.
• Stobiecki R., Mimo wszystko w obronie „polityki historycznej”, „Więź”, nr 671, (1/2018), s. 113–124.
• Stolarz A., „Dzielenie się pamięcią”. Praktyka i teoria historii mówionej, Lublin 2016.
• Traba R., Historia stosowana jako subdyscyplina akademicka. Konteksty i propozycja, [w:] Historia – dziś. Teoretyczne problemy wiedzy o przeszłości, red. E. Domańska, R. Stobiecki, T. Wiślicz, Kraków 2014, s. 144–147.
• Traba R., Historia stosowana. Pamięć i krajobraz jako nośniki badań i edukacji historycznej, [w:] Purda 1900–2006. Portret wsi, red. J. Pilecki, E. Traba, M. Kardach, Olsztyn 2008, s. 7–20.
• Whelan Y., Mapping Meaning in the Cultural Landscape, [w:] Senses of Place: Senses of Time (Heritage, Culture and Identity), red. G.J. Ashworth, B. Graham, London–New York, 2005.
• Wróbel M., Ewidencje krzyży, kapliczek i figur przydrożnych w zasobie Archiwum i Muzeum Archidiecezjalnego w Białymstoku, „Biuletyn Konserwatorski Województwa Podlaskiego”, z. 19 (2013), s. 255–262.

Identifiers

DOI

10.26774/wrhm.244