Detecting metaphor – what case forms may reveal about a conceptualization

• Authors: Olga Sokołowska

Title variants

PL

Jak rozpoznać metaforę – obrazowanie figuratywne a przypadek gramatyczny

• Languages of publication: EN

Abstracts

EN

The figurativeness of language expressions is not always obvious. While in rhetoric such unobtrusiveness may be a welcome quality, in linguistic studies, which have proved the important epistemological function of metaphor, it is vital that a reliable method for detecting metaphoricity in language be developed. The MIP proposed by the Pragglejaz group of researchers into metaphor, whose main concern is determining whether the sense represented by a given unit in a specific context contrasts or not with its basic, primary, typically “physical” meaning, does not seem to be always reliable since the contrast between a current and a basic meaning is not always evident and may be disputable in the case of words whose meaning is co-determined by context, as, e.g., the sense of the noun collectors in the phrase collectors of stories referring to the Grimm brothers. This method is also likely allow for the so-called grammatical metaphors, identified by Panther and Thornburg (2009) going unnoticed, since in their case the words involved represent their basic, physical senses. An example of the latter is the peculiar inflection of brand names marked for the masculine gender in Polish. Specifically, this is the issue of obligatory applying the declensional pattern characteristic of masculine animate nouns to masculine brand names referring to commercial products, such as cars, watches, computers, etc. The point is that the accusative case form of such words functioning as objects of verbs like buy, see, have is equal to the genitive, as is normal of animate nouns, rather than to the nominative, which is typical of animate ones – a group, to which brand names, after all, belong. This peculiar behaviour of a specific category of nouns may be interpreted as a symptom of construing their referents in a way in terms of living creatures, which seems to be confirmed by the fact that many owners develop emotional attitudes to objects of personal use. It is the metaphorical construal that seems to determine the grammatical form of certain nouns referring to them.

PL

Rozpoznawalność językowych wyrażeń metaforycznych jest kwestią nieoczywistą; figuratywność niektórych zwrotów jest łatwa do zauważenia, natomiast stwierdzenie jej w przypadku innych, szczególnie wysoce skonwencjonalizowanych, wymaga sporej spostrzegawczości i wprawy. Z punktu widzenia retoryki, stopień rozpoznawalności metaforyczności przez odbiorcę oracji powinien być, dla nadania jej cech wiarygodności, jak najniższy, jednak językoznawcy, wobec bardzo ważnego w podejściu kognitywnym założenia, że analiza języka otwiera drogę do zrozumienia sposobu ludzkiego myślenia, powinni dysponować metodą pozwalającą na niezawodne wykrycie metaforycznego użycia danej jednostki leksykalnej. Taka metoda, opracowana przez grupę badaczy określającą się mianem Pragglejaz polega na ustaleniu, czy znaczenie danego wyrazu w konkretnym kontekście kontrastuje w jakiś sposób z jego znaczeniem podstawowym, pierwotnym, najczęściej odnoszącym się do rzeczywistości materialnej. Metoda ta nie wydaje się być, jednak, niezawodną, bowiem nie zawsze jest jasne, czy znaczenie danego słowa w danym użyciu kontrastuje z jego znaczeniem podstawowym, szczególnie, gdy jest ono doprecyzowane przez kontekst, jak np. znaczenie rzeczownika collectors w zwrocie collectors of stories określającym braci Grimm. Innym przykładem figuratywności niewykrywalnej dla MIP są tzw. metafory gramatyczne (zob. Panther i Thornburg (2009), bowiem w ich przypadku użyte wyrazy mogą reprezentować swoje podstawowe, „fizyczne” znaczenia. Jako taką właśnie metaforę można uznać specyficzny sposób odmiany przez przypadki pewnego typu rzeczowników rodzaju męskiego w języku polskim. Chodzi tu o stosowanie deklinacji właściwej dla rzeczowników żywotnych rodzaju męskiego do nazw firmowych produktów przemysłowych, takich, jak samochody, zegarki, komputery, etc. – dotyczy to ich formy biernika w roli dopełnienia czasowników przechodnich, np. kupić, zobaczyć, mieć. W przypadku rzeczowników nieżywotnych rodzaju męskiego jest ona prawie zawsze równa mianownikowi, natomiast nazwy firmowe (np. ford, volkswagen, rolex, samsung), nieodmiennie przyjmują w tej pozycji formę równą dopełniaczowi, tak samo jak rzeczowniki żywotne. Może to być sygnałem obrazowania produktów przez nie oznaczanych jako istot żywych, co zdaje się potwierdzać fakt, że właściciele często mają do przedmiotów osobistego użytku stosunek emocjonalny. Taki metaforyczny sposób myślenia o przedmiotach określanych nazwami handlowymi wydaje się przesądzać o odmianie takich nazw w sposób właściwy dla rzeczowników żywotnych.

• Publisher: Uniwersytet Gdański
• Journal: Beyond Philology: An International Journal of Linguistics, Literary Studies and English Language Teaching
• Year: 2019
• Issue: 16/1
• Pages: 77-94

Dates

published

2019-05-06

Contributors

author

Olga Sokołowska

Identifiers

DOI

10.26881/bp.2019.1.04