Synkretyzm religijny w powieści „Dziurdziowie” Elizy Orzeszkowej

• Authors: Aleksandra Matyjasik

Title variants

EN

Religious syncretism in the novel “Dziurdziowie” by Eliza Orzeszkowa

Abstracts

EN

This article presents the aspects of religious syncretism in the novel “Dziurdziowie” by Eliza Orzeszkowa. The author identifies the connection between the relics of old Slavic beliefs and Christian religion in the 19th century Belarusian countryside. The analysis is based on various examples which describe ritual sphere and social customs of the rural people. The author draws conclusions and presents the essence of folk worldview in relation to folk devotion in a broad sense.

PL

W niniejszym artykule autorka dokonuje analizy zjawiska synkretyzmu religijnego występującego w powieści Dziurdziowie Elizy Orzeszkowej. Przedmiotem jej rozważań są zatem relacje zachodzące między reliktami dawnych wierzeń słowiańskich a religią chrześcijańską na terenie XIX-wiecznej wsi białoruskiej. Owo zagadnienie autorka omawia, opierając się na wybranych przykładach zaczerpniętych z literatury podmiotu, stanowiących podstawę do scharakteryzowania sfery obyczajowo-obrzędowej ludności wiejskiej. Na podstawie zebranych materiałów autorka wysuwa kolejno wnioski na temat istoty ludowego światopoglądu, nierozerwalnie związanego z kwestią szeroko pojmowanej religijności ludowej.

Keywords

PL

synkretyzm religijny; religijność ludowa; wierzenia ludowe; światopogląd ludowy; powieść ludowa; powieść wiejska

EN

religious syncretism; folk devotion; folk beliefs; folk worldview; folk novel; country novel

• Publisher: Uniwersytet Gdański. Wydział Filologiczny
• Journal: Język - Szkoła - Religia
• Year: 2021
• Volume: 16
• Pages: 76-85

Dates

published

2021

Contributors

author

Aleksandra Matyjasik

• Uniwersytet Wrocławski

References

• Adamowski J. (1999), Kategoria przestrzeni w folklorze. Studium etnolingwistyczne, Lublin.
• Bańkowski C., Kuźniewski E., Augustyn-Puziewicz J. (1986), Przewodnik ziołolecznictwa ludowego, Warszawa.
• Baranowski B. (1965), Pożegnanie z diabłem i czarownicą, Łódź.
• Baranowski B. (1981), W kręgu upiorów i wilkołaków, Łódź.
• Brzozowska-Krajka A. (1994), Symbolika dobowego cyklu powszedniego w polskim folklorze tradycyjnym, Lublin.
• Bujnicki T. (2001), Pogranicze etniczne i kulturowe w „powieściach chłopskich” Elizy Orzeszkowej (Niziny − Dziurdziowie − Cham), w: Twórczość Elizy Orzeszkowej, red. K. Stępnik, Lublin.
• Detko J. (1971), Eliza Orzeszkowa, Warszawa.
• Fita S. (1993a), Eliza Orzeszkowa w poszukiwaniu religii, w: Problematyka religijna w literaturze pozytywizmu i Młodej Polski. Świadectwa poszukiwań, red. S. Fita, Lublin.
• Fita S. (red.) (1993b), Problematyka religijna w literaturze pozytywizmu i Młodej Polski. Świadectwa poszukiwań, Lublin.
• Kłosiński K. (1990), Mimesis w chłopskich powieściach Elizy Orzeszkowej, Katowice.
• Kuźniewski E. (2005), Ziołolecznictwo ludowe, Warszawa 1980.
• Libera Z. (1995), Medycyna ludowa. Chłopski rozsądek czy gminna fantazja?, Wrocław.
• Libera Z. (2003), Znachor w tradycjach ludowych i popularnych XIX–XX wieku, Wrocław.
• Madyda A. (2005), Medycyna ludowa w literaturze o tematyce chłopskiej, w: Między literaturą a medycyną. Literackie i pozaliterackie działania środowisk medycznych a problemy egzystencjalne człowieka XIX i XX wieku, red. E. Łoch, G. Wallner, Lublin.
• Malik J.A. (red.) (2008), Poszukiwanie świadectw. Szkice o problematyce religijnej w literaturze II połowy XIX i początku XX wieku, Lublin.
• Orzeszkowa E. (1957), Niziny, Dziurdziowie, Warszawa.
• Paluch A. (1984), Świat roślin w tradycyjnych praktykach leczniczych wsi polskiej, Wrocław.
• Paluch A. (1989), „Zerwij ziele z dziewięciu miedz…”. Ziołolecznictwo ludowe w Polsce w XIX i początku XX wieku, Wrocław.
• Pilaszek M. (2008), Procesy o czary w Polsce w wiekach XV–XVIII, Kraków.
• Szot-Radziszewska E. (2005), Sekrety ziół: wiedza ludowa, magia, obrzędy, leczenie, Warszawa.
• Walęciuk-Dejneka B. (2005), Magiczne sposoby leczenia w tradycyjnej medycynie ludowej. Symbolika słów i gestów w aktach zażegnywania, zaklinania i zamawiania choroby, w: Między literaturą a medycyną. Literackie i pozaliterackie działania środowisk medycznych a problemy egzystencjalne człowieka XIX i XX wieku, red. E. Łoch, G. Wallner, Lublin.
• Walęciuk-Dejneka B. (2014), Ludowy obraz kobiety – perspektywa inności. Folklor i literatura, Siedlce.
• Wenerska W. (2011), Romantyczne fantazmaty demonicznej kobiecości, Toruń.
• Zalewski C. (2005), Polowanie na ofiarę. „Dziurdziowie” w świetle mitu i rytuału kozła ofiarnego, w: Powracająca fala. Mityczne konteksty wybranych powieści Bolesława Prusa i Elizy Orzeszkowej, Kraków.
• Żmigrodzka M. (1954), Posłowie, w: E. Orzeszkowa, Niziny, Dziurdziowie, Warszawa.

Identifiers

DOI

10.26881/jsr.2021.16.06

Biblioteka Nauki

2087063