„Duch nowoczesności” – w kręgu bajek Józefa Jankowskiego

• Authors: Hanna Ratuszna

Title variants

EN

“The spirit of modernity” – in the circle of fairy tales by Józef Jankowski

Abstracts

EN

The article presents the variety of fairy tales by Józef Jankowski, which gives this genre a modern meaning. Therefore, fairy tales are stories about a dream, infinity, they organize the chaos of the world, they interpret difficult reality. Analysis and interpretation of works allows us to ask a question about the definition of modernity. Jankowski understood it as an essential element of the aesthetic discourse. Modernity was an important challenge for modernists. They saw it as the basis of the worldview, and art marked the stages of its development.

PL

Artykuł prezentuje różnorodność bajek Józefa Jankowskiego, który nadaje temu gatunkowi nowoczesne znaczenie. Bajki są bowiem opowieściami o marzeniu, nieskończoności, porządkują chaos świata, interpretują trudną rzeczywistość. Analiza i interpretacja utworów pozwala zadać pytanie o definicję nowoczesności. Jankowski pojmował ją jako istotny element dyskursu estetycznego. Nowoczesność była dla modernistów ważnym wyzwaniem. Postrzegali ją oni jako podstawę światopoglądu, którego etapy rozwoju wyznaczała zaś sztuka.

Keywords

PL

modernizm; nowoczesność; Józef Jankowski; bajka literacka; bajka ludowa; nieskończoność; melancholia

EN

modernism; modernity; Józef Jankowski; literary fairy tale; folk; tale; melancholy; infinity

• Publisher: Uniwersytet Gdański. Wydział Filologiczny
• Journal: Język - Szkoła - Religia
• Year: 2021
• Volume: 16
• Pages: 140-155

Dates

published

2021

Contributors

author

Hanna Ratuszna

• Uniwersytet im. Mikołaja Kopernika w Toruniu

References

• Jankowski J. (1928), Historie niezwykłe, Warszawa.
• Jankowski J., Atom, w: Bajki o nieskończoności. Poezja ilości, rkps b.s. (uid repozytorium), nr 15913171.
• Jankowski J., Bajki i wiersze, Archiwum Józefa Jankowskiego BN, rkps 5048 II.
• Jankowski J., Diabeł albo jak sołtys zbawiał swoją duszę, w: J. Jankowski (1928), Historie niezwykłe, Warszawa.
• Jankowski J., Miłość gwiazdy, BN rkps 5063 III.
• Jankowski J., Piękna bajka o kanałach Marsa, rkps, Archiwum Józefa Jankowskiego, POLONA [uid repozytorium 15913171].
• Jankowski J., Tajemnica księżycowa, w: J. Jankowski (1928), Historie niezwykłe, Warszawa.
• Blake W. (1992), Proroctwa niewinności, w: „Z Tobą, więc ze Wszystkim”. 222 arcydzieła angielskiej i amerykańskiej liryki religijnej, wybór i przekł. S. Barańczak, Kraków.
• Czabanowska-Wróbel A. (1996), Baśń w literaturze Młodej Polski, Kraków.
• Foucault M. (2006), Słowa i rzeczy. Archeologia nauk humanistycznych, Gdańsk.
• Głowiński M. (1997), Ekspresja i empatia. Studia o młodopolskiej krytyce literackiej, Kraków.
• Krajewski R. (2009), Nieskończoność, w: Encyklopedia Katolicka, t.13, Lublin.
• Mallarme S. (1900), Okna, przeł. Z. Przesmycki, „Życie” nr 1.
• Man P. de (2000), Ideologia estetyczna, przeł. A. Przybysławski, Warszawa.
• Miciński T. (1995), Reinkarnacja, w: tegoż, W mroku gwiazd, oprac. i wstęp W. Gutowski, Kraków.
• Nycz R. (1998), „Wyrażanie niewyrażalnego” w literaturze nowoczesnej (wybrane zagadnienia), w: Literatura wobec niewyrażalnego, red. W. Bolecki, E. Kuźma, Warszawa.
• Osiński Z. (1998), Jerzy Grotowski. Źródła, inspiracje, konteksty, Gdańsk.
• Pascal B. (b.r.), Myśli, przeł. T. Boy-Żeleński, Warszawa.
• Podraza-Kwiatkowska M. (red.) (1977), Programy i dyskusje literackie epoki Młodej Polski, Warszawa.
• Poe E.A. (2009), Ligeja, w: Opowiadania, przeł. M. Kulak, P. Dobrowolski, B. Leśmian, Warszawa.
• Poulet G. (1974), Pascal, w: Antologia współczesnej krytyki literackiej we Francji, oprac. W. Karpiński, Warszawa.
• Poulet G. (1977), Metamorfozy czasu. Szkice krytyczne, wstęp i wybór J. Błoński, M. Głowiński, Warszawa.
• Przesmycki Z. (1967), Odrodzenie bajki, w: tegoż, Wybór pism krytycznych. Publicystyka literacka i artystyczna z lat 1901–1907, oprac. E. Korzeniowska, t. 2, Kraków.
• Przybyszewski S. (1977), O nową sztukę, w: Programy i dyskusje literackie epoki Młodej Polski, red. M. Podraza-Kwiatkowska, Warszawa.
• Renaut A. (2003), Era jednostki. Przyczynek do historii podmiotowości, przeł. D. Leszczyński, Wrocław.
• Ribot T. (1901), Wyobraźnia twórcza, przekład nieznany, Warszawa.
• Rilke R.M. (1898), O sztuce, „Ver Sacrum” t. 1 (cyt. za: Grabska E. (oprac.) (1971), Moderniści o sztuce, Warszawa).
• Schelling F.W.J. (1983), Filozofia sztuki, przeł. K. Krzemieniowa, Warszawa.
• Wojda D. (1998), Projekt krytyczny modernizmu Astradura Eysteinssona, w: Odkrywanie modernizmu, red. R. Nycz, Kraków.
• Zdziechowski M. (1977), Płazy a ptaki, Programy i dyskusje literackie epoki Młodej Polski, red. M. Podraza-Kwiatkowska, Warszawa.

Identifiers

DOI

10.26881/jsr.2021.16.11

Biblioteka Nauki

2087051