Jude Niedziel, dr Mengele, covidowe hitlerki – językowe środki dyskredytacji przeciwnika w dyskursie sceptycznym wobec szczepień

• Authors: Bernadetta Ciesek-Ślizowska , Wioletta Wilczek

Title variants

EN

Jude Niedziel, Dr. Mengele, covid hitlers – linguistic means of discrediting the opponent in the vaccine skepticism discourse

Abstracts

EN

The subject of this article is the description of selected invectives used to discredit the opponent (mainly the government and the Minister of Health) by vaccination sceptics on the social networking site Facebook. In the discourse in question, we observe diverse linguistic means of depreciation, among which a special place is occupied by those referring to anti-Semitic and war themes. The analytical material is a corpus of texts containing Facebook users' comments. The research focuses on analyzing ways of negative valuing (depreciating) the opponent and shows the linguistic means used for this purpose. Among them are the following terms: jude Niedziel, criminals, Dr. Mengele a.k.a. Niedzielski, covid hitlers, genocide.

PL

Przedmiotem artykułu jest opis wybranych inwektyw służących dyskredytacji przeciwnika (głównie rządu i ministra zdrowia), jakimi na portalu społecznościowym Facebook posługują się osoby sceptyczne wobec szczepień. W omawianym dyskursie obserwujemy zróżnicowane środki językowe służące deprecjacji, wśród nich szczególne miejsce zajmują te, które odwołują się do wątków antysemickich i wojennych. Materiał analityczny stanowi korpus tekstów zawierających komentarze użytkowników Facebooka. Badania koncentrują się na analizie sposobów negatywnego wartościowania (deprecjonowania) przeciwnika i pokazują wykorzystywane w tym celu środki językowe. Wśród nich można wymienić m.in. określenia: jude Niedziel, zbrodniarze, dr Mengele vel Niedzielski, covidowe hitlerki, ludobójstwo.

Keywords

PL

analiza retoryczna; inwektywa polityczna; pandemia covid-19; szczepienia; wątki wojenne i antysemickie; sceptycy

EN

rhetorical analysis; political invective; covid-19 pandemic; vaccination sceptics; war and anti-Semitic themes

• Publisher: Polskie Towarzystwo Retoryczne
• Journal: Res Rhetorica
• Year: 2023
• Volume: 10
• Issue: 1
• Pages: 129-144

Dates

published

2023

Contributors

author

Bernadetta Ciesek-Ślizowska

• Uniwersytet Śląski w Katowicach

author

Wioletta Wilczek

• Uniwersytet Śląski w Katowicach

References

• Bartmiński, Jerzy. 2010. „Język IV RP, czyli o karierze przecieku. Problem wiarygodności dyskursu publicznego”. W: Język IV Rzeczypospolitej, red. M. Czerwiński, P. Nowak i R. Przybylska, 7–32. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
• Białek, Józef. 2021. Covid-19. Globalna mistyfikacja. Wrocław: Wydawnictwo Wektory. 16. https://informacje.pan.pl/informacje/nauki-humanistyczne-i-spoleczne/2613-skad-przekonanie-o-spisku-gender--zbadali-to-naukowcy (dostęp: 30.09.2022).
• Bryła Władysława, Bryła-Cruz Agnieszka. 2021. Retoryka „okołowirusowa”. Szkice językowo-kulturowe. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
• Cegieła, Anna. 2012. „O retoryce pogardy i wykluczenie w polskim dyskursie publicznym”. Poradnik Językowy 9: 14–25.
• Cegieła, Anna. 2014. „Czym jest mowa nienawiści?”. Poradnik Językowy 1: 7–17.
• Czyżewski, Marek. 2010. „»Język wrogości« oraz spór o III i IV RP w perspektywie dyskursu publicznego”. W Język IV Rzeczypospolitej, red. M. Czerwiński, P. Nowak i R. Przybylska, 47–61. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
• Ciesek-Ślizowska, Bernadetta i in. 2022. Sceptycyzm wobec szczepień przeciwko COVID-19. Raport z badań wybranych komentarzy internetowych wraz z rekomendacjami w zakresie strategii komunikacyjnych. Chorzów: Fundacja Wiedzy i Dialogu Społecznego Agere Aude.
• Ciesek-Ślizowska, Bernadetta i in. 2022. „Zwischen Nomination und Prädikation: Strategien zur Diskreditierung der Regierenden im Diskurs der COVID-19-Impfskeptiker” W Corona-Pandemie: Diverse Zugänge zu einem aktuellen Superdiskurs, red. M. Jakosz i M. Kałasznik, 239–262. Vandenhoeck & Ruprecht unipress.
• Czachur, Waldemar. 2020. Lingwistyka dyskursu jako integrujący program badawczy. Wrocław: Oficyna Wydawnicza ATUT – Wrocławskie Wydawnictwo Oświatowe.
• Głażewska Ewa, Karwatowska Małgorzata. 2021. Maska w „czasach zarazy”. Covidowe funkcje masek – typologie i funkcje. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
• Głowiński, Michał. 2007. „Retoryka nienawiści”. Nauka, 2: 19–27.
• Gonigroszek, Dorota. 2016-2017. „Ruch antyszczepionkowy w Polsce – medialna wojna na słowa”. Media – Kultura - Społeczeństwo 11–12: 117–126.
• Grzegorzewski, Krzysztof. 2011. „»Judenfrage«. Retoryczny obraz propagandy antysemickiej w III Rzeszy (na przykładzie publicznych wypowiedzi Adolfa Hitlera i innych polityków NSDAP w latach 1933–1945)”. Folia Litteraria Polonica 14: 141-153.
• Istók Béla, Lőrincz Gábor. 2021. “Virolinguistics. An Introduction to the Study of Coronavirus Language”. Acta Univeristatis Sapientiae. Philologica 2: 91–111.
• Jakosz, Mariusz. 2019. „Etykietowanie wartościujące w polskim dyskursie politycznym (na przykładzie retoryki partii Prawo i Sprawiedliwość)”. Linguistische Treffen in Wrocław 15: 115-131.
• Kamińska-Szmaj, Irena. 1994. Judzi, zohydza, ze czci odziera. Język propagandy politycznej w prasie 1919–1923. Wrocław: Towarzystwo Przyjaciół Polonistyki Wrocławskiej.
• Kamińska-Szmaj, Irena. 2007. Agresja językowa w życiu publicznym. Leksykon inwektyw politycznych 1918–2000. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Kita, Małgorzata. 2020. „Partnerstwo w komunikacji z punktów widzenia optymistów i pesymistów komunikacyjnych”. W Partnerstwo w komunikacji, red. A. Kalisz i E. Tyc, 11–36. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• Kłosińska, Katarzyna. 2016. „Opozycja jako podstawowe tworzywo dyskursów politycznych”. W Dyskurs i jego odmiany, red. B. Witosz, K. Sujkowska-Sobisz i E. Ficek, 113–120. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• Kondzioła-Pich, Katarzyna. 2021. „Covidioci kontra covidianie – kilka uwag o hejcie w czasach zarazy”. Studia Językoznawcze. Synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny: 79–90. doi: 10.18276/sj.2021.20-06.
• Kowalski Sergiusz, Tulli Magdalena. 2003. Zamiast procesu. Raport o mowie nienawiści. Warszawa: W.A.B. /GW FOKSAL.
• Kucia Marek, Wilczyńska Bogna. 2014. „Antysemityzm stadionowy. Analiza i interpretacja zjawiska”. Media i Społeczeństwo 4: 171−200.
• Leksykon wiedzy politologicznej. 2018. red. J. Marszałek-Kawa i D. Plecka, Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
• Lipiński, Artur. 2009. „Dyskursywne konstruowanie tożsamości prawicy w warunkach podziału postkomunistycznego”. W Współczesne partie polityczne. Wybrane problemy, red. T. Godlewski i in. 186−245. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
• Lipiński, Artur. 2016. „Strategie »komunizacji« przeciwnika politycznego. Obraz środowiska Unii Wolności w dyskursie polskiej prawicy.” Przegląd Politologiczny 3: 93−107.
• Łotocki Łukasz, Miciński Krzysztof. 2022. „Sfery zgody i konfliktu w polskim dyskursie politycznym wokół strategii walki z pandemią COVID-19”. Studia Politologiczne 65: 212–245. doi: 10.33896/SPolit.2022.65.10.
• Marchlewska Marta i in. 2018. Spisek Gender. Psychologiczne podłoże zjawiska. Warszawa: Centrum Badań nad Uprzedzeniami.
• Marczewska, Marzena. 2018. „Stereotypy etniczne we współczesnym polskim dyskursie publicznym.” Res Historica 46: 283–300. doi: 10.17951/rh.2018.46.283-300.
• Poprawa, Marcin. 2016. „Inwektywy czasów II wojny światowej. Językowe środki obrażania przeciwnika / wroga politycznego w prasie konspiracyjnej lat 1939–1945”. Oblicza Komunikacji 9: 39–84. doi: 10.19195/2083-5345.9.3.
• Reisigl, Martin. 2010. „Wartościowanie w dyskursach”. Tekst i Dyskurs – Text und Diskurs 3: 27–61.
• Reisigl, Martin. 2011. „Analiza retoryki politycznej” W Jakościowa analiza dyskursu w naukach społecznych, red. R. Wodak i M. Krzyżanowski, 151–181. Warszawa: Wydawnictwo: Łośgraf.
• Rutkowski, Mariusz. 2012. „Od Goebbelsa do Balcerowicza. Performatywne aspekty użycia nazw własnych w dyskursie publicznym”. W Performatywne wymiary kultury, red. K. Skowronek i K. Leszczyńska, 61–72. Kraków: Libron.
• Skalska, Agnieszka. 2007. Obraz wroga w antysemickich rysunkach prasowych Marca ’68. Warszawa: Narodowe Centrum Kultury.
• Sobol Elżbieta, Drabik Lidia, red. 2006- Słownik języka polskiego PWN. Dostępny w internecie: www.sjp.pl (dostęp: 15.09.2022). Stosowany skrót: SJP PWN.
• Steciąg, Magdalena. 2016. „Reprezentacja czy iluzja? Dyskurs manifestacji publicznych kobiet w Polsce”. W Reprezentacje świata w dyskursach, red. B. Ciesek-Ślizowska i in. 140–152. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• Szczepaniak, Jacek. 2011. „Nie drzyj ryja, głupia Świnio! Inwektywa jako element symbolicznego rytuału ranienia.” Prace Komisji Językoznawczej BTN 21: 181–190.
• Wawrzuta, Dominik i in. 2021. „What Arguments against COVID-19 Vaccines Run on Facebook in Poland: Content Analysis of Comments”. Vaccines 9: 1–12. Dostępny w internecie: https://www.mdpi.com/2076-393X/9/5/481 (dostęp: 3.12.2021).
• Witosz, Bożena, 2010. „O dyskursie wykluczenia i dyskursach wykluczonych z perspektywy lingwistycznej”. Tekst i Dyskurs – Text und Diskurs 3: 9–25.
• Wodak, Ruth. 2008. „Dyskurs populistyczny: retoryka wykluczenia a gatunki języka pisanego” W Krytyczna Analiza Dyskursu. Interdyscyplinarne podejście do komunikacji społecznej, red. A. Duszak i N. Fairclough, 185–214. Kraków: Universitas.
• Zamorski, Marek A. 2020. Operacja Pandemia. Globalna psychoza i nowy totalitaryzm. Wrocław: Wydawnictwo Wektory.

Identifiers

DOI

10.29107/rr2023.1.8

Biblioteka Nauki

2232049