Argument ad hominem, argument ad personam i atak osobisty – analiza porównawcza

• Authors: Jakub Pruś

Title variants

EN

Ad hominem argument, ad personam argument, and personal attack – a comparative analysis

Abstracts

EN

Many contemporary sources, from online critical thinking courses to logic textbooks by influential authors, seem to miss the important difference between three different concepts: ad hominem arguments, ad personam arguments, and ad personam (personal) attacks. The first of them, for many centuries called ad hominem or ex concessis, refers to what the interlocutor considers to be true or what he admitted in an earlier conversation. The second type appeals to some personal properties of a given person in order to undermine their position. The third, personal attacks, are eristic maneuvers aimed at discrediting or embarrassing the interlocutor. These three concepts warrant precise formulation, and their consistent use seems necessary both in the theory of argumentation and in public discourse. The paper presents argumentation schemes and evaluation criteria for both types of arguments, in accordance with the standards adopted in informal logic. The characteristics of personal attacks, their subtypes and defensive strategies have also been developed. The study is supported by examples from political debate.

PL

Wiele współczesnych źródeł, od internetowych kursów krytycznego myślenia do podręczników do logiki uznanych autorów, zdaje się pomijać istotną różnicę między trzema różnymi pojęciami: argumentami ad hominem, argumentami ad personam i atakami ad personam (osobistymi). Pierwsze z nich, nazywane na przestrzeni wieków ad hominem lub ex concessis, odwołują się do tego, co rozmówca uznaje za prawdziwe lub co przyznał we wcześniejszej rozmowie. Drugie z nich odwołują się do jakichś osobistych własności danej osoby celem podważenia jej stanowiska. Z kolei trzecie, tj. ataki lub przytyki osobiste, to po prostu chwyty erystyczne polegające na zdezawuowaniu lub skompromitowaniu rozmówcy. Te trzy pojęcia zasługują na precyzyjne określenie i używanie zarówno w teorii argumentacji, jak i w dyskursie publicznym. W poniższej pracy dla obu rodzajów argumentów sformułowane zostały schematy argumentacyjne oraz kryteria oceny, zgodnie ze standardami przyjętymi w logice nieformalnej. Opracowana została także charakterystyka ataków osobistych, ich typy oraz strategie defensywne. Studium podparte jest przykładami z debaty politycznej.

Keywords

PL

argument ad hominem; argument ad personam; atak osobisty; tu quoque; ex concessis; erystyka; debaty prezydenckie

EN

ad hominem argument; ad personam argument; personal attack; tu quoque; ex concessis; eristic; presidential debates

• Publisher: Polskie Towarzystwo Retoryczne
• Journal: Res Rhetorica
• Year: 2023
• Volume: 10
• Issue: 2
• Pages: 47-73

Dates

published

2023

Contributors

author

Jakub Pruś

• Akademia Ignatianum w Krakowie, Wydział Filozoficzny, Instytut Filozofii

References

• Arystoteles. 1978. Topiki, O dowodach sofistycznych, tłum. Kazimierz Leśniak. Warszawa: PWN.
• Brinton, Alan. 1987. „Ethotetic Argument: Some Uses”. W Perspectives and Approaches, red. Frans H. van Eemeren, Rob Grootendorst, Berlin, New York: De Gruyter Mouton: 246–254. https://doi.org/10.1515/9783110869163.246.
• Budzyńska, Katarzyna. 2013. „Retoryczne strategie poznawcze”. Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria 2 (86): 253–274. https://doi.org/10.2478/pfns-2013-0028.
• Chichi, Graciela Marta. 2002. „The Greek Roots of the Ad hominem-Argument”. Argumentation 16: 333–348. https://doi.org/10.1023/A:1019967112062.
• van Eemeren, Frans H. i Rob Grootendorst. 1992. „Relevance Reviewed: The Case of Argumentum ad hominem”, Argumentation 6: 141–59.
• van Eemeren, Frans H. i Rob Grootendorst. 1995. „The Pragma-Dialectical Approach to Fallacies”. W Fallacies: Classical and Contemporary Readings, eds. Hans V. Hansen, Robert C. Pinto, 130–144. University Park: The Pennsylvania State University Press.
• Govier, Trudy. 1988. A Practical Study of Argument. Belmont: Wadsworth.
• Groarke, Leo A., Christopher W. Tindale. 2013. Good Reasoning Matters! A Constructive Approach to Critical Thinking. Canada: Oxford University Press.
• Hołówka, Teresa. 2012. Kultura logiczna w przykładach, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Johnson, Ralph H., J. Anthony Blair. 2006. Logical Self-Defense. New York: IDEA Press.
• Jonkisz, Adam. 2011. Elementy logiki stosowanej, Bielsko-Biała: Wyższa Szkoła Administracji.
• Jonkisz, Adam. 2017. „Podział podziałów: ujęcie metodologiczne”. Ruch Filozoficzny LXXII (2): 95–109. https://doi.org/10.12775/RF.2017.016.
• Kisielewicz, Andrzej. 2017. Logika i argumentacja. Praktyczny kurs krytycznego myślenia. Warszawa: PWN.
• Koszowy, Marcin. 2019. Autorytet w argumentacji i w dialogu. Teorie – modele – aplikacje. Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.
• Kotarbiński, Tadeusz. 1960. Kurs logiki dla prawników, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Lewiński, Piotr. 2012. Neosofistyka: Argumentacja retoryczna w komunikacji potocznej. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Lakoff, George i Mark Johnson. 1980. Metaphors We Live By, Chicago: University of Chicago Press.
• Locke, John. 1955 [1690]. Rozważania dotyczące rozumu ludzkiego, tłum. Bolesław J. Gawęcki. Tom II. Kraków: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Platon. 1958. Hippiasz Mniejszy, tłum. W. Witwicki, Warszawa: PWN.
• Prolifeaction. 2020. Where do they stand on abortion? https://prolifeaction.org/wp-content/uploads/VoteProLife2020English.pdf (dostęp 15.05.2023).
• Schopenhauer, Arthur. 2012 [1864]. Erystyka, czyli sztuka prowadzenia sporów. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Alma-Press.
• Szymanek, Krzysztof, Krzysztof A. Wieczorek, Andrzej S. Wójcik. 2003. Sztuka argumentacji. Ćwiczenia w badaniu argumentów. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Szymanek, Krzysztof. 2004. Sztuka argumentacji. Słownik terminologiczny. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Szymanek, Krzysztof i Krzysztof Wieczorek. 2020. Sztuka argumentacji: rozszerzone ćwiczenia w badaniu argumentów. Warszawa: PWN.
• Thomas, Stephen N. 1973. Practical Reasoning in Natural Language. Englewood Cliffs: Prentice-Hall.
• Tokarz, Marek. 2006. Argumentacja. Perswazja. Manipulacja. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
• TVP. 2015. Komorowski-Duda. Debata w TVP. https://www.tvp.info/20097161/zobacz-cala-debate--komorowskiduda (dostęp 15.05.2023).
• Walton, Douglas. 2004. „Argumentation Schemes and Historical Origins of the Circumstantial Ad hominem Argument”. Argumentation 18: 359–368.
• Walton, Douglas. 2012. Informal Logic: A Pragmatic Approach. Cambridge: Cambridge University Press.
• Walton, Douglas, Christopher Reed i Fabrizio Macagno. 2008. Argumentation Schemes. New York: Cambridge University Press.
• Wieczorek, Krzysztof. 2006. „Argumenty «ad hominem»: ich rodzaje oraz sposoby oceny”. Folia Philosophica 24: 189–210.
• Woods, John i Douglas Walton. 1978. „Ad hominem”. The Philosophical Forum 8: 1–20.
• Ziembiński, Zygmunt. 1959. Logika praktyczna. Poznań: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.

Identifiers

DOI

10.29107/rr2023.2.3

Biblioteka Nauki

2232046