Retoryka początku w korespondencji literackiej (Szymborska, Herbert, Barańczak)

• Authors: Agnieszka Kula

Title variants

EN

The rhetoric of the beginning in literary correspondence (Szymborska, Herbert, Barańczak)

Abstracts

EN

The concept of the text is built on several grounds: on the one hand, I am interested in the phenomenon of the beginning of the text, the rhetorical and pragmalinguistic potential of the introduction. On the other hand - literary correspondence, due to the above-average poetic talent of male and female authors, escapes the codified rules of epistolography. The matter becomes even more complicated (and, I think, more attractive) when we consider that from Szymborska's correspondence with Herbert and Barańczak emerge portraits of friendship, intimacy - and the public and private worlds intermingle, and with the intimacy, the greater closeness of the relationship, the question of escape from convention also arises. The perspective taken is micro-situational and as such relates to the different strategies of starting a letter, characteristic of these three writers. It allows us to point out what winning the favor of the recipient is all about, how it connects to the construction of the writer's identity, to the repetitive bonding activity.

PL

Koncepcja tekstu zbudowana jest na kilku podstawach: z jednej strony interesuje mnie fenomen początku tekstu, retoryczny i pragmalingwistyczny potencjał wstępu. Z drugiej strony – korespondencja literacka ze względu na ponadprzeciętny talent poetycki autorów i autorek wymyka się skodyfikowanym zasadom epistolografii. Sprawa komplikuje się jeszcze (i jak sądzę uatrakcyjnia), gdy weźmiemy pod uwagę, że z korespondencji Szymborskiej z Herbertem i Barańczakiem wyłaniają się portrety przyjaźni, bliskości – i przenikają się światy publiczne i prywatne, a wraz z intymizacją, większą bliskością relacji pojawia się także pytanie o ucieczkę od konwencji. Przyjęta perspektywa jest mikrosytuacyjna i jako taka odnosi się do różnych strategii rozpoczynania listu, charakterystycznych dla tych trojga literatów. Pozwala na wskazanie, na czym polega zjednywanie przychylności odbiorcy, jak łączy się z konstruowaniem tożsamości piszącego, z repetytywnym działaniem więziotwórczym.

Keywords

EN

the rhetoric of the beginning; literary correspondence; captatio benevolentiae; intimacy; relationship-making mechanism

PL

captatio benevolentiae; intymizacja; korespondencja literacka; mechanizmy więziotwórcze; retoryka początku

• Publisher: Polskie Towarzystwo Retoryczne
• Journal: Res Rhetorica
• Year: 2024
• Volume: 11
• Issue: 2
• Pages: 119-130

Dates

published

2024

Contributors

author

Agnieszka Kula

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

• https://orcid.org/0000000251076270

References

• Arystoteles. 2009. Retoryka. Retoryka dla Aleksandra. Poetyka. Przeł. Henryk Podbielski, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Barańczak, Stanisław i Herbert, Zbigniew. 2005. Korespondencja (1972-1996), Warszawa: Wydawnictwo Zeszytów Literackich.
• Barańczak, Stanisław i Szymborska, Wisława. 2019. Inne pozytywne uczucia też wchodzą w grę. Korespondencja 1972–2011, opracowanie edytorskie R. Krynicki. Kraków: Wydawnictwo a5.
• Całek, Anita. 2019. Nowa teoria listu, Kraków: Biblioteka Jagiellońska i Księgarnia Akademicka.
• Chamot, Bolesław. 1988. Homofonia i monolog. Retoryka prozy monologowej, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Eco, Umberto. 1990. Innowacja i powtórzenie: pomiędzy modernistyczną i postmodernistyczną estetyką, przeł. T. Rutkowska, „Przekazy i Opinie” 1990, nr 1-2, 12-36.
• Eco, Umberto. 1996. Nieobecna struktura, przeł. A. Weinsberg, P. Bravo, Warszawa:
• Grochowski, Grzegorz. 2018. Pamięć gatunków. Ponowoczesne dylematy atrybucji gatunkowej, Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN.
• Herbert, Zbigniew i Szymborska, Wisława. 2018. Jacyś złośliwi bogowie zakpili z nas okrutnie. Korespondencja 1955-1996, opracowanie edytorskie R. Krynicki. Kraków: Wydawnictwo a5.
• Jan Ursyn z Krakowa. 1957. Modus epistolandi. O sposobie pisania pisania listów. Przekł., wstęp L. Winniczuk, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Kita, Małgorzata. 2013. „Polski dyskurs prywatności”, Postscriptum Polonistyczne, nr 1(11), 93-110.
• Kula, Agnieszka i Skibski, Krzysztof. 2021. Korespondencyjne autonomie Wisławy Szymborskiej. W Wspólnota. Formy, historie, horyzonty, red. M. Telicki, E. Winiecka, A. Rydz, A. Stankowska, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM. S. 111-122.
• Marzec, Lucyna, 2019. „Interpoetyki korespondencji: figury uobecnienia, fikcjonalizacja i zakłócenia technologii obecności”, Forum Poetyki jesień, s. 6-23.
• Rybicka, Elżbieta. 2004. „Antropologiczne i komunikacyjne aspekty dyskursu epistolograficznego, Teksty Drugie, nr 4(88), 40-55.
• Skwarczyńska, Stefania. 1938. „Teoria listu”. W Archiwum Towarzystwa Naukowego we Lwowie. Wydział 1 Filologiczny. Tom 9. Zeszyt 1, 1-374.
• Szajnert, Danuta. 2000. Osoba w paratekstach. W Osoba w literaturze i komunikacji literackiej, red. E. Balcerzan, W. Bolecki. 47-83.Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN.
• Wojtak, Maria. 2004. Gatunki prasowe. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.

Identifiers

DOI

10.29107/rr2024.2.7

Biblioteka Nauki

39748997