Health crises as a contemporary challenge

• Authors: Jacek Kamiński

Title variants

PL

Kryzysy zdrowotne jako wyzwanie współczesności

Abstracts

PL

Streszczenie: Kryzysy są wyznacznikiem współczesnej epoki. Różnego rodzaju kryzysy, zarówno naturalne, jak i spowodowane przez człowieka wywierają znaczący wpływ na politykę, społeczeństwo, gospodarkę, stosunek człowieka do przyrody. Jedno z ważniejszych wyzwań współczesnego świata stanowią kryzysy zdrowotne. Wzrost zainteresowania kryzysami zdrowotnymi spowodowała zakończona niedawno pandemia COVID-19. Materiał i metody: Do rozpoznania zjawiska kryzysów zdrowotnych wykorzystano metodę historyczną uzupełnioną analizę dyskursu (discourse analysis) poświęconego omawianej w artykule problematyce. Wyniki: Scharakteryzowano kryzysy zdrowotne jako jedno z ważniejszych wyzwań przed jakim staje współczesny człowiek oraz sformułowano wnioski dla zrozumienia kryzysów zdrowotnych przydatne dla nauki i praktyki. Wnioski: Kryzysy zdrowotne nieodłącznie towarzyszą rozwojowi człowieka i wywierają istotny wpływ na różne dziedziny jego życia. Przedstawione w opracowaniu kryzysy zdrowotne, w tym przypadek kryzysu COVID-19 pokazuje, że kryzysy zdrowotne mają ogromne znaczenie nie tylko z punktu widzenia zdrowia publicznego, ale również szerokie pozazdrowotne konsekwencje.

EN

Summary Crises are a hallmark of the modern era. Various types of crises, both natural and man-made, have a significant impact on politics, society, economy. One of the most important challenges of the modern world are health crises. Material and methods To identify the phenomenon of health crises, a historical method supplemented with discourse analysis devoted to the issues discussed in the article was used. Results Health crises were characterized as one of the most important challenges faced by modern people and conclusions were formulated for understanding health crises useful for science and practice. Conclusions Health crises inevitably accompany human development and have a significant impact on various areas of human life. The health crises presented in the study, including the case of the COVID-19 crisis, show that health crises are of great importance not only from the point of view of public health, but also have broad non-health consequences.

Keywords

EN

crisis; health crises; COVID-19 crisis; analysis of health crises

PL

kryzys; kryzysy zdrowotne; kryzys COVID-19; analiza kryzysów zdrowotnych

• Publisher: Akademia Bialska im. Jana Pawła II
• Journal: Rozprawy Społeczne
• Year: 2024
• Volume: 18
• Issue: 1
• Pages: 415-452

Dates

published

2024

Contributors

author

Jacek Kamiński

• Department of Management, John Paul II University in Biała Podlaska, Poland

• https://orcid.org/0000000173768190

References

• Acharya, V.V, Richardson, M. (2009). Causes of the financial crisis. Critical Review, 21, 195-210.
• Ali M, Lopez AL, You YA, Kim YE, Sah B, Maskery B, Clemens J. (2012). The global burden of cholera. Bulletin of the World Health Organization, 90(3), 209-218.
• Baldwin R., Weder di Mauro B. (2020). Introduction. W: R. Baldwin, B. Weber di Mauro (red.). Economics in the time of COVID-19. (1-30), London: CEPR Press.
• Banaś A. (2021). Dżuma Justyniana w świetle źródeł historycznych Prokopiusza z Cezarei i Ewagriusza Scholastyka. W: A. K. Smakosz, M. Dąsal (red.) Epidemie – od historycznych postaci leku po COVID-19. (33-45). Częstochowa: Pharmacopola.
• Barrios R.E. (2017). What does catastrophe reveal for whom? The anthropology of crises and disasters in a ‚Post-Truth’ world. Annual Review of Anthropology, 46(1), 151-166.
• Berry L.L., Danaher T.S., Askoy L., Keiningham T.L. (2020). Service safety in the pandemic age, Journal of Service Research, 23(4), 391-395.
• Bordo, M., Eichengreen, B., Klingebiel, D., Martinez-Peria, M.S. (2001). Is the crisis problem growing more severe? Economic Policy, 16(32), 52-82.
• Cameron R. (2010). Historia gospodarcza świata. Od paleolitu do czasów najnowszych. Warszawa: Wydawnictwo Książka i Wiedza.
• Chan M. (2009). World now at the start of 2009 influenza pandemic. World Health Organization, czerwiec.
• Chmielak A. (2009). Oblicza kryzysu transformacyjnego. W: J. Kaliński, M. Zalesko (red.). Od wielkiego kryzysu gospodarczego do wielkiego kryzysu finansowego. Perturbacje w gospodarce światowej w latach 1929–2009. (252-268). Białystok: Wyd. Uniwersytetu w Białymstoku
• Chromik K. (2012). Kryzys metafizyki a lyotardowska koncepcja ponowoczesności. Doctrina. Studia Społeczno-Polityczne, 9(9), 31-37.
• Co to jest lockdown? Definicja. (2020). Kariera w Finansach. [dostęp: 04.02.2024].
• Crosby A.W. (2015). Ecological imperialism: The biological expansion of Europe, 900-1900. Cambridge: Cambridge University Press.
• Czech K., Karpio A. WielechowskiM., Woźniakowski T., Żebrowska-SuchodolskaD. (2020). Polska gospodarka w początkowym okresie pandemii COVID-19. Warszawa: Wyd. SGGW.
• Davies W. (2020). The last global crisis didn’t change the world. But this one could. The Guardian, 24 marzec, [dostęp: 04.02.2024].
• Deen J., Mengel M.A, Clemens J.D. (2020). Epidemiology of cholera. Vaccine, vol. 38, supplement 1, A31-A40.
• Dobrzański G. (1999). Istota i cechy współczesnego kryzysu ekologicznego. Ekonomia i Środowisko, 1, 7-20.
• Duszyński J., Afelt A., Ochab-Marcinek A., Owczuk R., Pyrć K., Rosińska M., Rychard A., Smiatacz T. (2020). Zrozumieć COVID-19. Opracowanie zespołu ds. COVID-19 przy prezesie Polskiej Akademii Nauk. Polska Akademia Nauk, 14 września, [dostęp: 04.02.2024].
• Enriquez-Sarano M., Messika-Zeitoun D., Topilsky Y., Triboulloy C., Benfari G., Michelena H. (2019). Tricuspid regurgitation is a public health crisis. Progress in Cardiovascular Diseases, 62, 447-451.
• Golinowska S., Zabdyr-Jamroz M. (2020). Zarządzanie kryzysem zdrowotnym w pierwszym półroczu pandemii COVID-19. Analiza porównawcza na podstawie opinii ekspertów z wybranych krajów. Zdrowie Publiczne i Zarządzanie, 18 (1), 1-31.
• Gomoła K. (2023). Covid jest przy niej wręcz łagodny. Nowa pandemia mrozi krew w żyłach. [dostęp: 04.02.2024].
• Gubler D.J. (2012). The economic burden of Dengue. The American Journal of Tropical Medicine and Hygiene, 86(5), 743-744.
• Henderson J.C. (2007). Tourism crises: causes, consequences and management. London: Routledge.
• https://pl.wikipedia.org/wiki/Denga, [dostęp: 04.02.2024].
• https://www.gov.pl/web/zdrowie/malpia-ospa--najwazniejsze-informacje, [dostęp: 04.02. 2024].
• https://www.who.int/health-topics/infodemic#tab=tab_1 [dostęp: 11.05.2024].
• https://www.worldometers.info/coronavirus [dostęp: 15.05 2024)
• Husserl E. (1993). Kryzys europejskiego człowieczeństwa a filozofia. Warszawa: Wydawnictwo Fundacja Aletheia.
• Izdebski H. (2021). Legislacja dotycząca COVID-19 i ustawowy nihilizm prawny. W: T. Gardocka, D. Jagiełło (red.), Pandemia COVID-19 a prawa i wolności obywatela. Warszawa: CH Beck.
• Jaroń D. (2021). Zapomniana epidemia. Jak cholera zdziesiątkowała Europę. [dostęp: 04.02.2024].
• Johnson N.P.A.S., Mueller J. (2002). Updating the accounts: global mortality of the 1918–1920 „Spanish” influenza pandemic. Bulletin of the History of Medicine, 76(1), 105-115.
• Kaliński J., Zalesko M. (2009). Słowo wstępne. W: J. Kaliński, M. Zalesko (red.) Od wielkiego kryzysu gospodarczego do wielkiego kryzysu finansowego. Perturbacje w gospodarce światowej w latach 1929–2009, (7-8) Białystok: Wyd. Uniwersytetu w Białymstoku.
• Kamiński J. (2021). Digital Transformation of Services in Light of the COVID-19 Pandemic. Transformations, 4(111), 30-54.
• Kamiński J. (2023). Cyfryzacja usług jako efekt pandemii COVID-19. W: A. Siedlecka, D. Guzal-Dec, J. Żurakowska-Sawa (red.). Rozwój e-gospodarki wobec wyzwań pandemii C-19. (7-23). Biała Podlaska: Akademia Bialska im. Jana Pawła II.
• Karpiński A. (2004). Kryzys kultury współczesnej. Gdańsk: Wyd. Uniwersytetu Gdańskiego.
• KM. (2023). NIK o działaniach rządu w czasie COVID-19: 9 mld zł wydane bez żadnej kontroli. Rynek Zdrowia, [dostęp: 04.02.2024].
• Klinger K., Wójcicka K. (2022). Długa lista pytań o szczepionki Pfizera. Rządy chcą zmiany umów i jawności. GazetaPrawna.pl, [dostęp: 04.02.2024].
• Koselleck R. (1988). Critique and crisis: Enlightenment and the pathogenesis of modern society. Cambridge, MA: MIT Press.
• Koselleck R. (2006). Crisis. Journal of History of Ideas, 67, 357-400.
• Kotler P., Kartajaya H., SetiawanI. (2021). Marketing 5.0. Technologie next tech. Warszawa: MT Biznes.
• Kowalczyk S. (2011). Współczesny kryzys ideowo-aksjologiczny. Lublin: Wydawnictwo KUL.
• Krajowe Centrum ds. AIDS (2024). Dane epidemiologiczne – Polska i Świat, [dostęp: 05.02.2024].
• Krzystofek K. (2021). Świat wirtualny, świat wiralny, cienie przyszły z jaskini. Transformacje, 2(109), 27-55.
• Kucharczyk K. (2021). Rewolucja technologiczna mocno przyśpieszyła. Rzeczpospolita, 20.06, [dostęp: 09.02.2024].
• Larska M., Kalicki M., Krzysiak M.K. (2022). Rola zwierząt nieudomowionych w epidemiach XXI wieku. Życie Weterynaryjne, 97(8), 518-523.
• Leczyk M. (1998). O pojęciu „historia najnowsza”. Dzieje Najnowsze, 30(3), 113-123.
• Marczewski P. (2020). Epidemia nieufności. Zaufanie społeczne w czasie kryzysu zdrowotnego. Warszawa: Forum Idei Fundacji im. Stefana Batorego.
• Masco J. (2017). The crisis in crisis. Current Anthropology, 58(S15) (February), 65-76.
• Milewski I. (2021). „Zaraza zaczęła się od Egipcjan”. Dżuma Justyniana widziana z perspektywy pandemii COVID-19. Studia Historica Gedanensia, t. XII, 13-30.
• Nazarczuk J.M, Cicha-Nazarczuk M., SzczepańskaK. (2022)). Wrażliwość polskiej gospodarki na zmiany wywołane pandemią COVID-19. Olsztyn: Instytut Badań Gospodarczych
• Nocuń K., Rojek-Socha P. (2023). Państwo przejęło kontrolę nad wiedzą o naszym zdrowiu. Prawo.pl, [dostęp: 05.02.2024].
• Nowak-Kreyer M. (2020). Pandemie i epidemie XX I XXI wieku. Bezpieczeństwo Pracy: Nauka i Praktyka, 5, 11-13.
• Ojczyk J. (2021). Szczepimy się, ale przez brak procedur, bez pewności, że skutecznie. Prawo.pl, , [dostęp: 05.02.2024].
• Opozda K. (2023). Globalne ocieplenie wywoła kolejny problem. Przywlecze do Europy nietypowe choroby, [dostęp: 05.02.2024].
• Orłowski M.J. (2023). WHO ostrzega przed epidemią cholery. Dwukrotny wzrost zachorowań, [dostęp: 05.02.2024].
• Orłowski W.M. (2020). Najdroższa choroba w dziejach świata. Rzeczpospolita, 18 czerwiec.
• Ötsch W. (2020). What type of crisis is this? The coronavirus crisis is a crisis of the economized society. Lecture at the topical lecture series of CusanusHochchulefürGesellschaftsgstaltung, 9 kwiecień.
• PAP (2022). Szwecja nie miała lockdownu, ale ma niski odsetek nadmiarowych zgonów. Jak to zrobili? Medonet, [dostęp: 05.02.2024].
• Patra E., Sitz J. (2023). Wpływ pandemii COVID-19 na funkcjonowanie współczesnych gospodarek – wybrane aspekty. W: M. Bukowski, H. Gawroński, K. Olszewska, K. Sidorkiewicz, K. Starańczak (red.) Globalne, europejskie i krajowe skutki pandemii COVID-19 dla gospodarki – wybrane problemy. (199-222). Elbląg: Akademia Nauk Stosowanych w Elblągu.
• Peretiatkowicz A. (1923). Kryzys parlamentaryzmu. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, 3(2), 237-243.
• Pilecka B. (2004). Kryzys psychologiczny. Wybrane zagadnienia. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Piłat R. (2005). Kryzys filozofii analitycznej. Diametros, 6 (grudzień), 199-202.
• Piotrowicz D. (2010). Negocjacje kryzysowe i policyjne. Wybrane zagadnienia psychologiczne i kryminologiczne. Publikacja wydana nakładem własnym autora.
• Polak E. (2021). Bezradność nauki i ekspertów w obliczu Pandemii. Transformacje, 2(109), 56-73.
• Popiołek K., Bańka A. (2010). Wprowadzenie. W: K. Popiołek, A. Bańka (red.) Kryzysy, katastrofy i kataklizmy w perspektywie jednostkowej i społecznej. (7-9). Poznań: Wyd. Stowarzyszenie Psychologia i Architektura.
• Ptaszek G., Służna G.D., Pyżalski J., Dębski M., Bigaj M. (2020). Edukacja zdalna: co się stało z uczniami, ich rodzicami i nauczycielami. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
• Radziewicz P. (2020). Kryzys konstytucyjny i paradygmatyczna zmiana konstytucji. Państwo i Prawo, 10, 3-24.
• Radziukiewicz M. (2021). Praca zdalna w Polsce i jej perspektywy. Studia Ekonomiczne i Regionalne, 14(4), 409-427,.
• Rajewski P., Kwiatkowska J., Sobolewska-Pilarczyk M., Sobolewski Ł., CieścińskiJ. (2017). Wirusowe zapalenie wątroby typu E w praktyce lekarskiej. Forum Medycyny Rodzinnej, 11(5), 225-229.
• Roitman J. (2012). Crisis. W: Political concepts: A critical lexicon. Tel Aviv, New York.
• Rokicka J. (2022). NIK podsumował pandemię COVID-19 w Polsce: zmarnowane łóżka, ignorowanie wirusa i wiele nadmiarowych zgonów. Medonet, [dostęp: 05.02.2024].
• Rossi G.A., Sacco O., Mancino E., Critiani L. Midulla F. (2020). Differences and similarities between SARSCoV and SARS-CoV-2: spike receptor-binding domain recognition and host cell infection with support of cellular serine proteases. Infection, 48, 665-669.
• SkodlarskiJ. (2012). Historia gospodarcza. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Sigala M. (2020). Tourism and COVID-19: Impacts and implications for advancing and resetting industry and research. Journal of Business Research, 117 (September), 312-321.
• Sneader K., Singhal S. (2020). Beyond coronavirus: The path to the next normal. McKinsey & Company March, [dostęp: 05.02.2024].
• Stachoń A. (2021). Największe epidemie chorób zakaźnych w dziejach ludzkości, [dostęp: 05.02.2024].
• Szpak J. (2003). Historia gospodarcza powszechna. Warszawa: Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne.
• Szymacha A., Szymacha K. (2022). Obowiązek przekazywania danych o zdarzeniach medycznych do systemu informacji medycznej jako zagrożenie dla ochrony tajemnicy lekarskiej i prawa prywatności w kontekście standardów ochrony praw fundamentalnych. Przegląd Sądowy, 7-8, 121–140.
• Szymczak M. (red.) (1978). Słownik języka polskiego, t. I, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Teusz G., Teusz L. (2023). Kryzys tożsamości człowieka i społeczeństwa pytania pierwsze, [dostęp: 09.10.2023].
• Ważna M. (2023). Czy maseczki są skuteczne? Prawda wyszła na jaw po pandemii, Medonet.pl, [dostęp: 05.02.2024].
• WHO (2003). Consensus document on the epidemiology of severe acute respiratory syndrome (SARS), 17 May, World Health Organisation, Genewa, [dostęp: 05.02.2024].
• WHO (2008). Scaling up the capacity of nursing and midwifery services to contribute to the achievement of the MDGs: report of the 11th meeting, Geneva, 17–18 March 2008, World Health Organization, Geneva, Switzerland.
• WHO (2009). Pandemic influenza preparedness and response: a WHO guidance document, WHO.
• WHO (2021). Cholera situation in Jemen, March, Document number: WHO-EM/CSR/433/E, [dostęp: 05.02.2024].
• WHO (2021a). Ebola virus disease, 23 February, [dostęp: 05.02.2024].
• WHO (2024). World Health Organization SARS website, [dostęp: 05.02.2024].
• Zasięg koronawirusa COVID-19. (2023). Medonet, [dostęp: 05.02.2024].
• Zdrojewski D. (2023). Nowa epidemia w Afryce. Kraj wprowadza stan wyjątkowy. Interia.pl [dostęp: 05.02.2024].
• ZiemińskiI. (2014). Kryzys chrześcijaństwa z perspektywy filozofii religii. Filo-Sofija, 2, 109-138.

Identifiers

DOI

10.29316/rs/190185

Biblioteka Nauki

59345991