„Otvorený vesmír“ ako podmienka možnosti slobody podľa K. R. Poppera

• Authors: Miroslav Karaba

Title variants

“Open Universe” as the Condition for the Possibility of Freedom According to Karl R. Popper

• Languages of publication: CS

Abstracts

PL

Analizując problem wolności i wolnej woli, Popper dostrzegał, że w celu zrozumienia racjonalnego ludzkiego postępowania potrzeba czegoś, co będzie pośrodku między czystym przypadkiem a absolutnym determinizmem. W artykule autor wykazuje, że Popper nie wnosi nowych treści, które wyjaśniałyby problem ludzkiej wolności. Argumenty Poppera to są czyste założenia, dzięki którym pragnie on niejako oddalić trudny do rozwiązania problem. Otwartość w sobie natury otaczającego nas świata ukazuje również, że nie jest on kompletnie zdeterminowany swoimi wewnętrznymi prawami czy przyczynami. W świecie bytów rozumnych mogą zaistnieć zjawiska mające wpływ na nasze postępowanie i determinować nas mentalnie nawet wtedy, kiedy fizycznie jesteśmy wolni od przymusu. Wydaje się, że Popper wypowiada się za indeterminizmem, gdyż dostrzega w tym możliwość wykazania ludzkiej wolności. Jednak taki argument nie ma żadnych podstaw, a jedynie przeświadczenie, że bez prawdziwie wolnych decyzji ludzka egzystencja byłaby tragiczną farsą. I tak, w obronie ludzkiej wolności, Popper powraca ostatecznie do racji moralnych.

EN

In analysing the problem of freedom and free will, Popper concluded that we need something in order to understand rational human behaviour that is by its very nature between total chance and complete determinism. In this article, we state that Popper has in fact not produced any evidence in favour of human freedom. Rather, his arguments are based on an attempt to avert a situation which he finds unacceptable. The openness of the physical world involves only that this world is not entirely determined by its own laws or causes. In the world of mental entities, however, there may be certain phenomena that affect our behaviour, so even though we are not physically determined, we could be mentally determined. Popper’s effort to promote indeterminism and the consequent possibility of human freedom do not seem to be based on evidence, but rather on the belief that without freedom of choice our situation would be merely a tragic farce. That is why Popper ultimately turns to moral motives in his defence of human freedom.

Keywords

PL

wolność; wolna wola; determinizm; nieokreśloność; Karl Popper; David Hume; wolność; wolna wola; determinizm; nieokreśloność; Karl Popper; David Hume

EN

freedom; free will; determinism; Karl Popper; David Hume; indeterminacy

• Publisher: Wydawnictwo Naukowe Collegium Bobolanum
• Journal: Studia Bobolanum
• Year: 2020
• Volume: 31
• Issue: 1
• Pages: 233-251

Dates

published

2020-11-10

Contributors

author

Miroslav Karaba

• Teologická Fakulta Trnavskej Univerzity Trnava

References

• Catton Philip. „Constructive Criticism“. W Karl Popper: Critical Appraisals, redakcja P. Clayton, G. Macdonald, 50-77. London-New York: Routledge, 2004.
• Compton Arthur. The Freedom of Man. New Haven: Yale University Press, 1935.
• Frederick Danny. “Popper and Free Will”, Studia Philosophica Estonica 3, nr 1 (2010): 21–38.
• Hume David. A Treatise of Human Nature. Oxford: Clarendon Press, 1978.
• Keuth Herbert. The Philosophy of Karl Popper. Cambridge: Cambridge University Press, 2005.
• Lakatos Imre. „Necessity, Kneale and Popper“. W Lakatos Imre. Mathematics, Science and Epistemology, redakcja J. Worrall, G. Currie, 121-127. Cambridge, Cambridge University Press, 1978.
• Laplace Pierre Simone. Philosophical Essay on Probabilities. New York-Berlin, Heidelber: Springer Verlag, 1998.
• Musgrave Alan. „How Popper (Might Have) Solved the Problem of Induction“. W Karl Popper: Critical Appraisals, redakcja P. Clayton, G. Macdonald, 16-27. London-New York: Routledge, 2004.
• Parusniková Zuzana. „The Popperian Challenge“. W Rethinking Popper. Boston Studies in the Philosophy of Science, redakcja Zuzana Parusnikova, Robert S. Cohen. Tom 272, 35-38. Springer, 2009.
• Peirce Charles Sanders. „The Doctrine of Necessity“. W Charles S. Peirce: Selected Writings. redakcja P. P. Wiener, 160-179. New York: Dover Publications, 1958.
• Popper Karl. „Indeterminism in Quantum Physics and in Classical Physics II”. The British Journal for the Philosophy of Science 1, nr 3 (1950): 173-195.
• Popper Karl. Objective Knowledge: An Evolutionary Approach. Oxford: Clarendon Press, 1975.
• Popper Karl. A World of Propensities. Bristol: Thoemmes, 1990.
• Popper Karl. Bída historicizmu. Praha: OIKOIMENH, 1994.
• Popper Karl. Logika vědeckého zkoumání. Praha: OIKOYMENH, 1997.
• Popper Karl. The Open Universe: An Argument for Indeterminism. London-New York: Routledge, 1998.
• Shearmur Jeremy. „Critical Rationalism and Ethics“. W Rethinking Popper. Boston Studies in the Philosophy of Science, redakcja Zuzana Parusnikova, Robert S. Cohen. Tom 272, 339-356. Springer, 2009.
• “Open Universe” as the Condition for the Possibility of Freedom According to Karl R. Popper

Identifiers

DOI

10.30439/2020.1.11