Krytyczna ocena z perspektywy katolicko-feministycznej

• Authors: Anna Maliszewska

Title variants

Krytyczna ocena z perspektywy katolicko-feministycznej

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Dość oczywiste wydaje się stwierdzenie, że tzw. nowy feminizm, kojarzony jednoznacznie z nauczaniem Jana Pawła II, nie jest szczególnie entuzjastycznie przyjmowany przez autorki feministyczne, które można by zaliczyć do głównego nurtu feminizmu. Niniejszy artykuł wychodzi od przykładów krytyki nowego feminizmu podejmowanej przez dwie znakomite teolożki feministyczne – Elżbietę Adamiak oraz Elizabeth Johnson – w celu oceny zasadności podnoszonych przez nie zarzutów, zarówno przez pryzmat postulatów feministycznych, jak i tradycji oraz nauczania Kościoła katolickiego. Tekst stara się również ukazać najgłębsze przyczyny niezgody między nowym feminizmem a feminizmem głównego nurtu. Widzi je przedewszystkim w zbyt łatwym przyjęciu przez autorki głównego nurtu pooświeceniowej idei wolności jako całkowitej autonomii i – wynikającym z tego – niedocenianiem tradycyjnych wartości kobiecych, takich jak: zależność, słabość, receptywność, wrażliwość. W artykule ukazane są jednak także punkty wspólne między nauczaniem papieskim dotyczącym kobiet i różnicy płciowej, a poglądami autorek feministycznych. Tekst wskazuje wreszcie pewne punkty wyjścia do dalszej refleksji nad kluczowymi pytaniami feminizmu: Kim jest kobieta i co oznacza jej wyzwolenie? Czy możliwe jest przebudowaniem systemu wartości w taki sposób, aby stereotypowe wartości kobiece zostały w nim zauważone, a nawet wysoko postawione? Stawiarównież pytanie o to, czy nowe podejście do różnicy płciowej ma szanse przyczynić się do zbudowania zdrowszej antropologii antropologicznej, która widzi człowieka nie tylko w jego wielkości i sile, ale także słabości, kruchości i zależności.

EN

It seems quite obvious that the so-called new feminism, clearly associated with the teaching of John Paul II, is not particularly enthusiastically received by the feminist authors of the mainstream feminism. The article begins with examples of criticism of the new feminism undertaken by two outstanding feminist theologians, Elżbieta Adamiak and Elizabeth Johnson, in order to assess the legitimacy of the allegations they make, both from the perspective of feminist postulates as well as the tradition and teaching of the Catholic Church. The text also tries to show the deepest reasons for the discord between the new feminism and the mainstream feminism. It sees them, above all, in free adopting of the post-enlightenment idea of freedom as total autonomy by the mainstream authors and the resulting undervaluation of traditional female values such as dependence, weakness, receptivity and sensitivity. However, the article also shows common points between the papal teaching on women and gender differences, and the views of the feminist authors. Finally, the text indicates some starting points for further reflection on the key questions of feminism: who is in such a way that stereotypical feminine values are noticed and highly valued? It also raises the question of whether the new approach to gender difference has a chance to contribute to building a healthier anthropology that sees humans not only in their greatness and strength, but also in weakness, fragility and dependence?

Keywords

PL

antropologia teologiczna; różnica płciowa; teologia feministyczna; nowy feminizm; Jan Paweł II; antropologia teologiczna; różnica płciowa; teologia feministyczna; nowy feminizm; Jan Paweł II

EN

theological anthropology; sex differences; feminist theology; new feminism; John Paul II

• Publisher: Wydawnictwo Naukowe Collegium Bobolanum
• Journal: Studia Bobolanum
• Year: 2020
• Volume: 31
• Issue: 1
• Pages: 71-97

Dates

published

2020-11-10

Contributors

author

Anna Maliszewska

• Uniwersytet Śląski Katowice

• https://orcid.org/0000-0002-0561-9588

References

• Adamczyk Dariusz. „Promocja godności kobiety w świetle Listu apostolskiego Mulieris dignitatem Jana Pawła II”. Studia Gnesnensia 27 (2013): 165-201.
• Adamiak Elżbieta. „Czego Kościół powinien nauczyć się od teologii feministycznej?”. Więź 41, nr 1 (1998): 91-101.
• Adamiak Elżbieta. „Nauczanie Kościoła rzymskokatolickiego o kobietach”. W Godzina kobiet? Recepcja nauczania Kościoła rzymskokatolickiego o kobietach w Polsce w latach 1978-2005, redakcja Elżbieta Adamiak, Małgorzata Chrząstowska, 15-64. Poznań: Redakcja Wydawnictw Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, 2008.
• Adamiak Elżbieta. Milcząca obecność. Warszawa: Biblioteka „Więzi”, 1999.
• Białas-Zielińska Klaudyna. „Teologia feministyczna a nowy feminizm. Zarys problematyki”. W Varia doctrinalia, redakcja Łukasz Machaj, 65-75. Wrocław: Prawnicza i Ekonomiczna Bibliotek Cyfrowa, 2012.
• Bogucka-Komorek Ksenia. „Feminizm prawdziwy, czyli o nowym feminizmie Jana Pawła II”. Teologia i człowiek 28, nr 4 (2014): 221-234.
• Brock Brian. “Introducing: Disability and the Quest for the Human”. W Disability in the Christian Tradition: A Reader, redakcja Brian Brock, John Swinton, 1-23. Grand Rapids: Eerdmans, 2012.
• de Beauvoir Simone. Druga płeć. Tłumaczenie Gabriela Mycielska, Maria Leśniewska. Warszawa: Wydawnictwo Czarna Owca, 2009.
• Gawkowska Aneta. „Teologia ciała, antropologia teologiczna, nowy feminizm”. Rozprawy Naukowe AWF we Wrocławiu 35 (2012): 56-62.
• Giemza Bogdan. „Jan Paweł II jako promotor »nowego feminizmu«”. Wrocławski Przegląd Teologiczny 27, nr 1 (2019): 23-39.
• Jan XXIII. Encyklika „Pacem in terris”. Watykan 1963.
• Jan Paweł II. Homilía del Santo Padre Juan Pablo II durante la misa para los jóvenes. Belo Horizonte 1 VII 1980. http://w2.vatican.va/content/john-paul--ii/es/homilies/1980/documents/hf_jp-ii_hom_19800701_youth-brazil.html.
• Jan Paweł II. Mężczyzną i niewiastą stworzył ich. Watykan 1986.
• Jan Paweł II. List apostolski „Mulieris dignitatem”. Watykan 1988.
• Jan Paweł II. List apostolski „Ordinatio sacerdotalis”. Watykan 1994.
• Jan Paweł II. Encyklika „Evangelium vitae”. Watykan 1995.
• Jan Paweł II. List do kobiet „A Ciascuna di voi” na IV Światową Konferencję o Kobiecie w Pekinie. Watykan 1995.
• Jan Paweł II. Orędzie na Światowy Dzień Pokoju 1 stycznia 1995 roku „Kobieta wychowawczynią do życia w pokoju”.
• Johnson Elizabeth. She Who Is: The Mystery of God in Feminist Theological Discourse. New York: Crossroad, 1993.
• Johnson Elizabeth. Truly Our Sister. A Theology of Mary in the Communion of Saints. New York: Continuum, 2003.
• Johnson Elizabeth. Quest for the Living God: Mapping Frontiers in the Theology of God. New York: Continuum, 2007.
• Kongregacja Nauki Wiary. Deklaracja „Inter insigniores”. Watykan 1976.
• Kunka Sławomir. „Kobieta w »teologii ciała« Jana Pawła II”. Verbum Vitae 19 (2011): 247-272.
• Maliszewska Anna. „Feminizm a postmodernizm. Czy teologia feministyczna ma przyszłość? Zarys problematyki”. Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne 45, nr 1 (2012): 84-93.
• Maliszewska Anna. „Różnica płciowa w ujęciu Elizabeth A. Johnson i Jana Pawła II. Porównanie i próba uzgodnienia stanowisk”. Studia Bobolanum 28, nr 1 (2017): 115-133.
• Maliszewska Anna. W stronę antropologii inkluzywnej: głęboka niepełnosprawność intelektualna a człowieczeństwo. Studium z zakresu katolickiej teologii niepełnosprawności. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2019.
• Pius XI. Encyklika „Casti connubii”. Watykan 1930.
• Radford Ruether Rosemary. To Change the World: Christology and Cultural Criticism. New York: Crossroad, 1981.
• Reynolds Thomas. “Past and Present with Disability in the Christian Tradition”. Journal of Religion, Disability & Health 17, nr 3 (2013): 284-294.
• Rich Adrienne. Zrodzone z kobiety. Macierzyństwo jako doświadczenie i instytucja. Tłumaczenie Joanna Mizielińska. Warszawa: Sic!, 2000.
• Schumacher Michele M., redakcja, Kobiety w Chrystusie. W stronę nowego feminizmu. Tłumaczenie Michał Romanek. Warszawa: Centrum Myśli Jana Pawła II, 2008.
• Schüssler Fiorenza Elisabeth. Sharing Her Word. Feminist Biblical Interpretation in Context. Edinburgh: T&T Clark, 1998.
• Sobór Watykański II. Konstytucja „Gaudium et spes”. Watykan 1965.
• Sorkowicz Anastazja. „Geniusz kobiety – kilka słów o feminizmie Jana Pawła II”. W Rodzina – w świetle zagrożeń realizacji dotychczasowych funkcji: szkice monograficzne, redakcja Wiesława Korzeniowska, Andrzej Murzyn, Urszula Szuścik, 18-26. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2007.
• „Wyznanie win i prośba o przebaczenie”. https://opoka.org.pl/biblioteka/W/WP/jan_pawel_ii/modlitwy/wyznanie_12032000.html.

Identifiers

DOI

10.30439/2020.1.4