Garnizon wojskowy w Jarosławiu w latach 1782–1939

• Authors: Jan Marian Hołub

Title variants

EN

Military Garrison in Jaroslaw in 1782–1939

Abstracts

EN

The study concerns the activities of the military in the garrison operating in the urban space of Jaroslaw in the years 1782–1939. This subject has not been of interest to historians and researchers of the history of Jaroslaw so far. The preserved archival sources as well as journalistic material were used to locate the barracks, recreating the organizational structure of divisions and subdivisions, weapons used, a list of barracks personnel, army’s activities during peace and war, the day to day life of soldiers in the barracks, as well as their cooperation with the civilian population in Jaroslaw.

PL

Opracowanie dotyczy działalności wojska w garnizonie funkcjonującym w przestrzeni miejskiej Jarosławia w latach 1782–1939. Tematyka ta nie była dotąd przedmiotem zainteresowania historyków i badaczy dziejów Jarosławia. Zachowane szczątkowo źródła archiwalne, jak i materiały publicystyczne posłużyły do lokalizacji koszar, odtworzenia struktury organizacyjnej oddziałów i pododdziałów broni, składu osobowego koszar, działalności wojska w okresie pokoju i w stanie wojny, życia żołnierzy w koszarach, jak też współpracy z ludnością cywilną w Jarosławiu.

Keywords

PL

garnizon wojskowy; wojska austriackie; wojsko polskie; Jarosław; okres międzywojenny; okres autonomii galicyjskiej

EN

Military garrison; Austrian army; Polish army; Jaroslaw; Galician autonomy period; interwar period

• Publisher: Archiwum Państwowe w Rzeszowie / Polskie Towarzystwo Historyczne Oddział w Rzeszowie
• Journal: Prace Historyczno-Archiwalne
• Year: 2021
• Issue: Tom XXX
• Pages: 35-70

Dates

published

2021

Contributors

author

Jan Marian Hołub

• Uniwersytet Rzeszowski

• https://orcid.org/0000000214372337

reviewer

Jolanta Kamińska-Kwak

• Uniwersytet Rzeszowski

• https://orcid.org/0000000251188459

reviewer

Włodzimierz Bonusiak

• Uniwersytet Rzeszowski

• https://orcid.org/0000000264951003

References

• Archiwum Archidiecezji Przemyskiej w Przemyślu (AAPwP).
• Archiwum Fabryki Ciastek Modelez w Jarosławiu (AFCMwJ).
• Archiwum Narodowe w Krakowie (ANwK).
• Archiwum Państwowe w Przemyślu (APP).
• Archiwum Parafii Bożego Ciała w Jarosławiu im. Księdza Jakuba Makary (APBCwJ).
• Derżawnyj Archiw Lwiwśkoji Obłasti (DALO).
• Muzeum w Jarosławiu Kamienica Orsettich (MwJKO).
• Wojskowe Biuro Historyczne im. gen. broni Bolesława Sosnkowskiego.
• Zbiory prywatne:
• Zbiory Jerzego Czechowicza.
• Źródła drukowane:
• Konkordat pomiędzy Stolicą Apostolską a Rzecząpospolitą Polską, podpisany w Rzymie dnia 10 lutego 1925 r. ratyfikowany zgodnie z ustawą z dnia 23 kwietnia 1925 r. (Dz.U. RP z 1925 r., Nr 47, poz. 324, Nr 72, poz. 501).
• Źródła statystyczne:
• Drugi powszechny spis ludności z dnia 9 grudnia 1931 roku. Mieszkania i gospodarstwa domowe. Ludność. Stosunki zawodowe: Województwo Lwowskie bez miasta Lwowa, seria C, z. 68, „Statystyka Polski”, Warszawa 1938.
• Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych, t. XIII: Woj. lwowskie, Warszawa 1924.
• Wiadomości statystyczne o stosunkach krajowych. Najważniejsze wyniki spisu ludności i zwierząt domowych według stanu z dn. 31 grudnia 1910 r., red. T. Pilat, t. XXIV, z. 1, Lwów 1911.
• Zamorski K., Informator statystyczny do dziejów społeczno-gospodarczych Galicji: ludność Galicji w latach 1857–1910, red. H. Mandurowicz-Urbańska, Kraków–Warszawa 1989.
• Pamiętniki, wspomnienia i dzienniki:
• Buczyński E., Smutny wrzesień, Kraków 1985.
• Csàdek J., „Z wojny narodowej 1918–1920 r.”. Wspomnienia z niektórych walk i przeżyć 14-go jarosławskiego pułku piechoty względnie 4-tej dywizji piechoty, t. I, Lwów 1935.
• Kielar W., I nasze młode lata, Wrocław 1987.
• Prasa i czasopisma:
• „Chwila” (wydanie wieczorne) [Lwów] 1937–1939.
• „Express Jarosławski” 1928–1939.
• „Gazeta Jarosławska” 1935–1938.
• „Głos Jarosławski” 1919, 1927–1932.
• „Jarosławskie Wiadomości Parafialne” 1929–1939.
• „Kronika Diecezji Przemyskiej” 1938.
• „Polska Zbrojna” 1925.
• „Tygodnik Jarosławski” 1918–1939.
• „Wiadomości Jarosławskie” 1928.
• „Ziemia Przemyska” 1927.
• „Ziemia Rzeszowska i Jarosławska” 1924.
• Źródła ikonograficzne:
• Zbiór fotografii Muzeum w Jarosławiu Kamienica Orsettich.
• Opracowania:
• Adamik S., Kronika Szpitala psychiatrycznego w Jarosławiu. 60 lat działalności, Jarosław 2014.
• Bechta G., Konferencja – Jarosław 24.06.2015 r. [w:] Służba wojskowa w garnizonach jarosławskim i przemyskim „wczoraj i dziś”, red. G. Bechta, S. Nabywaniec, T. Skupień, Rzeszów 2016.
• Białynia J., Chołodecki J., Kilka szczegółów z przeszłości miasta Jarosławia, „Rocznik Stowarzyszenia Miłośników Jarosławia”, t. XII, 1986–1993, Jarosław 1994.
• Bielanowicz Z., Rezydencja biskupów przemyskich w Radymnie, „Rocznik Stowarzyszenia Miłośników Jarosławia”, t. XI, 1984–1985, Jarosław 1986.
• Borcz H., Dekanat Jarosławski w II Rzeczypospolitej i w latach II wojny światowej (1918–1945) [w:] Sługa Boży ksiądz Stanisław Sudoł, zwiastun pojednania i dobroci, red. J. Konefał, Sandomierz 2015.
• Cieplewicz M., Wojsko Polskie w latach 1921–1926, Wrocław 1998.
• Dalecki R., Jarosławski 39 Pułk Piechoty Strzelców Lwowskich w działaniach wojennych 1939 r., „Rocznik przemyski” 1983, t. XXII-XXIII, Przemyśl 1983.
• Demkowicz-Dobrzański M., Legenda czy prawda o grobie hetmana Karola Chodkiewicza w Jarosławiu w świetle historycznych badań, Jarosław 1937.
• Gałęzowski M., Przewoźnik A., Gdy wódz odchodził w wieczność… Uroczystości żałobne po śmieci Marszałka Józefa Piłsudskiego 12-18 maja 1935 r., Warszawa 2005.
• Gosztyła M., Jagieła B., Dudzik I., Architektura Galicji w dobie autonomii na przykładzie Jarosławia, Rzeszów 2013.
• Gottfried K., Jarosław. Dzieje miasta od jego początków do 1939 roku, Jarosław 2019.
• Hołub J., Dawne kolegium oo. Jezuitów. Kolegiata Bożego Ciała w Jarosławiu, Jarosław 2004.
• Hołub J., Dawne Opactwo PP. Benedyktynek. Ośrodek Kultury i Formacji Chrześcijańskiej im. Sługi Bożej Anny Jenke w Jarosławiu, Jarosław 1999.
• Hołub J., Kościół Świętego Ducha w Jarosławiu, Jarosław 2007.
• Hołub J.M., „Wzgórze pobożności”. Sanktuarium Matki Bożej Bolesnej w Jarosławiu, Jarosław 2017.
• Jarosławskie drogi do Niepodległej, red. Ł. Zagrobelny, Jarosław 2018.
• Jedliński W., Młodzież Gimnazjum I. w walkach o Niepodległość, [w:] Księga pamiątkowa poświęcona zjazdowi jubileuszowemu z okazji 50-lecia istnienia Gimnazjum I. w Jarosławiu 1884–1934, red. S. Kopystyński, A. Zych, Jarosław 1934.
• Kieferling K., Krótka opowieść o mieście Jarosławiu w województwie podkarpackim leżącym, Jarosław 2011.
• Kostka-Bieńkowska Z., Jarosławskie CORSO. Historia ulicy Grunwaldzkiej i Krakowskiej, Jarosław 2016.
• Kostka-Bieńkowska Z., Między wojnami [w:] Jarosławskie przemiany, red. Ł. Zagrobelny, Jarosław 2018.
• Kostka-Bieńkowska Z., Monografia Stowarzyszenia Miłośników Jarosławia, Jarosław 2014.
• Księga pamiątkowa poświęcona zjazdowi jubileuszowemu z okazji 50-lecia istnienia Gimnazjum I w Jarosławiu 1884–1934, red. S. Kopystyński, A. Zych, Jarosław 1934.
• Kubrak Z., 24 Dywizja Piechoty. Zarys organizacji, uzbrojenie i wyszkolenie piechoty dywizyjnej (1921–1939), „Przemyskie Zapiski Historyczne” 1991–1992, t. 8-9, Przemyśl 1993.
• Kubrak Z., Zarys historii wojennej pułków polskich w kampanii wrześniowej. 39 pułk piechoty, Pruszków 1999.
• Lisiński M., Noc przełomowa z 31 X na 1 XI 1918 w Jarosławiu, Jarosław 1938.
• Majka J., Generał brygady Wacław Scaewola-Wieczorkiewicz 1890–1969. Krótka biografia wojskowa, Rzeszów 2018.
• Malczewski J., Wpływ funkcji garnizonowej i inwestycji wojskowych na rozwój miast [w:] Rozwój przestrzenny miast galicyjskich położonych między Dunajcem a Sanem w okresie autonomii galicyjskiej. Materiały z sesji, Jasło 23-24 kwietnia 1999, red. Z. Beiersdorf, A. Laskowski, Jasło 2001.
• Nizieński B., Garnizon Wojska Polskiego w Jarosławiu w przededniu wybuchu II wojny światowej, „Rocznik Stowarzyszenia Miłośników Jarosławia”, t. XVIII, 2009–2010, Jarosław 2010.
• Odziemkowski J., Armia i społeczeństwo II Rzeczypospolitej, Warszawa 1996.
• Odziemkowski J., Frątczak S., Polskie duszpasterstwo wojskowe, Warszawa 1996.
• Orłowicz M., Ilustrowany Przewodnik po Galicji, Bukowinie, Spiszu, Orawie i Śląsku Cieszyńskim, Lwów 1914.
• Orłowicz M., Jarosław, jego przeszłość i zabytki, Lwów–Warszawa 1921.
• Orłowicz M., Moje wspomnienia turystyczne, Wrocław–Warszawa–Kraków 1970.
• Pasterski M., Działalność narodowa i niepodległościowa w Jarosławiu w latach 1900–1918, „Materiały i Studia Muzealne”, t. V, Przemyśl 1982.
• Płocica E., 24 Pułk Artylerii Polowej w Jarosławiu, „Rocznik Stowarzyszenia Miłośników Jarosławia”, t. XIII, 1994–1999, Jarosław 2000.
• Podgórski W.J., Dlaczego Michał Zieliński nie podbił Warszawy, „Rocznik Stowarzyszenia Miłośników Jarosławia”, t. XX, 2013–2014, Jarosław 2014.
• Rogala W., Monografia Wojskowej Komendy Uzupełnień w Jarosławiu 1944–2014, Jarosław 2014.
• [Setna] 100 rocznica wybuchu I wojny światowej w artyleryjskim Garnizonie Jarosław.
• Historia, doświadczenie i rozwój artylerii do działań w środowisku górskim, red. G. Bechta, S. Nabywaniec, S. Skupień, Rzeszów 2014.
• Skarbowski K., Jarosław i Rok 1918, „Rocznik Stowarzyszenia Miłośników Jarosławia” t. VII, 1967–1968, Jarosław 1968.
• Skupień T., Gen. bryg. Wacław Wieczorkiewicz patron 14 DAS [w:] Służba wojskowa w garnizonach jarosławskim i przemyskim „wczoraj i dziś”, red. G. Bechta, S. Nabywaniec, S. Skupień, Rzeszów 2016.
• Słota D., Garnizon Jarosław 1934–1939 [w:] Służba wojskowa w garnizonach jarosławskim i przemyskim „Wczoraj i dziś”, Rzeszów 2016.
• Służba wojskowa w garnizonach jarosławskim i przemyskim „wczoraj i dziś”, red. G. Bechta, S. Nabywaniec, T. Skupień, Rzeszów 2016.
• Smotrecki H., Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920. 39 Pułk Strzelców Lwowskich, Warszawa 1929.
• Sobocki S., Jednostki Garnizonu WP Jarosław, „Rocznik Stowarzyszenia Miłośników Jarosławia”, t. XII, 1986–1993, Jarosław 1994.
• Sobocki S., Szpitale II Rzeczypospolitej. Szpital Wojskowy w Jarosławiu, „Rocznik Stowarzyszenia Miłośników Jarosławia”, t. XIX, Jarosław 2011–2012.
• Stawecki P., Oficerowie dyplomowani Wojska Drugiej Rzeczypospolitej, Wrocław–Warszawa– Kraków 1997.
• Stawecki P., Wojsko Marszałka Józefa Piłsudskiego 12 V 1926 – 12 V 1935, Warszawa 2004.
• Stęchły J., Zagospodarowanie przestrzenne Wzgórza Świętego Mikołaja w Jarosławiu w latach 1782–1914, „Ochrona Zabytków” 2013, r. LXVI, nr 1-4(260-263).
• Wondaś A., Szkice do dziejów Jarosławia, t. I, Jarosław 1934, t. II, Jarosław 1936.
• Wondaś A., Szkice do dziejów Jarosławia, Szkic uzupełniający, Jarosław 1938.
• Wyczelski L., Od demobilizacji do zamachu majowego. Wojsko Polskie w latach 1921–1926, Warszawa 2007.
• Wysocki W.J., Żak A.Cz., Biskup Władysław Bandurski, Pruszków 1997.
• Zieliński J.P., Nasza dola w Jarosławiu, Lwów 1914.
• Zieliński M., Serce w plecaku… bije nadal, Jarosław 2013.
• Zięba Z., Jarosławskie cmentarze, Jarosław 2008.
• Zych S., Diecezja Przemyska obrządku łacińskiego w latach 1939–1944/1945, Przemyśl 2011

Identifiers

DOI

10.30657/pha.33.2021.03

Biblioteka Nauki

2233505