Klaudiusz Angerman (1861-1922), przemysłowiec, działacz polityczny i filantrop. W stulecie śmierci.

• Authors: Sławomir Wnęk

Title variants

EN

Klaudiusz Angerman (1861–1922), industrialist, political activist and philanthropist. On the 100th anniversary of his death.

Abstracts

EN

Klaudiusz Angerman (1861–1922), geological engineer, industrialist, independence activist and philanthropist. Born in Lviv to a family of officials. He studied in Lviv Polytechnic (1879–1883), and continued his studies in Vienna (1883–1885). He began work in his profession in Jasło. At the turn of the 20th century, he worked in the oil industry. He conducted geological evaluations in search of oil in Podkarpackie province and in Zagłębie Borysławskie. He has done similar evaluations in the Caucasus, the Apennines and in the Romanian Carpathian Mountains. In the years 1911–1918, he was a member of parliament from the Polish People’s Party to the Imperial Council in Vienna. He took care of economic issues. He published in Polish and German on socio-economic subjects. In the years 1914–1920, he took an active part in activities concerning Polish independence. In the years 1904– 1922, he lived with his family in Boguchwała near Rzeszow. He died in Nowy Sącz, and was buried in Boguchwała. In 2022, the local government of Boguchwała named one of the town’s streets after him.

PL

Klaudiusz Angerman (1861-1922), inżynier geolog, przemysłowiec, działacz niepodległościowy i filantrop, urodził się we Lwowie w rodzinie urzędniczej. Studiował na Politechnice Lwowskiej (1879-1883), naukę kontynuował w Wiedniu (1883-1885). Pracę zawodową rozpoczął w Jaśle. Na przełomie XIX/XX w. działał w przemyśle naftowym. Na Podkarpaciu i w Zagłębiu Borysławskim prowadził badania geologiczne w poszukiwaniu złóż naftowych. Podobne badania prowadził na Kaukazie, w Apeninach i rumuńskich Karpatach. W latach 1911-1918 był posłem Polskiego Stronnictwa Ludowego do Rady Państwa w Wiedniu. Zajmował się kwestiami gospodarczymi. Publikował (po polsku i po niemiecku) na tematy społeczno-gospodarcze. W latach 1914-1920 czynnie angażował się w sprawy niepodległości Polski. W latach 1904-1922 mieszkał z rodziną w Boguchwale koło Rzeszowa. Zmarł w Nowym Sączu, pochowany został w Boguchwale. W 2022 roku samorząd Boguchwały nazwał jedną z ulic jego imieniem .

Keywords

PL

Angermanowie; Boguchwała; Galicja; Jasło; Lwów; przemysł naftowy; Wiedeń

EN

Angermans; Boguchwała; Galicia; Jasło; Lviv; oil industry; Vienna

• Publisher: Archiwum Państwowe w Rzeszowie / Polskie Towarzystwo Historyczne Oddział w Rzeszowie
• Journal: Prace Historyczno-Archiwalne
• Year: 2022
• Volume: Tom XXXIV
• Pages: 49-60

Dates

published

2022

Contributors

author

Sławomir Wnęk

• Muzeum Samorządowe Ziemi Strzyżowskiej w Stzyżowie

• https://orcid.org/0000000294014168

reviewer

Jadwiga Hoff

• Uniwersytet Rzeszowski

reviewer

Krzysztof Ślusarek

• Uniwersytet Jagielloński

• https://orcid.org/000000022387649X

References

• Archiwalia:
• Archiwum Państwowe w Rzeszowie: Powiatowy Komitet Obrony Państwa w Rzeszowie 1920 roku, sygn. 1-5.
• Archiwum Parafii Rzymskokatolickiej w Boguchwale: Ks. Józef Przybyła, Kronika parafii Boguchwała z uwzględnieniem wypadków treści ogólniejszej, [Boguchwała, lata 1915–1960], rękopis, b.p.
• Archiwum Teresy z Angermanów-Jasiczkowej i Jarosława Angermana w Boguchwale. Archiwum rodzinne.
• Powiatowe Centrum Kultury i Turystyki w Wiśniowej nad Wisłokiem: Kontrakt o eksploatację nafty względnie kontrakt kupna i sprzedaży... [pomiędzy Janem Mycielskim i Klaudiuszem Angermanem] Jarosław, 8 stycznia 1912 roku, sygn. 1
• Opracowania:
• Angerman J., Angerman Klaudiusz [w:] Encyklopedia Rzeszowa, red. J. Basta, G. Zamoyski, Rzeszów 2011.
• Angerman J., Klaudiusz Angerman - patriota i społecznik, Boguchwała 2018.
• Angerman K, Allgemeine Naphtageologie, Wien 1900.
• Angerman K., Mowa kandydacka wypowiedziana na wiecu wielkanocnym w BoAngerman K., Sprawa kanałowa, Rzeszów 1911.
• Angerman K., Sprawozdanie poselskie z jesiennej kadencji parlamentu w roku 1911, Rzeszów 1911.
• Angerman K., III sprawozdanie poselskie z czynności w Radzie państwa posła inż. Klaudiusza Angermana, Rzeszów 1912.
• Angerman K., Upośledzenie Galicji przy obsadach funkcjonariuszy po ministerstwach, Rzeszów 1911.
• Angerman W., Notatki z kalendarza. Rok 1933 (tekst przygotował i przedmową poprzedził Jarosław Angerman), „Nasz Czas” 1998, nr 7.
• Banki spółdzielcze w województwie rzeszowskim w 125-leciu polskiej spółdzielczości bankowej, red. M. Kapica, Rzeszów 1990.
• Bereś E., Krosno i jego samorząd w dobie autonomii galicyjskiej, Krosno 2008.
• Bosakowa B., Stary Cmentarz w Jaśle odbiciem przemian zachodzących w mieście Cmentarze przemyskie. Przewodnik, red. Z. Konieczny, Przemyśl 1981.
• Corpus studiosorum Universitas Iagiellonica 1850-1918, t. I: A-D, red. J. Michalewicz, Kraków 1999.
• Darłakowa S., Prasa rzeszowska XIX i XX wieku, Rzeszów 1966.
• Jubileusz 100-lecia II Liceum Ogólnokształcącego im. płk. Leopolda Lisa-Kuli 1904- 2004, red. B. Kaczmar, Rzeszów 2004.
• Kędzior A., Angerman Klaudiusz [w:] Polski słownik biograficzny, t. I, Kraków 1935.
• Kosiek A., Nowe obiekty użyteczności publicznej i ich lokalizacja jako przedmiot starań sdorf, A. Laskowski, Jasło 2001.
• Kowalski T., Ruch ludowy w powiecie rzeszowskim 1895-1944, Warszawa 1973.
• Księga pamiątkowa i adresowa wygnańców wojennych z Galicji i Bukowiny. Album pamiątkowy, cz. III: Prowincya i Bukowina, Wiedeń 1915.
• Laskowski A., Jasło w dobie autonomii galicyjskiej: miasto i jego przestrzeń, Kraków 2007.
• Laskowski A., Kadra techniczno-budowlana związana z Jasłem w okresie autonomii Listy Jana Stapińskiego z lat 1895-1928, oprac. J. Albin, J.R. Szaflik, Wrocław 1977.
• Mańkowski A. E., Galileuszy portret własny na przykładzie rodziny Mańkowskich ze Lwowa i Sieniawy - ścieżki awansu od drobnej szlachty do warstwy inteligenckiej, „Prace Historyczno-Archiwalne”, t. XXVIII, Rzeszów 2016.
• Metryki zmarłych wsi Boguchwała w latach 1839-1949, oprac. S. Wnęk, Boguchwała 2012.
• Ochenduszko T., Dzieje Rzeszowa do 1918 roku. Kalendarium, Rzeszów 2006.
• Pajewski J., Odbudowa państwa polskiego 1914-1918, wyd. 3, Warszawa 1985.
• Piaszczyste drogi Karpatczyków: fotografie kpt. Karola Angermana z lat 1940-1944, red. T. Stempowski, Warszawa 2019.
• Rachwał S., Z dziejów techniki magazynowania i transportu ropy naftowej w Polsce, Wrocław 1967.
• Sierżęga P., Społeczność Rzeszowa wobec obchodów rocznicy grunwaldzkiej 1902 i 1910 roku, „Zeszyty Naukowe WSP w Rzeszowie”. Seria społeczno-pedagogiczna i historyczna. Historia 6, z. 23, Rzeszów 1997.
• Skorowidz dóbr tabularnych w Galicyi i Lodomeryi z Wielkiem Księstwem Krakow - skiem, oprac. T. Pilat, Kraków 1905.
• Skorowidz przemysłowo-handlowy Galicyi, oprac. J. Olszewski, wyd. II, Lwów 1912.
• Słownik działaczy ruchu ludowego. Makieta, Warszawa 1988.
• Sprawozdanie Zarządu Koła Rzeszowskiego „Towarzystwa Szkoły Ludowej” za rok ad1892, Lwów 1892.
• Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkiem Księstwem Krakowskiem za rok Węgierski J., Krawczyk J., Wydział Inżynierii [w:] Politechnika Lwowska 1844-1945, Wrocław 1993.
• Witek J., Encyklopedia miasta Mielca, t. I, Mielec 2004.
• Witos W., Moje wspomnienia, Warszawa 1981.
• Wnęk S., Rzeszowianie jako uchodźcy wojenni na terenie monarchii habsburskiej jesienią 1914 roku. Liczba, rozmieszczenie i struktura społeczna [w:] Krajobraz niepodległości. Życie codzienne u progu wolnej Polski, red. J. Hoff, I. Wodzińska, Kolbuszowa 2019.
• Wnęk S., Szkice z dziejów Boguchwały, Boguchwała 2015.
• Wnęk S., Zenon Turczynowicz Suszycki (1840-1912). Powstaniec styczniowy, obroń- ca Paryża i współtwórca polskiego szkolnictwa naftowego. Rys biograficzny [w:] Powstanie 1863. Podlaskie epizody, red. M. Zemło, R. Dobrowolski, Supraśl 2014.
• Wójcikiewicz Z., „Górnik” - pierwsze czasopismo naftowe [w:] Krosno. Studia z dziejów miasta i regionu, red. S. Cynarski, t. III, Rzeszów 1995.
• Zielecki A., Miasto w latach wielkiej wojny 1914-1918 [w:] Dzieje Rzeszowa, t. II, red. F. Kiryk, Rzeszów 1998.

Identifiers

DOI

10.30657/pha.34.2022.03

Biblioteka Nauki

2232951