Język sakralny wobec polskiego języka narodowego. Łacina

• Authors: Joanna Sobczykowa

Title variants

EN

Latin as a sacral language in its relation to the Polish national language

Abstracts

EN

Joanna Sobczykowa’s article deals with Latin as a sacred language in the Polish cultural area in history and today. Sobczykowa outlines the situation in other areas of culture, Semitic or Slavic. She examines the status and functions of liturgical Latin in history and today, by looking at opinions of speakers, theologians, linguists, and philosophers of religion. She also looks at documents in the form of Latin works by medieval Polish preachers and their concern for the understanding of the Latin liturgy by the people. Finally, she shows and stresses the difference between verbal and spiritual understanding present in meditation and that between the tendencies towards sacralization and desacralization.

PL

Artykuł dotyczy łaciny jako języka sakralnego w polskim obszarze kulturowym w historii i współcześnie. Szkicowo potraktowano w nim sytuację w innych obszarach kultury, takich jak semicki czy słowiański. Analizie zostały poddane status i funkcje łacińskiego języka liturgicznego w ujęciu historycznym i współcześnie – w odczuciu mówiących, teologów, językoznawców, filozofów religii. W tekście przedstawiono udokumentowanie łacińskiej twórczości średniowiecznych polskich kaznodziejów i troskę o rozumienie liturgii łacińskiej przez lud. Pokazano również rozpiętość między tendencjami do sakralizacji i desakralizacji, różnicę między rozumieniem werbalnym a duchowym, danym w rozmyślaniu.

Keywords

EN

Latin; sacred language; religious language; history; culture

PL

łacina; język sakralny; język religijny; historia; kultura

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
• Journal: Forum Lingwistyczne
• Year: 2023
• Issue: 11
• Pages: 1-12

Dates

published

2023

Contributors

author

Joanna Sobczykowa

• Profesor Emeritus. Uniwersytet Śląski w Katowicach

• https://orcid.org/0000000267656309

References

• AL, 2021/2, Agenda liturgiczna Maryi Niepokalanej; Oficyna W Misji, Wrocław.
• AL, 2022/2, Agenda liturgiczna Maryi Niepokalanej; Oficyna W Misji, Wrocław.
• Bajerowa, I. (1995). Szanse języka religijnego w świecie kultury masowej. W: ks. Z. Adamek (red.), Teologia, kultura, współczesność. Materiały z sympozjum w Instytucie Teologicznym w Tarnowie (s. 99–113). Biblos.
• Bajerowa, I., Puzynina, J. (2000). Język religijny. Aspekt filologiczny. W: A. Bednarek i in. (red.), Encyklopedia katolicka, T. 8. Towarzystwo Naukowe KUL.
• Belcarzowa, E. (1981). Glosy polskie w łacińskich kazaniach średniowiecznych. Cz. 1. Ossolineum.
• Belcarzowa, E. (1983). Glosy polskie w łacińskich kazaniach średniowiecznych. Cz. 2. Ossolineum.
• Belcarzowa, E. (1997). Glosy polskie w łacińskich kazaniach średniowiecznych. Cz. 3. PWN.
• Belcarzowa, E. (2001). Glosy polskie w łacińskich kazaniach średniowiecznych. Cz. 4. PWN.
• Cybulski, M. (red.) (2015). Wybór tekstów z dziejów języka polskiego do połowy XIX w. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Dunaj, B. (red.) (1998). Słownik współczesnego języka polskiego. T. 1–2. Przegląd Reader’s Digest.
• Gadamer, H. G., (1979). Rozum, słowo, dzieje. Szkice wybrane. Wybrał, opracował i wstępem poprzedził K. Michalski. Przełożyli M. Łukasiewicz, K. Michalski. PIW.
• Gajda, S. (2010). Prestiż a język. Nauka, 4, 147–162.
• Górski, K. (1962). Od religijności do mistyki. Zarys dziejów życia wewnętrznego w Polsce. Cz. 1: 966–1795. Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego KUL.
• Grzegorczykowa, R. (2001). O specyficznych funkcjach wypowiedzi religijnych. Etnolingwistyka, 13.
• Grzegorczykowa, R. (2005). Wypowiedzi religijne jako forma uczestnictwa w sacrum. W: S. Mikołajczak, T. Węcławski. Język religijny dawniej i dziś (t. 2, s. 15–24). Wydawnictwo „Poznańskie Studia Polonistyczne”.
• Grzegorczykowa, R. (2008). Kilka refleksji na temat istoty, zakresu i cech swoistych języka religijnego. Poradnik Językowy, 10, 3–12.
• Kołakowski, L. (1991). O wypowiadaniu niewypowiadalnego: język i sacrum. W: J. Bartmiński, R. Grzegorczykowa (red.), Język a kultura 4: Funkcje języka i wypowiedzi (s. 53–63). Wydawnictwo „Wiedza o Kulturze”.
• Kompendium Katechizmu Kościoła Katolickiego. (2005). Jedność.
• Lohfink, G. (2011). Modlitwa moją ojczyzną. Teologia i praktyka modlitwy chrześcijańskiej. Przeł. E. Pieciul-Karmińska. W drodze.
• Lubaś, W. (2003). Polskie gadanie. Podstawowe cechy i funkcje potocznej odmiany polszczyzny. Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.
• Domański, J. (2020). Łacina w Polsce. Średniowieczne piśmiennictwo myślicielskie. Antologia. Teksty wybrał, wstępem i komentarzem opatrzył Juliusz Domański. Polska Akademia Umiejętności & Author.
• Markowski, A. (2005). Kultura języka polskiego. Teoria. Zagadnienia leksykalne. PWN.
• Marini, P. (2007). Liturgia i piękno. Nobilis pulchritudo. Bernardinum.
• Migut, B. (2018). Misteryjna natura liturgii. W: B. Drabik, W. Przyczyna (red.), Język w liturgii (s. 11–37). Biblos.
• Milewski, T. (1964). Periodyzacja języków oficjalnych w Polsce i w Czechach (s. 49–52). Sprawozdania z Posiedzeń Komisji PAN. Oddział w Krakowie.
• Milewski, T. (1969). Język scs w średniowiecznej Polsce. W: Tegoż: Z zagadnień językoznawstwa ogólnego i historycznego (s. 343–364). PWN.
• Miodunka, W. (2003). Moc języka i jej znaczenie w kontaktach językowych i kulturowych. W: J. Bartmiński, J. Szadura (red.), Współczesna polszczyzna. Wybór opracowań. T. 2: Warianty języka (s. 12–16). Wydawnictwo UMCS.
• Nadolski, B., ks. (1989). Liturgika. Cz. 1: Liturgika fundamentalna. Pallottinum.
• Nauczanie Papieży, Magisterium i Ojców Kościoła Katolickiego. Pobrane 23 marca 2022 z: http://www.traditia.fora.pl/nauczanie-papiezy-magisterium-i-ojcow-kosciola-katolickiego
• O’Collins, G. SJ, Farrugia, E. G. SJ (1993). Zwięzły słownik teologiczny. Przeł. ks. J. Ożóg SJ. Wydawnictwo WAM.
• Otwinowska, B. (1974). Język – naród – kultura. Antecedencje i motywy renesansowej myśli o języku. Ossolineum.
• Puzynina, J. (1998). Człowiek – Język – Sacrum. W: S. Gajda, H. Sobeczko (red.), Człowiek – dzieło – sacrum (s. 19–31). Uniwersytet Opolski – Instytut Filologii Polskiej.
• Rojszczak-Robińska, D. (2010). Język a Kościół (propozycja rozdziału podręcznika do nauczania treści historycznojęzykowych na studiach I stopnia). Kwartalnik Językoznawczy, 2(2), 76–91.
• Sczaniecki, P., o. OSB, (1962). Służba Boża w dawnej Polsce. Studia o Mszy św. Księgarnia Św. Wojciecha.
• Sczaniecki, P. OSB, (2020). Służba Boża w dawnej Polsce. Studia o Mszy świętej. Wydawnictwo Benedyktynów.
• Sobczykowa, J. (2007). Łacina w oczach dawnych Polaków. Przegląd Humanistyczny, 1, 105–115.
• Sobczykowa, J. (2016). Cechy językowe rozważania Maryjnego z okładki księgi metrykalnej z Mszany. W: H. Dudała (red.), Tajemnice kompaturek. Księga metrykalna z Mszany (1638–1775). Edycja – Książki Naukowe i Specjalistyczne.
• Skierska, I. (2003). Obowiązek mszalny w średniowiecznej Polsce. Wydawnictwo Instytutu Historii PAN.
• Stanisław ze Skarbimierza (2021). Mowy wybrane o mądrości. Oprac. M. Korolko. [Przeł. B. Chmielowska i in. „Arcana”.
• Stawski, K., ks. (2005). Praktyka lingwistyczna Kościoła w pierwszym tysiącleciu. W: ks. K. Konecki (red.), Laudate Dominum. Księdzu Profesorowi Jerzemu Stefańskiemu z okazji 65-lecia urodzin i 40-lecia kapłaństwa (s. 491–513). Prymasowskie Wydawnictwo Gaudentinum.
• Węcławski, T. (1995). Wspólny świat religii. Znak.
• Węcławski, T. (2014). Funkcja sakralna wypowiedzi religijnej. Aspekt teologiczny. W: R. Przybylska, W. Przyczyna (red.), Funkcje wypowiedzi religijnych. Biblos.
• Wielka ilustrowana encyklopedja powszechna. [1932] Wydawnictwo Gutenberga.
• Wojtak, M. (1998). Czy można mówić o stylu człowieczej rozmowy z Panem Bogiem?. W: S. Gajda, H. J. Sobeczko (red.) Człowiek – dzieło – sacrum (s. 309–319). Uniwersytet Opolski – Instytut Filologii Polskiej.
• Wolny, J. (1974). Kaznodziejstwo. W: M. Rechowicz (red.), Dzieje teologii katolickiej w Polsce, T. 1: Średniowiecze. Towarzystwo Naukowe KUL.
• Zdunkiewicz-Jedynak, D. (2013). Wykłady ze stylistyki. PWN

Identifiers

DOI

10.31261/FL.2023.11.1.04

Biblioteka Nauki

26440724