Problematyka zamiaru a zabójstwo w stanie silnego wzburzenia usprawiedliwionego okolicznościami (art. 148 § 4 k.k.)

• Authors: Damian Drabik

Title variants

EN

The issue of intent of homicide under the influence of intense agitation justified by the circumstances (article 148 § 4 of the penal code)

Abstracts

EN

The aim of this article is to present the issue of intention, which accompanies a perpetrator committing a crime under art. 148 § 4 of the penal code – homicide under the influence of intense agitation justified by the circumstances. The content discusses the specifics of this crime, referring both to the explanation of the concept of strong agitation (affect) and to the approximation of views on the circumstances that may justify acting in this state. The subject of the further part of the article is to explain the specificity of different forms of intention which are known to the Polish criminal law. The analysis includes direct intention (dolus directus), eventual intention (dolus eventualis), sudden intention (dolus repentinus) and premeditated intention (dolus premeditatus). The views of both representatives of criminal law and a wealth of judicial decisions are presented, which relate to attempts to clarify whether it is possible to commit the offence of art. 148 § 4 of the penal code in each of the mentioned intentions, and if so, how the mental processes of the perpetrator of this offence are shaped in each of these situations and what motivation may accompany it.

PL

Celem artykułu jest przybliżenie problematyki zamiaru, jaki towarzyszy sprawcy popełniającemu przestępstwo z art. 148 § 4 k.k., czyli zabójstwo pod wpływem silnego wzburzenia usprawiedliwionego okolicznościami. Omówiono specyfikę tego przestępstwa, zarówno wyjaśniając pojęcie silnego wzburzenia (afektu), jak i przybliżając poglądy na temat okoliczności, które mogą usprawiedliwiać działanie w tym stanie. W dalszej części pracy wyjaśniono specyfikę różnych postaci zamiaru, które znane są polskiemu prawu karnemu. Dokonana analiza obejmuje: zamiar bezpośredni (dolus directus), zamiar ewentualny (dolus eventualis), zamiar nagły (dolus repentinus) oraz zamiar przemyślany (dolus premeditatus). Przedstawiono zarówno poglądy przedstawicieli prawa karnego, jak i bogate orzecznictwo sądowe, odnoszące się do próby wyjaśnienia, czy możliwe jest popełnienie przestępstwa z art. 148 § 4 k.k. w każdym z wymienionych zamiarów, a jeśli tak, to w jaki sposób kształtują się procesy psychiczne sprawcy tego przestępstwa w każdej z tych sytuacji oraz jaka motywacja może mu towarzyszyć.

Keywords

PL

zabójstwo; silne wzburzenie; zamiar; prawo karne; afekt

EN

murder; intense agitation; intention; criminal law; affect

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
• Journal: Forum Polityki Kryminalnej
• Year: 2022
• Issue: 1(3)
• Pages: 1-18

Dates

published

2022

Contributors

author

Damian Drabik

• Uniwersytet Wrocławski (student)

• https://orcid.org/0000000151667532

References

• Borowski W.M., Zabójstwo w uniesieniu, „Gazeta Sądowa Warszawska” 1926, nr 27, s. 365–371.
• Buchała K., Niektóre problemy zabójstwa pod wpływem silnego afektu, „Palestra” 1987, nr 10–11 (358–359), s. 123–145.
• Buchała K., Prawo karne materialne, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1989.
• Buchała K., Zoll A., Polskie prawo karne, Wydawnictwa Prawnicze PWN, Warszawa 1997.
• Budyn-Kulik M., Czy uprzywilejowany typ zabójstwa pod wpływem silnego wzburzenia jest potrzebny?, w: Zmodyfikowane typy przestępstw w teorii i praktyce sądowej, red. J. Giezek, J. Brzezińska, Wolters Kluwer, Warszawa 2017, s. 301–317.
• Budyn-Kulik M., Umyślność w prawie karnym i psychologii. Teoria i praktyka sądowa, Wolters Kluwer, Warszawa 2015.
• Budyn-Kulik M., Zabójstwo tyrana domowego. Studium prawnokarne i wiktymologiczne, Oficyna Wydawnicza Verba, Lublin 2005.
• Cieślak M., Zabójstwo pod wpływem silnego wzburzenia, w: System prawa karnego. O przestępstwach w szczególności, red. I. Andrejew, L. Kubicki, J. Waszczyński, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Wrocław 1985, s. 340–351.
• Cora S., Zabójstwo pod wpływem silnego wzburzenia w świetle prawa i psychologii, „Nowe Prawo” 1973, nr 7–8 (325), s. 1026–1039.
• Daszkiewicz K., Przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu. Rozdział XIX kodeksu karnego. Komentarz, C.H. Beck, Warszawa 2000.
• Daszkiewicz K., Przestępstwa z afektu w polskim prawie karnym, Wydawnictwo Prawnicze, Warszawa 1982.
• Daszkiewicz K., Przestępstwo z premedytacją, Wydawnictwo Prawnicze, Warszawa 1968.
• Daszkiewicz K., Zamiar nagły (dolus repentinus) w polskim prawie karnym, „Palestra” 1968, nr 4 (124), s. 51–60.
• Gierowski J.K., Szaszkiewicz M., Osobowość i motywacja sprawców zabójstw, w: Zabójcy i ich ofiary. Psychologiczne podstawy profilowania nieznanych sprawców zabójstw, red. J.K. Gierowski, T. Jaśkiewicz-Obydzińska, Wydawnictwo Instytutu Ekspertyz Sądowych, Kraków 2002, s. 35–68.
• Giezek J., Świadomość sprawcy czynu zabronionego, Wolters Kluwer, Warszawa 2013.
• Gubiński A., Zabójstwo pod wpływem silnego wzruszenia, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1961.
• Heitzman J., Stres w etiologii przestępstw agresywnych, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2002.
• Horoszowski P., Zabójstwo z afektu, Trzaska, Evert i Michalski, Warszawa 1947.
• Kowalewska-Łukuć M., Zamiar ewentualny w świetle psychologii, Ars boni et aequi, Poznań 2015.
• Makarewicz J., Kodeks karny z komentarzem, Wydawnictwo Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, Lwów 1935.
• Miodulski K., Zabójstwo pod wpływem silnego wzruszenia, „Wojskowy Przegląd Prawniczy” 1956, nr 1 (45), s. 27–36.
• Pikulski S., Przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu, w: Przestępstwa przeciwko dobrom indywidualnym, t. 10, red. J. Warylewski, C.H. Beck, Warszawa 2012, s. 1–318.
• Pikulski S., Zabójstwo z zazdrości, Wydawnictwo Prawnicze, Warszawa 1991.
• Pławski S., Przestępstwa przeciwko życiu, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1963.
• Pobocha J., Aspekty psychiatryczne, psychologiczne i prawne stanu silnego wzburzenia, „Palestra” 1993, nr 7–8 (427–428), s. 31–41.
• Popławski H., Okoliczności usprawiedliwiające stan silnego wzburzenia i nie usprawiedliwiające go, „Palestra” 1981, nr 1 (277), s. 51–66.
• Rosengarten F., Zabójstwo w afekcie, „Nowe Prawo” 1975, nr 4 (346), s. 526–536.
• Szymusik A., Psychopatologia zabójstw, „Folia Medica Cracoviensia” 1972, t. 14, z. 1, s. 3–24.
• Świda W., Prawo karne, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1989.
• Tarnawski M., Zabójstwo uprzywilejowane w ujęciu polskiego prawa karnego, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań 1981.
• Tarnawski M., Z problematyki motywacji sprawcy zabójstwa pod wpływem silnego wzburzenia (art. 148 § 2 k.k.), „Ruch Prawniczy, Socjologiczny i Ekonomiczny” 1981, nr 2, s. 173–186.
• Waszczyński J., Jeszcze w sprawie zamiaru ewentualnego, „Palestra” 1977, nr 5 (233), s. 69–78.
• Wolter W., Nauka o przestępstwie, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1973.
• Wróbel W., Zoll A., Polskie prawo karne. Część ogólna, Wydawnictwo Znak, Kraków 2011.

Identifiers

DOI

10.31261/FPK.2022.03.01

Biblioteka Nauki

26371151