Programming the Polish language in bilingual children

• Authors: Urszula Ciszewska-Psujek

Title variants

PL

Programowanie języka polskiego u dzieci dwujęzycznych

Abstracts

PL

Spowodowane migracjami coraz częstsze zjawisko dwu- lub wielojęzyczności w polskich szkołach czy też wśród Polonii stawia przed nauczycielami języka polskiego nie lada wyzwanie – spojrzenia na język funkcjonalnie oraz uczenia go w sposób komunikacyjny. Nauczycielowi edukacji wczesnoszkolnej lub poloniście może pomóc logopeda, mający umiejętność budowania, odbudowywania i rozwijania kompetencji językowej i komunikacyjnej dzieci, w których przypadku trudności w opanowaniu języka są wynikiem interferencji dwóch czy nawet trzech systemów językowych lub wynikają z zaburzeń mowy. Użyteczne w tym działaniu mogą okazać się również metody glottodydaktyczne, skuteczne w „programowaniu języka”. Artykuł jest przeglądem metod i technik, które są używane w nauczaniu języka polskiego jako obcego dzieci obcokrajowców lub polskich dzieci dwujęzycznych w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym i które mogą być wykorzystywane w terapii dzieci z opóźnionym rozwojem mowy. W artykule zostały zaprezentowane także opracowane przez autorkę przykładowe ćwiczenia gramatyczne służące opanowaniu fleksji nominalnej i werbalnej i rozwijające sprawności receptywne i produktywne.

EN

Nowadays, the teachers of Polish are facing a new phenomenon with increased frequency: namely, that of bilingualism or multilingualism in Polish schools or among the expatriate Poles, which is consequent to the population migration patterns. And with it, a new challenge is thus posed: to look at the Polish language functionally and to teach it in a communicative way. A preschool teacher or a Polish teacher may seek the support of a speech therapist who has the ability to build, rebuild and develop linguistic and communicative competences in children whose language difficulties are caused by the interference between two or even three language systems or which result from speech disorders. The methods of teaching foreign languages, effective in „language programming”, may also prove useful for this purpose. The article is a review of the methods and techniques used in teaching Polish as a foreign language to children of foreigners or Polish bilingual children of preschool and early school age, which methodology can also be implemented in the treatment of children with speech delay (alalia). The article also presents examples of grammar exercises developed by the Author, which are aimed at mastering nominal and verbal inflection and developing receptive (passive) and productive (active) language skills.

Keywords

PL

bilingwizm (dwujęzyczność); programowanie języka; metody uczenia dzieci języków obcych

EN

bilingualism; language programming; the methods of teaching foreign languages to children

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
• Journal: Logopedia Silesiana
• Year: 2021
• Volume: 10
• Issue: 2

Dates

published

2021

Contributors

author

Urszula Ciszewska-Psujek

• School of Polish Language and Culture, Catholic University of Lublin

• https://orcid.org/0000000284870358

References

• Arabski, J. (1996). O przyswajaniu języka drugiego (obcego). Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
• Achtelik, A., Niesporek-Szamburska, B. (2009). Bawimy się w polski 1. Katowice: Śląskie Centrum Edukacji Regionalnej.
• Bloomfield, L. (1963). Language. New York: Holt, Rinehart, and Winston.
• Brzeziński, J. (1987). Nauczanie języków obcych dzieci. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
• Cieszyńska-Rożek, J. (2018). Rozwój systemu językowego dzieci bilingwalnych. W: E. Czaplewska (red.), Logopedia Międzykulturowa (s. 132–149). Gdańsk: Harmonia Universalis.
• Ciszewska-Psujek, U. (2018). Metody glottodydaktyczne w rozwijaniu kompetencji gramatycznej dzieci objętych terapią logopedyczną. W: A. Domagała, U. Mirecka (red.), Metody terapii logopedycznej (s. 245–259). Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
• Czaplewska, E. (2018). Rola logopedii we współczesnych społeczeństwach wielokulturowych. W: E. Czaplewska (red.), Logopedia Międzykulturowa (s. 261–281). Gdańsk: Harmonia Universalis.
• De Houwer, A. (2009). Bilingual first language acquisition. Bristol-Buffalo, NY: Multilingual Matters.
• Domagała, A., Mirecka, U. (red.), (2018). Metody terapii logopedycznej. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
• Gębal, P., Miodunka, W.T. (2020). Dydaktyka i metodyka nauczania języka polskiego jako obcego i drugiego. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Grabias, S. (2012). Teoria zaburzeń mowy. Perspektywy badań, typologie zaburzeń, procedury postępowania logopedycznego. W: S. Grabias, Z.M. Kurkowski (red.), Logopedia. Teoria zaburzeń mowy (s. 15–72). Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
• Janowska, I. (2011). Podejście zadaniowe do nauczania i uczenia się języków obcych. Na przykładzie języka polskiego jako obcego. Kraków: Universitas.
• Klein, W. (2007). Przyswajanie drugiego języka: proces przyswajania języka. Tłum. J. Okuniewski. W: I. Kurcz (red.), Psychologiczne aspekty dwujęzyczności (s. 89–142). Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
• Komorowska, H. (2001). Metodyka nauczania języków obcych. Warszawa: Fraszka Edukacyjna.
• Kondrat, D. (2015). Metody pracy z dziećmi w przedszkolu. Języki Obce w Szkole. Nauczanie Języków w Przedszkolu, 1, 71–76, http://jows.pl/content/metody-pracy-z-dziecmi-w-przedszkolu?page=show, [data dostępu: 23.05.2017].
• Kowalewska, M. (2011). Jak skutecznie uczyć dziecko języka polskiego jako obcego/drugiego? W: D. Cieślikowska (red.), Edukacja dla integracji. O doświadczeniach, pomysłach, działaniach praktycznych w wielokulturowych klasach (s. 44–75). Kraków: Stowarzyszenie Willa Decjusza.
• Kurcz, I. (1992). Język a psychologia. Podstawy psycholingwistyki. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
• Kurcz, I. (2000). Psychologia języka i komunikacji. Warszawa: Scholar.
• Laskowski, R. (2009). Język w zagrożeniu. Przyswajanie języka polskiego w warunkach polsko-szwedzkiego bilingwizmu. Kraków: Universitas.
• Lipińska, E. (2003). Język ojczysty, język obcy, język drugi. Wstęp do badań dwujęzyczności. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Lipińska, E. (2006). Przyswajanie języka pierwszego a uczenie się języka obcego/drugiego. W: A. Seretny, E. Lipińska (red.), Z zagadnień dydaktyki języka polskiego jako obcego (s. 19–28). Kraków: Universitas.
• Lipińska, E., Seretny, A. (2003). ABC metodyki nauczania języka polskiego jako obcego. Kraków: Universitas.
• Maciocha, A. (2013). Podejście zadaniowe na tle innych metod w glottodydaktyce. Kwartalnik Polonicum, 1, 42–49.
• Majewska-Tworek, A., Tarkowski, Z. (2018). Terapia logopedyczna dziecka dwujęzycznego. W: A. Domagała, U. Mirecka (red.), Metody terapii logopedycznej (s. 261–286). Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
• Majewska-Wójcik, A., Smoleń-Wawrzusiszyn, M. (2015). Z Anią przez Polskę. Lublin–Chicago: Kenbooks.
• Makarski, W. (1999). Baw się z nami. Lublin: Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
• Michalewska, M.T. (1991). Polszczyzna osób bilingwalnych w Zagłębiu Ruhry w sytuacji oficjalnej. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Mikielewicz, R., Weislo, A. (2003). Uczymy się świata po polsku (cz. 1). Warszawa: Wspólnota Polska.
• Miodunka, W.T. (2003). Bilingwizm polsko-portugalski w Brazylii. W stronę lingwistyki humanistycznej. Kraków: Universitas.
• Miodunka, W.T. (2010). Polszczyzna jako język drugi. Definicja języka drugiego. W: J. Gruchała, H. Kurek (red.), Silva rerum philologicarum. Studia ofiarowane Profesor Marii Strycharskiej-Brzezinie z okazji Jej jubileuszu (s. 233–245). Kraków: Universitas.
• Młyński, R. (2010). Obraz rodziny w wypowiedziach bilingwalnego chłopca. W: M. Michalik, A. Siudak (red.), Zagadnienia mowy i myślenia (s. 219–232). Kraków: Collegium Columbinum (Nowa Logopedia, t. 1).
• Młyński, R. (2012). Dwujęzyczność dziecięca w perspektywie glottodydaktyki i logopedii. Próba syntezy. W: M. Michalik, A. Siudak, Z. Orłowska-Popek (red.), Diagnoza różnicowa zaburzeń komunikacji językowej (s. 93–111). Kraków: Collegium Columbinum (Nowa Logopedia, t. 3).
• Pelc, T. (1997). Teraz polski. Gry i ćwiczenia komunikacyjne. Podręcznik dla nauczycieli języka polskiego jako obcego. Łódź: WING.
• Pomykałło, A. (2008). ABC po polsku. Warszawa: Stowarzyszenie Vox Humana.
• Ptak, M., Tyl, E. (2016). Ania w przedszkolu (cz. 1). Chicago: Kenbooks.
• Rabiej, A. (2009). Lubię polski! (cz. 1 i 2). Kraków: Fogra.
• Rabiej, A. (2010). Lubię polski! (cz. 2). Kraków: Fogra.
• Rokita-Jaśkow, J. (2015). Spór o metodę, czyli jak najlepiej uczyć dzieci języków obcych. Języki Obce w Szkole. Nauczanie Języków w Przedszkolu, 1, 31–35, http://jows.pl/content/spor-o-metode-czylijak-najlepiej-uczyc-dzieci-jezykow-obcych [data dostępu: 23.05.2017].
• Rubak, A. (2013). Metodyka nauczania języka angielskiego w kształceniu zintegrowanym. Języki Obce w Szkole. Nauczanie Języków w Przedszkolu, 1, 198–103, http://jows.pl/content/metodyka-nauczania-j%C4%99zyka-angielskiego-w-kszta%C5%82ceniu-zintegrowanym?page=show [data dostępu: 23.05.2017].
• Stempek, I., Grudzień, M., Kuc, P. (2016). Polski krok po kroku. Junior. Seria podręczników do nauki języka polskiego jako obcego. Kraków: Glossa.
• Tarkowski, Z., Wiewióra, D. (2017). Bilingwizm a rozwój mowy dziecka. W: Studia logopedycznolingwistyczne. Księga jubileuszowa z okazji 70-lecia urodzin Profesora Edwarda Łuczyńskiego (s. 109–131). Gdańsk: Harmonia Universalis.
• Weinreich, U. (1964). Languages in contact findings and problems. London–Hague–Paris: Mouton.
• Wodniecka, Z., Mieszkowska, K., Durlik, J., Haman, J. (2018). Kiedy 1 + 1 ≠ 2, czyli jak dwujęzyczni przyswajają i przetwarzają język(i). W: E. Czaplewska (red.), Logopedia międzykulturowa (s. 92–131). Gdańsk: Harmonia Universalis.
• Wróblewska-Pawlak, K. (2004). Język – tożsamość – imigracja. O strategiach adaptacyjnych Polaków zamieszkałych we Francji w latach osiemdziesiątych XX wieku. Warszawa.
• Wróblewska-Pawlak, K. (2013). Naturalna dwujęzyczność, czyli o dwujęzycznym wychowaniu dzieci. Języki Obce w Szkole, 1, 88–97, http://jows.pl/sites/default/files/Wr%C3%B3blewska-Pawlak.pdf [data dostępu: 02.03.2021].
• Żydek-Bednarczuk, U. (2002). Sprawność językowa we współczesnej edukacji polonistycznej. W: H. Synowiec (red.), W kręgu dydaktyki języka i literatury polskiej. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Edwardowi Polańskiemu (s. 119–126). Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• Żydek-Bednarczuk, U. (2007). Bilingwizm w badaniach glottodydaktycznych, społecznych i kulturowych. W: J. Tambor, A. Achtelik (red.), Sztuka czy rzemiosło? Nauczyć Polski i polskiego (s. 223–237). Katowice: Gnome.

Identifiers

DOI

10.31261/LOGOPEDIASILESIANA.2021.10.02.03

Biblioteka Nauki

24201063