„Ziemia otworzy usta”. O wyobraźni forensycznej Erny Rosenstein

• Authors: Andrzej Juchniewicz

Title variants

EN

“The Earth will open its mouth”. On Erna Rosenstein’s Forensic Imagination

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Autor artykułu, śledząc powracające w poezji Erny Rosenstein fragmenty relacji o morderstwie rodziców po ucieczce z getta lwowskiego, proponuje porzucenie zasad charakterystycznych dla pisarstwa historycznego (m.in. skrupulatnej rekonstrukcji faktów i ich pedantycznego porządkowania w celu skonstruowania satysfakcjonującej odbiorcę opowieści o moralnym potencjale, który narzucałby ograniczenia formalne) w procesie interpretacji na rzecz dwóch kategorii: forensyczności i szoku. Forensyczność, dowartościowując materialne ślady, wiąże się również z jawnością procesu i konstytuowaniem wspólnoty. Poetka intuicyjnie wykorzystuje w poezji model narracji quasi-kryminalnej, dzięki czemu zmniejsza dystans między ofiarami Zagłady a czytelnikiem zanurzonym w innej rzeczywistości. Kryminalna zagadka sprawia, że zamordowani stają się na powrót bliscy ze względu na medium zranionego ciała. Szok natomiast odgrywa kluczową rolę w procesie obcowania z tym, co niepojmowalne (bo nieprzeżyte i niedoświadczone bezpośrednio). Aktywizuje czytelnika etycznie dzięki afektywnemu pobudzeniu. Trójdzielna struktura artykułu wynika z konieczności ustalenia związków poezji Rosenstein z surrealizmem, prześledzenia strategii jej oddziaływania na czytelnika (za sprawą afektu i nastroju) oraz odnotowania prekursorstwa poetki ze względu na autonomizację nie-ludzkich aktantów i podjęcie wyzwania oswojenia w sztuce i poezji procesu entropii.

EN

Investigating Erna Rosenstein’s poems containing partial accounts of her parents’ murder after their escape from the Lviv ghetto, this article proposes a reading founded on two categories – forensics and shock – and therefore departs from the principles put forward by historical narratives (including the meticulous reconstruction of facts and pedantic devotedness to their organisation typical of this genre, constructing such a story whose integrity would satisfy the reader whereas moral framework would set formal limits). Forensics – a strategy that emphasises the role of material traces – is related to the clarity of a process and the rise of a community. Intuitively, Rosenstein applies a quasi-crime story narrative to her poetry, which allows it to cross the distance usually separating the victims of the Shoah from a reader belonging to an entirely different reality. The presence of a mystery makes it possible for the murdered to become close to us once again thanks to the medium of a wounded body. Shock, in turn, is a category inherent in any attempt of reaching the unthinkable (that is, the events that have not been lived through or experienced directly). Moreover, it employs affective stimulation which engages a reader in anethical way. This article consists of three parts, whose division reflects the necessities of scrutinising Rosenstein’s relation to surrealism, exploring her strategy of influencing a reader by means of affect and mood, and probing her status of a precursor, visible in the autonomy granted to the nonhuman actants or her strives for domesticating entropy.  

Keywords

PL

Zagłada; Erna Rosenstein; zwrot forensyczny; afekt; morderstwo

EN

Holocaust; Erna Rosenstein; forensic turn; affect; murder

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
• Journal: Narracje o Zagładzie
• Year: 2019
• Issue: 5
• Pages: 149-175

Dates

published

2019-12-21

Contributors

author

Andrzej Juchniewicz

Identifiers

DOI

10.31261/NoZ.2019.05.08