Zasoby wileńskich archiwów jako źródło informacji o polskich pisarzach z przełomu XIX i XX wieku

• Authors: Irena Fedorowicz

Title variants

EN

Vilnius Archives Collections as a Source of Information about Polish Writers of 19th and 20th Centuries

Abstracts

EN

Collections of manuscripts in Vilnius are stored in three archives: the Lithuanian State Historical Archives, the Central State Archives of Lithuania, and the Lithuanian Literature and Art Archive. They are also stored in the Manuscript Sections of the most important Vilnius libraries: the Library of the Vilnius University, the Wroblewski Library of the Lithuanian Academy of Sciences, and the Lithuanian National Library of Martynas Mažydas. Among the collections are many documents and written texts (referred to by the Latinate word polonica) from different epochs. Polonica texts by Polish writers and poets of the 19th and 20th centuries have been examined mainly by Polish researchers. Vilnius collections consist of many documents presenting the characters of minorum gentium writers such as Czesław Jankowski, Nikodem Erazm Iwanowski, and Maria Rodziewiczówna. Manuscripts are a valuable source of information about these authors. Irena Fedorowicz’s aim in this article is to show the output of archival studies concerning the life and work of 19th- and 20th-century writers. Some of the results have already been published in Lithuanian scholarly publications in the years 2016–2022.

PL

Zbiory archiwów i bibliotek wileńskich zawierają wiele poloników z różnych epok, które w mniejszym lub większym stopniu w XX wieku już zostały wykorzystane przez badaczy polskich (Edmunda Jankowskiego, Tadeusza Bujnickiego, Andrzeja Romanowskiego, Iwonę Wiśniewską i in.). Mniej znane są natomiast źródła rękopiśmienne (głównie listy) dotyczące polskich pisarzy minorum gentium z przełomu XIX i XX wieku, do których należą: Czesław Jankowski, Nikodem Erazm Iwanowski i Maria Rodziewiczówna. Materiały te znajdują się w Litewskim Państwowym Archiwum Historycznym, Litewskim Centralnym Archiwum Państwowym, Archiwum Literatury i Sztuki Litewskiej, a także w Dziale Rękopisów trzech bibliotek: Biblioteki Uniwersytetu Wileńskiego, Biblioteki Narodowej im. Martynasa Mažvydasa i Biblioteki Litewskiej Akademii Nauk im. Wróblewskich. Celem artykułu jest podzielenie się wiedzą i doświadczeniem na temat sposobów opracowywania i wykorzystywania archiwaliów dotyczących trojga wymienionych pisarzy. Wyniki swoich badań przedstawiłam w publikacjach, które zostały wydane na Litwie (w pismach naukowych i monografiach zbiorowych) w latach 2016–2022. Najwięcej uwagi poświęciłam spuściźnie archiwalnej Jankowskiego ze zbiorów Biblioteki Litewskiej Akademii Nauk im. Wróblewskich.

Keywords

PL

Archiwa wileńskie; zbiory rękopiśmienne; Czesław Jankowski; Nikodem Erazm Iwanowski; Maria Rodziewiczówna; 19th and 20th century

EN

Vilnius manuscripts; epistolography collections; Czesław Jankowski; Nikodem Erazm Iwanowski; Maria Rodziewiczówna; 19th and 20th century

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
• Journal: Postscriptum Polonistyczne
• Year: 2022
• Volume: 29
• Issue: 1
• Pages: 1-12

Dates

published

2022

Contributors

author

Irena Fedorowicz

• Uniwersytet Wileński

• https://orcid.org/0000000242940653

References

• Litewskie Państwowe Archiwum Historyczne (LPAH) = Lietuvos valstybės istorijos archyvas
• Archiwum Jana Karłowicza, F 1135, ap. 10, nr 228, s. 257.
• Cysewski K., 1997, Teoretyczne i metodologiczne problemy badań nad epistolografią, „Pamiętnik Literacki”, z. 1, s. 95–110.
• Fedorowicz I., 2000, Wokół losów „czeczotkowej szkatułki” Czesława Jankowskiego, w: Sztuka pisania. O liście polskim w wieku XIX, red. J. Sztachelska, E. Dąbrowicz, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok, s. 381–391.
• Fedorowicz I., 2005, W służbie ziemi ojczystej. Czesław Jankowski w życiu kulturalnym Wilna lat 1905–1929, Collegium Columbinum, Kraków.
• Fedorowicz I., 2015, Związki literackie polsko-litewskie w XIX i na początku XX wieku (wybrane zagadnienia), Vilniaus universiteto leidykla, Vilnius.
• Fedorowicz I., 2016, Jak ten statek bez steru… Tożsamość prowincjonalnego artysty z przełomu XIX i XX wieku na przykładzie losów Nikodema Erazma Iwanowskiego, w: Tożsamość na styku kultur, t. 3, Zbiór studiów, red. I. Masojć, H. Sokołowska, Lietuvos edukologijos universiteto leidykla, Vilnius, s. 42–54.
• Fedorowicz I., 2018a, „Z zawodu i zamiłowania jestem przede wszystkim rolniczką”. Nieznana korespondencja Marii Rodziewiczówny z 1908 roku – przyczynek do życiorysu pisarki, „Slavistica Vilnensis”, vol. 63, s. 285–296.
• Fedorowicz I., 2018b, „W odmęcie życia publicznego czuję się w swoim żywiole”. Działalność urzędnicza i publicystyczna Czesława Jankowskiego w latach 1919–1922, „Rocznik Stowarzyszenia Naukowców Polaków Litwy”, t. 18, s. 301–316.
• Fedorowicz I., 2019a, „Głowę Twoją drogą do swojej piersi przycisnęłabym i powiedziałabym Ci, jak bardzo Cię kocham”. Listy Józefiny Halkówny do Czesława Jankowskiego z 1884 roku, „Slavistica Vilnensis”, vol. 64 (1), s. 133–143.
• Fedorowicz I., 2019b, Polany pamiętają o Czesławie Jankowskim, „Magazyn Wileński”, nr 11, s. 16–17.
• Fedorowicz I., 2022, Między polskością a litewskością, między marzeniami a rzeczywistością – żmudzka saga rodziny Iwanowskich („Widma przeszłości” Mariji Lastaukienė), w: Rodzina Miłoszów i rody pogranicza polsko-litewskiego. Studia, red. A. Baranow, J. Ławski, A. Romanik, Wydawnictwo Temida 2, Białystok–Vilnius, s. 355–369.
• Fedorowicz I., Dawlewicz M., red., 2018, Czesław Jankowski (1857–1929) – między tutejszością a europejskością. Zbiór studiów, Vilniaus universiteto leidykla, Vilnius.
• Krasovska J., 2018, Analiza wczesnej twórczości poetyckiej Czesława Jankowskiego. Niepublikowana praca dyplomowa przygotowana na Wydziale Filologicznym Uniwersytetu Wileńskiego pod kierunkiem doc. dr Ireny Fedorowicz.
• Maciejewski J., 2000, List jako forma literacka, w: Sztuka pisania. O liście polskim w wieku XIX, red. J. Sztachelska, E. Dąbrowicz, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok, s. 211–218.
• Piotrowicz W., 1926, Pół wieku w służbie pisarskiej, „Wiadomości Literackie”, nr 1, s. 1.
• Šciglienė V., 2003, Dailininkas Nikodemas Ivanauskas: nuo svajonių iki tikrovės, „Vilniaus dailės akademijos darbai”, t. 31, s. 171–179.
• Židonis G., Niewulis-Grablunas J., 2011, Artimos sielos ilgesys: Nikodemo Erazmo Iwanowskio ir Elizos Orzeszkowos laiškai, „Darbai i dienos”, nr 56, s. 285–304.

Identifiers

DOI

10.31261/PS_P.2022.29.13

Biblioteka Nauki

2095976