Małe i kruche: "Ostatni świadkowie. Utwory solowe na głos dziecięcy" Swietłany Aleksijewicz jako historia II wojny światowej z perspektywy dziecka

• Authors: Anna Karonta

Title variants

EN

Small and Fragile: Svetlana Alexievich’s "Last Witnesses: An Oral History of the Children of World War II" as a History of War from a Child’s Perspective

Abstracts

EN

The article offers an analysis of Svetlana Alexievich’s Last Witnesses: An Oral History of the Children of World War II as a history of war from a child’s perspective. Giving the voice to those whose childhood fell on wartime and occupation is a step towards discovering children’s wartime experience as well as a gesture against its ideologisation and politicisation. The protagonists’ memories assembled in the reportage allow us to recreate the children’s point of view about the aforementioned events, which usually remains omitted from the official historical discourse shaped in the USSR.

PL

Artykuł stanowi propozycję analizy reportażu Swietłany Aleksijewicz Ostatni świadkowie. Utwory solowe na głos dziecięcy jako zapisu historii II wojny światowej z perspektywy dziecka. Udzielenie głosu osobom, których dzieciństwo przypadło na czas wojny i okupacji, jest krokiem do odkrywania wojennych doświadczeń dzieci oraz gestem przeciwko ideologizacji i upolitycznieniu ich przeżyć. Wspomnienia bohaterów reportażu pozwalają odtworzyć dziecięcy punkt widzenia opisywanych wydarzeń, zwykle pomijany w oficjalnym dyskursie historycznym kształtowanym w ZSRR.

Keywords

EN

Svetlana Alexievich; Last Witnesses: An Oral History of the Children of World War II; child’s perspective; World War II; private/public

PL

Swietłana Aleksijewicz; Ostatni świadkowie. Utwory solowe na głos dziecięcy; perspektywa dziecka; II wojna światowa; prywatne/publiczne

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego | University of Silesia Press
• Journal: Rana. Literatura - Doświadczenie - Tożsamość
• Year: 2022
• Issue: 1 (5)
• Pages: 1-15

Dates

published

2022

Contributors

author

Anna Karonta

• Uniwersytet Jagielloński w Krakowie

• https://orcid.org/0000000282503407

References

• Adamowicz A., Bryl J., Koleśnik W.: Ja ze spalonej wsi…: świadectwa ocalonych. Tłum. M.J. Kononowicz, J. Litwiniuk. Wstęp F. Sielicki. Pax, Warszawa 1978.
• Aleksijewicz S.: Ostatni świadkowie. Utwory solowe na głos dziecięcy. Przeł. J. Czech. Wydawnictwo Czarne, Wołowiec 2013.
• Aleksijewicz S.: Wojna nie ma w sobie nic z kobiety. Przeł. J. Czech. Wydawnictwo Czarne, Wołowiec 2015.
• Ariès Ph.: Historia dzieciństwa. Dziecko i rodzina w dawnych czasach. Przekł. M. Ochab. Marabut, Gdańsk 1995.
• Benjamin W.: O pojęciu historii. Tłum. T. Krzemieniowa. W: W. Benjamin: Anioł historii: eseje, szkice, fragmenty. Wybór i oprac. H. Orłowski. Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 1996, s. 413–425.
• Brzóstowicz-Klajn M.: Dziecko w kleszczach propagandy (casus realizmu socjalistycznego). W: Zobaczyć dziecko. Literackie i filmowe portrety dziecka w Polsce w XX wieku. Red. A. Ossowska-Zwierzchowska. Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz 2012, s. 49–71.
• Chakrabarty D.: Historie mniejszości, przeszłości podrzędne. Tłum. E. Domańska. W: Teoria wiedzy o przeszłości na tle współczesnej humanistyki. Antologia. Red. E. Domańska. Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2010, s. 391–414.
• Dostojewski F.: Bracia Karamazow. Tłum. A. Wat. T. 1. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1994.
• Gittins D.: Historia konstruktów dzieciństwa. W: Wprowadzenie do badań nad dzieciństwem. Oprac. M.J. Kehily. Przekł. M. Kościelniak. Wydawnictwo WAM, Kraków 2008, s. 43–60.
• Gosk H.: Zamiast końca historii. Rozumienie oraz prezentacja procesu historycznego w polskiej prozie XX i XXI wieku podejmującej tematy współczesne. Dom Wydawniczy Elipsa, Warszawa 2005.
• Heller A.: Pamięć i zapominanie. O sensie i braku sensu. Tłum. A. Kopacki. „Przegląd Polityczny” 2001, nr 52/53, s. 21–27.
• Jagodzińska M.: Rozwój pamięci w dzieciństwie. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2003.
• Katajew W.: Syn pułku. Tłum. J. Dmochowska. Wydawnictwo Prasa Wojskowa, Warszawa 1950.
• Kowalska-Leder J.: Czy dzieci kłamią? W: Eadem: Doświadczenie Zagłady z perspektywy dziecka w polskiej literaturze dokumentu osobistego. Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2009, s. 271–291.
• Krupa B.: Opowiedzieć Zagładę. Polska proza i historiografia wobec Holocaustu (1987–2003). Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”, Kraków 2013.
• Kurkowska-Budzan M.: Historia zwykłych ludzi. Współczesna angielska historiografia dziejów społecznych. Historia Iagiellonica, Kraków 2003.
• Leociak J.: Doświadczenia graniczne. Studia o dwudziestowiecznych formach reprezentacji. Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk. Wydawnictwo, Fundacja Akademia Humanistyczna, Warszawa 2009.
• Leszczyński G.: Kulturowy obraz dziecka i dzieciństwa w literaturze drugiej połowy XIX i XX w. Wybrane problemy. Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2006.
• Mielhorski R.: Topos dzieciństwa w świetle historii (ogólny zarys problemu w poezji nowoczesnej 1939–1989). „Tematy i Konteksty” 2012, nr 2(7), s. 344–371.
• Ricoeur P.: Maurice Halbachs: pamięć roztrzaskana przez historię. W: Idem: Pamięć, historia, zapomnienie. Tłum. J. Margański. Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”, Kraków 2012, s. 523–528.
• Vice S.: The Holocaust „From Below”: Child’s-eye perspectives. “The Jewish Quarterly” 2001, vol. 48, issue 2, s. 38–42.
• Witek-Malicka W.: Z Auschwitz do życia. Historie obozowych dzieci. W: Zdeptane dzieciństwo. II wojna światowa i jej wpływ na sytuację dzieci. Red. A. Bartuś, P. Trojański. Fundacja na rzecz MDSM, Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau, Oświęcim 2017, s. 183–206.
• Wójcik-Dudek M.: W(y)czytać Zagładę. Praktyki postpamięci w polskiej literaturze XXI wieku dla dzieci i młodzieży. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2016.
• Wróblewski M.: Doświadczenie dzieciństwa. Studium z antropologii literatury. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2019.
• Алексиевич C.: Последние свидетели. Книга недетских рассказов. Молодая гвардия, Москва 1985.
• Никоноров А.В.: Маленькие герои большой войны. T. 1–3. Благотворительный фонд Оксаны Федоровой, Москва 2015–2016. https://detigeroi.ru/index2018.php#book [dostęp: 20.02.2021].

Identifiers

DOI

10.31261/Rana.2022.5.05

Biblioteka Nauki

29433674