Regesty zaginionych dokumentów Alberta, księcia strzeleckiego

• Authors: Maciej Woźny

Title variants

EN

Registers of Lost Documents of Albert, Duke of Strzelce

DE

Regesten der verschollenen Dokumente des Herzogs Albert von Strehlitz

Abstracts

DE

Im Artikel werden Regesten von insgesamt 19 verschollenen Dokumenten des Herzogs Albert von Strehlitz dargestellt. Ein Teil davon wurde im Schloss Strehlitz, dem ehemaligen Renard-Archiv, aufbewahrt. Die Urkunden waren Johann Joseph Reichel bekannt, der sie aufgefunden und in seiner Stadtchronik zusammenfasst hatte. Die Chronik selbst teilte das Schicksal der Akten und gilt heute ebenfalls als verschollen. Die Angaben zu den Dokumenten, die hauptsächlich aus der oben erwähnten Chronik stammen, wurden jedoch von Baron Friedrich von Schirnding aufgeschrieben und einige Register auch von Archivaren aus Breslau erstellt. Weitere Dokumente entstammen den Kopialbüchern und Informationen der Forscher des 19. und 20. Jahrhunderts. Die Quellenedition erfolgte nach den Grundsätzen der Herausgeber von Regesten der in Oberschlesien aufbewahrten Urkunden, wobei der Schwerpunkt darauf lag, die Herkunft und den Aufbewahrungsort der konkreten Urkunde näher zu erläutern. Aus dem Artikel geht hervor, welche Menge an Informationen über verschollene mittelalterliche Dokumente im historischen Forschungsmaterial sowie in neuzeitlichen Quellen verfügbar ist.

EN

Maciej Woźny discusses the registers (Pl. regesty) of 19 missing documents of Prince Albert of Strzelce. Some of them were kept in the castle in Strzelce, in the former Archive of the Renards. They were known to Johann Joseph Reichel, who found them and also wrote a chronicle of the city in which he summarized these diplomas. The chronicle itself shared the fate of the documents and is now considered lost. However, information about the documents, mainly from the aforementioned chronicle, was noted down by Baron Friedrich von Schirnding, and several registers were also prepared by Wrocław archivists. Other documents are known from copiers and the knowledge shared by nineteenth- and twentieth-century researchers. The edition of the sources was prepared according to the documents adopted by editors of Registers of the Documents Stored in Upper Silesia, and the author attempted to discuss in more detail where a given diploma is known from and where it was stored. Woźny shows how much information about lost medieval documents can be found in the materials of ancient researchers and in modern sources.

PL

W artykule przedstawiono regesty 19 zaginionych dokumentów księcia strzeleckiego Alberta. Część z nich przechowywana była na zamku w Strzelcach, w dawnym archiwum Renardów. Były one znane Johannowi Josephowi Reichelowi, który je odnalazł, a także sporządził kronikę miasta, w której streszczał te dyplomy. Sama kronika podzieliła losy dokumentów i obecnie uważa się ją za zaginioną. Informacje o dokumentach, głównie ze wspomnianej kroniki, wynotował jednak baron Friedrich von Schirnding, a kilka regestów sporządzili również archiwiści wrocławscy. Pozostałe dokumenty znane są z kopiarzy oraz informacji dziewiętnasto- i dwudziestowiecznych badaczy. Edycję źródeł przygotowano według zasad przyjętych przez wydawców Regestów dokumentów przechowywanych na Górnym Śląsku, starając się szerzej omówić, skąd znany jest dany dyplom oraz gdzie był przechowywany. W niniejszym artykule pokazano, jak wiele informacji o utraconych średniowiecznych dokumentach można odnaleźć w materiałach dawnych badaczy oraz w źródłach nowożytnych.

Keywords

DE

Albert, Herzog von Strehlitz; Diplomatik; Himmelwitz; Renard-Archiv; Johann Joseph Reichel; Friedrich Freiherr von Schirnding; Augustin Weltzel

PL

Albert, książę strzelecki; dyplomatyka; Jemielnica; archiwum Renardów; Johann Joseph Reichel; Friedrich Freiherr von Schirnding; Augustin Weltzel

EN

Albert duke of Strzelce; diplomatics; Jemielnica; Renard’s Archiv; Johann Joseph Reichel; Friedrich Freiherr von Schirnding; Augustin Weltzel

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
• Journal: Średniowiecze Polskie i Powszechne
• Year: 2022
• Volume: 14
• Pages: 102-125

Dates

published

2022

Contributors

author

Maciej Woźny

• Uniwersytet Śląski w Katowicach, Instytut Historii

• https://orcid.org/0000000243450082

References

• Archiwum Diecezjalne w Opolu: J. Pientak, Beschreibung über die Entstehung des Cistercienser Stifts Himmelwitz und was mit dem am 24. November 1810 aufgehobenen Stifte weiterhin geschehen ist.
• Archiwum Państwowe we Wrocławiu: Rep. 4f, nr 53a; Rep. 85, nr 6, 7, 8, 9; Rep. 135, nr 4, 436.
• Biblioteka Kapitulna we Wrocławiu: sygn. V 26c, Liber Fundationis; sygn. II b 96, Liber archivialis seu Metrica totius Sedis Lublenecensis, Officiose legalizatus die 4 Martii anno 1728. Carolus Jesephus Baro de Stingelheim, archidiaconus et episcopalis Commissarius.
• Biblioteka Uniwersytecka we Wrocławiu: sygn. R. 2983, Materialien für Chronik und Genealogie der Kreises Gross-Strelitz. Zusammengetragen aus Gerichts-und Kirchenbüchern von Friedrich Freiherrn von Schirnding, t. 4. Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Opolu: sygn. I-33 rkp.
• Böhme J.E., Diplomatische Beyträge zur Untersuchung der schlesischen Rechte und Geschichte, Bd. 1-2, Th. 1-6, Berlin 1770-1774.
• Codex diplomaticus Silesiae, Bd. 2, 6, 7, 16, 18, 22, 29, 30, hrsg. W. Wattenbach, C. Grünhagen, K. Wutke, E. Randt, H. Bellée, E. Graber, Breslau 1865-1928.
• Krause W., Piastenurkunden im Herrschaftsarchiv Turawa, Kreis Oppeln, „Oppelner Heimatblatt“ 1934/1935, 10, 1, s. 1-4.
• Lehns- und Besitzurkunden Schlesiens und seiner einzelnen Fürstenthümer im Mittelalter, hrsg. C. Grünhagen, H. Markgraf, Bd. 1, Leipzig 1881.
• Regesty dokumentów przechowywanych na Górnym Śląsku, red. A. Barciak, K. Müller, t. 1: (do 1400 roku), Wrocław-Opava 2004; t. 2: (1401-1450), Opava-Opole-Katowice 2011; t. 3: (1451-1475), Opava-Opole-Katowice 2017; t. 4: (1476-1500), Opava 2021.
• Regesty śląskie (1343-1360), red. W. Korta, t. 1-5, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź 1975-1992.
• Stelmach R., Katalog średniowiecznych dokumentów przechowywanych w Archiwum Państwowym we Wrocławiu, Racibórz 2014.
• Urbarze dóbr zamkowych Górnego Śląska z lat 1571-1640, oprac. R. Heck, J. Leszczyński, J. Petráň, Wrocław-Warszawa-Kraków 1963 (Urbarze Śląskie, t. 3).
• Woźny M., Zaginiony dokument Alberta, księcia strzeleckiego, dla cystersów jemielnickich z datą 30 V 1328 r. Uzupełnienie do Urkunden des Klosters Himmelwitz, „Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka” 2019, 74, 4, s. 81-90.
• Żerelik R., Najstarszy kopiarz książąt oleśnickich i kozielsko-bytomskich, Wrocław 2012 (Acta Universitatis Wratislaviensis, nr 3402, Historia, nr 185).
• Fikus J., Lubliniec. Z dziejów miasta na Górnym Śląsku, Lubliniec 2003.
• Gawelczyk H., Jucundinus Pientak (1774-1848). Der letzte Zisterzienser-Chronist des Stiftes Himmelwitz, „Archiv für schlesische Kirchengeschichte“ 1985, 43, s. 147-164.
• Grünhangen C., Über die beiden ältesten Urkunden der Strehlitzer Privilegienbestätigung, „Aus dem Chelmer Lande“ 1929, 5, 9, s. 4.
• Horwat J., Księstwo opolskie i jego podziały do 1532 r. Książęta - miasta - Kościół - urzędy - własność prywatna, Rzeszów 2002.
• Jasiński K., Rodowód Piastów śląskich, Kraków 2007.
• Jonca K., Zarys dziejów Strzelec Opolskich (do roku 1945), w: Ziemia strzelecka. Szkice monograficzne, red. W. Dziewulski, J. Kroszel, Wrocław 1970, s. 51-85.
• Klemenski M.A., Albert książę strzelecki (ok. 1300-1370/71), Kraków 2017.
• Krawczynski E., Groß-Strehlitz vor hundert Jahren. Aus dem ungedruckten Chronik von J. J. Reichel, „Oberschlesien“ 1911, 9, 12, s. 585-594.
• Królikowski M., Jeszcze o fundatorach i pierwotnym uposażeniu klasztoru cysterskiego w Jemielnicy (XIII-XIV w.), „Studia Teologiczno-Historyczne Śląska Opolskiego” 2003, 23, s. 355-359.
• Krusch G.P., Chronik des Zisterzienser Stiftes der Pfarrei und der Gemeinde Himmelwitz, Essen 1985.
• Morawiec R., Strzelce Opolskie - dawniej i dziś, Opole 2011.
• Musioł L., Lubliniec. Monografia historyczna parafii lublinieckiej, [b.m.w.] 1956 [maszynopis przechowywany w Archiwum Parafii św. Mikołaja w Lublińcu].
• Nowack A., Die Reichsgrafen Colonna, Freiherrn von Fels, auf Gross-Strehlitz, Tost und Tworog in Oberschlesien, Gross-Strehlitz 1902.
• Pilnaček J., Rody starého Slezska, díl. 1-5, Brno 1991.
• Rajman J., Jemielnica. Wieś i klasztor cysterski na Górnym Śląsku, Katowice 1995.
• Reichel J.J., Geschichte der Stadt und Herrschaft Gross - Strehlitz, bearb. E. Mücke, „Aus dem Chelmer Lande“ 1929, 5, 6, s. 1-4; 1932, 8, 1/2, s. 1-4.
• Weltzel A., Das fürstliche Cisterzienserstift Himmelwitz, Breslau 1895.
• Weltzel A., Das fürstliche Cisterzienserstift Himmelwitz, „Schlesiches Pastoralblatt“ 1892, 13, s. 45-47, 54-56, 67-69, 75-76, 84-85, 91-94, 101-103, 109-111, 117-119, 125-127, 132-135, 141-143, 149-151, 166-169, 174-176; 1893, 14, s. 41-43, 50-51, 56-58, 67-69, 75-77, 81-83, 114-116, 124-125, 131-133, 137-140, 145-147, 155-157, 162-164.
• Weltzel A., Geschichte der Stadt, Herrschaft und Festung Cosel, Berlin 1866.
• Weltzel A., Geschichte der Stadt und Herrschaft Guttentag, Ratibor 1882.
• Weltzel A., Quellen zur Geschichte und Beschreibung Oberschlesiens, „Schlesische Provinzialblätter“ 1871, 75 (10), 8, s. 390-392.
• Weltzel A., Zwei Nekrologe: Eduard Cauer und Friedrich von Schirnding, „Zeitschrift des Vereins für Geschichte (und Alterthum) Schlesiens“ 1882, 16, s. 301-304.
• Wotzlaw H., Monographie Tarnau, Kossorowitz-Schulenburg: ein Beitrag zur Dorf- und Landesgeschichte Oberschlesiens aus Anlass des 700-jährigen Grüdungsjubiläums der Ortschaft Tarnau/Oberschlesien, Bd. 1: 1293-1945, Dülmen 1993.
• Woźny M., Rycerstwo opolskie do połowy XV wieku, Katowice 2020.
• Wójcik M.L., Pieczęcie rycerstwa śląskiego w dobie przedhusyckiej, t. 1-2, Kraków- Wrocław 2018.

Identifiers

DOI

10.31261/SPiP.2022.18.04

Biblioteka Nauki

25467774