Płacz i łzy w księgach X-XII Roczników Jana Długosza

• Authors: Kalina Słaboszowska

Title variants

DE

Weinen und Tränen in den Büchern X bis XII der Roczniki von Jan Długosz

EN

Crying and Tears in Books X-XII the Annals Jan Długosz

Abstracts

DE

Der Artikel befasst sich mit der Darstellung von Weinen und Tränen in den Büchern X bis XII der Roczniki [Annalen] von Jan Długosz (1415-1480). Długosz schildert das Weinen als einen wichtigen Bestandteil des politischen und sozialen Lebens, insbesondere in Bezug auf Trauer, Beziehungen zwischen Herrschern und ihren Untertanen bzw. Religiosität. Darüber hinaus wird im Artikel die emotionale Sprache des Chronisten einer Analyse unterzogen sowie ein Verzeichnis der lateinischen Ausdrücke für Weinen und Tränen in tabellarischer Form präsentiert. Es sei angemerkt, dass das öffentliche Zeigen von Emotionen durch Weinen im Allgemeinen positiv oder zumindest neutral und nur selten negativ wahrgenommen wurde.

EN

Kalina Słaboszowska discusses the image of cry and tears in books 10th to 12th of the Annales (Annals or Chronicles of the Famous Kingdom of Poland) of Jan Długosz (1415-1480). Długosz represented crying as an important element of political and social life, in such matters as mourning, relationships between kings and their subjects or other monarchs, and religion. This article also provides an analysis of Długosz’s emotional language and a table with Latin expressions for crying and tears. Słaboszowska argues that public display of emotions in the form of crying was generally represented in a positive light or at least as something neutral; rarely was the representation negative.

PL

Celem niniejszego artytułu jest omówienie obrazu płaczu i łez w księgach X-XII Roczników Jana Długosza (1415-1480). Długosz przedstawia płacz jako ważny element życia politycznego i społecznego, podkreślając jego znaczenie w takich kwestiach, jak: żałoba, relacje międy monarchami a ich poddanymi oraz pobożność. Artykuł zawiera analizę Długoszowego języka emocjonalnego oraz tabelę łacińskich zwrotów określających płacz i łzy. Należy zwrócić uwagę, że publiczne okazywanie emocji przez płacz było najczęściej prezentowane pozytywnie lub neutralnie, a rzadko w negatywny sposób.

Keywords

DE

Weinen; Tränen; Emotionen; Jan Długosz; Mittelalter; Roczniki [Annalen

PL

płacz; łzy; emocje; Jan Długosz; średniowiecze; Roczniki

EN

crying; tears; emotions; Jan Długosz; the Middle Ages; the Annals

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
• Journal: Średniowiecze Polskie i Powszechne
• Year: 2022
• Volume: 14
• Pages: 160-184

Dates

published

2022

Contributors

author

Kalina Słaboszowska

• Uniwersytet Warszawski

• https://orcid.org/0000000233928476

References

• Źródła drukowane
• Galli Anonymi cronicae et gesta ducum sive principum Polonorum, ed. C. Maleczyński, Cracovia 1952 (Monumenta Poloniae Historica. Nova series, t. 2).
• Jana Długosza Roczniki czyli Kroniki sławnego Królestwa Polskiego, ks. 1-12, tłum. J. Mrukówna, Warszawa 1981-2006.
• Joannis de Czarnkow Chronicon Polonorum, ed. A. Bielowski, Lwów 1872 (Monumenta Poloniae Historica, t. 2).
• Joannis Dlugossii Annales seu cronicae incliti Regni Poloniae, lib. 10-11, ed. S. Gawęda, Warszawa 1985-1997; lib. 11-12, ed. J. Wyrozumski, Warszawa 2000-2008.
• Kronika Janka z Czarnkowa, tłum. J. Żebiłło, oprac. M.D. Kowalski, Kraków 2012.
• Opracowania
• Althoff G., Du rire et des larmes: Pourquoi les émotions intéressent-elles les médiévistes?, «Écrire l’Histoire» 2008, 2, s. 27-39.
• Althoff G., Ira Regis: Prolegomena to a History of Royal Anger, in: Anger’s Past. The Social Uses of an Emotion in the Middle Ages, ed. B.H. Rosenwein, Ithaca-London 1998, s. 59-74.
• Boquet D., Nagy P., Medioevo Sensibile. Una storia delle emozioni (secoli III-XV), trad. di G.M. Cao, Roma 2018.
• Boquet D., Nagy P., Pour une histoire des émotions. L’historien face aux questions contemporaines, in: Le sujet des émotions au Moyen Âge, sous la dir. P. Nagy, D. Boquet, Paris 2009, s. 15-51.
• Borkowska U., Treści ideowe w dziełach Jana Długosza. Kościół i świat poza Kościołem, Lublin 1983.
• Czwojdrak B., Zofia Holszańska: studium o dworze i roli królowej w późnośredniowiecznej Polsce, Warszawa 2012.
• Duda M., Jóźwiak S., Ze świata średniowiecznej symboliki. Gest i forma przysięgi w chrześcijańskiej Europie (X-XV w.), Kraków 2014.
• Ekman P., Wszystkie emocje są podstawowe, w: Natura emocji. Podstawowe zagadnienia, red. P. Ekman, R.J. Davidson, tłum. B. Wojciszke, Gdańsk 1999, s. 20-25.
• Elias N., O procesie cywilizacji, tłum. K. Markiewicz, T. Zabłudowski, Warszawa 2011.
• Febvre L., La sensibilité et l’histoire. Comment reconstituer le vie affective d’autrefois?, «Annales d’Histoire Économique et Sociale» 1941, 3, s. 5-20.
• Gawlas S., Świadomość narodowa Jana Długosza, „Studia Źródłoznawcze” 1983, 27, s. 3-66.
• Gertsman E., Preface. “Going They Went and Wept”. Tears in Medieval Discourse, in: Crying in the Middle Ages: Tears of History, ed. E. Gertsman, [Abingdon] 2012, s. XI-XX.
• Gutgsell J., The Gift of Tears: Weeping in Religious Imagination of Western Medieval Christianity, “Anglican Theological Review” 2015, 97, s. 239-253.
• Harvey K., Episcopal Emotions: Tears in the Life of the Medieval Bishop, “Historical Research” 2014, 87, 238, s. 591-610.
• Hickey H.M., Capturing Christ’s Tears: La Sainte Larme in Medieval and Early Modern France, in: Feeling Things: Object and Emotions through History, eds. S. Downes, S. Holloway, S. Randles, Oxford 2018, s. 58-71.
• Huizinga J., Jesień średniowiecza, tłum. T. Brzostowski, Warszawa 1998.
• Jougan A., Słownik kościelny łacińsko-polski, Warszawa 1992.
• Koczerska M., Długosz jako sekretarz Zbigniewa Oleśnickiego, w: Jan Długosz w pięćsetną rocznicę urodzin, red. F. Kiryk, Olsztyn 1983, s. 53-63.
• Koczerska M., Mentalność Jana Długosza w świetle jego twórczości, „Studia Źródłoznawcze” 1970, 15, s. 109-140.
• Konkol W., Łzy były dla nich dniem i nocą, chlebem i strawą duchową. Płacz i łzy w polskich źródłach narracyjnych od X wieku do początku XVI w., „Teka Historyka” 2009, 36-37, s. 183-192.
• Krzyżaniakowa J., Portret niedokończony. Kazimierz Jagiellończyk w „Annales” Jana Długosza, w: Ecclesia, cultura, potestas. Studia z dziejów kultury i społeczeństwa, red. P. Kras, Kraków 2006, s. 487-501.
• Kuś A., Między nienawiścią a miłością - namiętności w życiu pokolenia braci rodzonych i stryjecznych Władysława Jagiełły w ujęciu Jana Długosza, w: Cor hominis: wielkie namiętności w dziejach, źródłach i studiach nad przeszłością, red. S. Rosik, P. Wiszewski, Wrocław 2007, s. 177-182.
• Lutz C.A., Emocje, rozum i wyobcowanie. Emocje jako kategoria kulturowa, w: Emocje w kulturze, red. M. Rataj, J. Straczuk, Warszawa 2012, s. 27-56.
• Musialik A., Śmierć i żałoba w „Rocznikach” Jana Długosza, w: Odczytywanie Długosza, red. K. Janus, B. Łukarska, E. Hak, Częstochowa 2016, s. 101-108.
• Nagy P., Lacrimas quia doloris, suaves quia amoris. La dolcezza delle lacrime religiose nell’Occidente medievale, in: Piacere e dolore: materiali per una storia della passioni nel Medioevo, a c. di C. Casagrande, S. Vecchio, Firenze 2009, s. 49-66.
• Nagy P., Le Don des larmes au Moyen Âge. Un instrument spirituel en quête d’institution (Ve-XIIIe siècle), Paris 2000.
• Nagy P., Les traces invisibles. De la matérialité des larmes spirituelles au Moyen Age, in: Emotions and Material Culture. International Round Table Discussion, Krems an der Donau Oktober 7 und 8 2002, ed. G. Jaritz, Vienna 2003, s. 151-164.
• Nagy P., Religious Weeping as Ritual in the Medieval West, “Social Analysis” 2004, 48, 1, s. 119-137.
• Nikodem J., Jan Długosz o stosunkach polsko-czeskich w czasach husyckich, w: Jan Długosz (1415-1480). Życie i dzieła, red. L. Korczak, M.D. Kowalski, P. Węcowski, Kraków 2016, s. 169-182.
• Rajfura H., Warsztat pisarski Jana Długosza w świetle Żywotu św. Stanisława, „Studia Źródłoznawcze” 2018, 56, s. 33-75.
• Reddy W.M., Przeciw konstruktywizmowi. Etnologia historyczna emocji, w: Emocje w kulturze, red. M. Rataj, J. Straczuk, Warszawa 2012, s. 101-140.
• Rosenwein B.H., Obawy o emocje w historii, „Teksty Drugie” 2015, 1, s. 358-391.
• Rosenwein B.H., Wspólnoty emocjonalne we wczesnym średniowieczu, tłum. L. Grzybowska, J. Szafranowski, G. Urban-Godziek, Warszawa 2016.
• Rzepiela M., Rola frazeologii w narracji Kroniki Jana Długosza, w: Jan Długosz (1415-1480). Życie i dzieła, red. L. Korczak, M.D. Kowalski, P. Węcowski, Kraków 2016, s. 237-249.
• Słownik łaciny średniowiecznej w Polsce, https://elexicon.scriptores.pl/pl/ [dostęp: 04.08.2022].
• Stearns P.N., Stearns C.Z., Emocjonologia: objaśnienie historii emocji i standardów emocjonalnych, w: Emocje w kulturze, red. M. Rataj, J. Straczuk, Warszawa 2012, s. 143-166.
• Talarowski A., Od poganina do króla arcychrześcijańskiego. Wizerunek Władysława Jagiełły w Rocznikach Jana Długosza, „Średniowiecze Polskie i Powszechne” 2017, 9 (13), s. 127-152.
• Turkowska D., Etudes sur la langue et sur le style de Jean Długosz, Warszawa-Wrocław-Kraków-Gdańsk 1973.
• Vauchez A., Sainthood in the Later Middle Ages, transl. J. Birrell, Cambridge 1997.
• Węcowski P., Słowa i gesty polskich Jagiellonów, w: Jagiellonowie i ich świat. Dynastia królewska w drugiej połowie XV i w XVI wieku, red. B. Czwojdrak, J. Sperka, P. Węcowski, Kraków 2015, s. 13-32.
• Zawitkowska W., Niewierność małżeńska królowej Zofii Holszańskiej w 1427 r. - prawda, pomówienie czy plotka polityczna? Próba rekonstrukcji wydarzeń na tle oskarżeń innych żon Jagiełły, „Kwartalnik Historyczny” 2016, 123, 1, s. 5-43.

Identifiers

DOI

10.31261/SPiP.2022.18.07

Biblioteka Nauki

27270080