Od krytyki do postkrytyki. Nowe możliwości interwencji społecznych literatury w Limits of Critique Rity Felski

• Authors: Tomasz Mizerkiewicz

Title variants

EN

From Critique to Post-Critique. New Possibilities for Social Interventions of Literature in Rita Felski’s The Limits of Critique

Abstracts

EN

The article discusses a groundbreaking post-critical project in Anglo-Saxon literary studies formulated in Rita Felski’s book The Limits of Critique. Tomasz Mizerkiewicz offers a comprehensive analysis of the “hermeneutics of suspicion” carried out by Felski, showing its numerous limitations. Felski argues that criticism – understood as an emotionally uninvolved reading of literature being part of the panoptic system of power that subjugates individuals – should be modified to embrace an affective quality and a new vision of the ontology of a literary work. Felski believes that thanks to Bruno Latour’s actor-network theory, it is possible to begin to perceive the literary work as a causative non-human actor. The work then avoids participating in the sterile dispute between the idea of the autonomy of art and radical pragmatism, which assumes the full dependence of the meanings of this work on the context. Theorized in new phenomenological analyses, literature demonstrates a capacity to exert influence. At the same time, it does not do anything by itself, but in cooperation with other important human and non-human actors (readers, schools, reading family customs and others). The type of critique described in The Limits of Critique becomes a conscious participant in the social interventions of literature consisting in the joint discovery of the possibility of the emergence of new types of connections, networks and communities. Thus, critique and literature contribute to the development of particularly effective varieties of aesthetic, economic and political agency.

PL

W artykule omówiono przełomowy w anglosaskich studiach literaturoznawczych projekt postkrytyki sformułowany w książce Rity Felski Limits of Critique. Zreferowano przeprowadzoną przez badaczkę wszechstronną analizę „hermeneutyki podejrzeń”, w której to analizie Felski wykazujała liczne ograniczenia owej hermeneutyki. Felski zaproponowała, by krytykę – rozumianą jako oschłe emocjonalnie czytanie literatury stanowiące część panoptycznego systemu władzy ujarzmiającej jednostki – zmodyfikować o jakości afektywne oraz nowe widzenie ontologii dzieła literackiego. Badaczka uważa, że dzięki Brunona Latoura teorii aktora-sieci można zacząć postrzegać utwór literacki jako sprawczego aktora pozaludzkiego. Dzieło unika wówczas udziału w jałowym sporze między ideą autonomii sztuki a radykalnym pragmatyzmem zakładającym pełną zależność znaczeń owego dzieła od kontekstu. Odsłaniana w nowych analizach fenomenologicznych literatura demonstruje swoją zdolność oddziaływania, a zarazem nie dokonuje niczego sama z siebie, lecz robi to we współpracy z innymi ważnymi aktorami ludzkimi i pozaludzkimi (czytelnikami, szkołami, czytelniczymi obyczajami rodzinnymi i innymi). Krytyka opisana w Limits of Critique staje się świadomą uczestniczką interwencji społecznych literatury polegających na wspólnym odkrywaniu możliwości zaistnienia nowych rodzajów połączeń, sieci i wspólnot. Tym samym krytyka i literatura przyczyniają się do wypracowania szczególnie efektywnych odmian sprawstwa estetycznego, ekonomicznego i politycznego.

Keywords

PL

krytyka; postkrytyka; Rita Felski; hermeneutyka podejrzeń; teoria aktora-sieci

EN

critique; post-critique; Rita Felski; hermeneutics of suspicion; actor-network theory

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
• Journal: Śląskie Studia Polonistyczne
• Year: 2022
• Volume: 20
• Issue: 2
• Pages: 1-13

Dates

published

2022

Contributors

author

Tomasz Mizerkiewicz

• Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu

• https://orcid.org/0000000244195423

References

• Anker Elisabeth S., Felski Rita, eds., 2017: Critique and Postcritique. Duke University Press, Durham–London.
• Beckwith Sarah, 2017: Reading for Our Lives. PMLA, vol. 132, issue 2, s. 331–336. https://doi.org/10.1632/pmla.2017.132.2.331.
• Best Stephen, 2017: „La foi postcritique”, on Second Thought. PMLA, vol. 132, issue 2, s. 337–343. https://doi.org/10.1632/pmla.2017.132.2.337.
• Branch Lori, 2016: Postcritical and Postsecular: The Horizon of Belief. „Religion & Literature”, vol. 48, no. 2, s. 160–167. http://www.jstor.org/stable/26377486 [dostęp: 4.10.2022].
• Eagleton Terry, 2017: Not Just Anybody. [Rev. Rita Felski: The Limits of Critique]. „London Review of Books”, vol. 39, no. 1. https://www.lrb.co.uk/the-paper/v39/n01/terry-eagleton/not-just-anybody [dostęp: 4.10.2022].
• Felski Rita, 1995: Gender of Modernity. Harvard University Press, Cambridge, Mass.–London.
• Felski Rita, 2000: Doing Time: Feminist Theory and Postmodern Culture. New York University Press, New York–London.
• Felski Rita, 2003: Literature after Feminism. Chicago University Press, Chicago–London.
• Felski Rita, 2008: Uses of Literature. Blackwell Publishing, Malden–Oxford.
• Felski Rita, 2015: Limits of Critique. Chicago University Press, Chicago–London.
• Felski Rita, 2016: Literatura w użyciu. Przeł. Joanna Borkowska et al. Wydawnictwo „Poznańskie Studia Polonistyczne”, Poznań.
• Felski Rita, 2017a: Kontekst jest do bani. Przeł. Krzysztof Hoffmann, Weronika Szwebs. „Forum Poetyki”, nr 7 (wiosna/lato), s. 94–111.
• Felski Rita, 2017b: Response. PMLA, vol. 132, issue 2, s. 384–391. https://doi.org/10.1632/pmla.2017.132.2.384.
• Felski Rita, 2020: Hooked. Art and Attachment. Chicago University Press, Chicago–London.
• Fessenden Tracy, 2016: A Hermeneutics of Resilience and Repair. „Religion & Literature”, vol. 48, no. 2, s. 167–172. http://www.jstor.org/stable/26377487 [dostęp: 4.10.2022].
• Friedman Susan Stanford, 2017: Both/And: Critique and Discovery in Humanities. PMLA, vol. 132, issue 2, s. 344–351. https://doi.org/10.1632/pmla.2017.132.2.344.
• Fuss Diana, 2017: But What about Love? PMLA, vol. 132, issue 2, s. 352–355. https://doi.org/10.1632/pmla.2017.132.2.352.
• Giusti Francesco, 2019: Passionate Affinities: A Conversation with Rita Felski. „Los Angeles Review of Books”, September 25. https://lareviewofbooks.org/article/passionate-affinities-a-conversationwith-rita-felski/ [dostęp: 3.04.2022].
• Gustafson Sandra M., Gardner Tyler, 2016: Introduction: Possibilities Beyond Critique. „Religion & Literature”, vol. 48, no. 2, s. 156–159. http://www.jstor.org/stable/26377485 [dostęp: 4.10.2022].
• Jacobs Alan, 2016: Vulnerabilities and Rewards. „Religion & Literature”, vol. 48, no. 2, s. 173–179. http://www.jstor.org/stable/26377488 [dostęp: 4.10.2022].
• Jagoda Patrick, 2017: Critique and Critical Making. PMLA, vol. 132, issue 2, s. 356–363. https://doi.org/10.1632/pmla.2017.132.2.356.
• Kurnick David, 2020: A Few Lies: Queer Theory and Our Method Melodramas. „English Literary History”, vol. 87 (2), s. 349–374. https://doi.org/10.1353/elh.2020.0011.
• Love Heather, 2017: „Critique Is Ordinary”. PMLA, vol. 132, issue 2, s. 364–370. https://doi.org/10.1632/pmla.2017.132.2.364.
• McDermott Ryan, 2016: Conversion and Critique. „Religion & Literature”, vol. 48, no. 2, s. 179–183. http://www.jstor.org/stable/26377489 [dostęp: 5.10.2022].
• Mullins Matthew, 2015: Are We Postcritical? „Los Angeles Review of Books”, December 25. https://lareviewofbooks.org/article/are-wepostcritical/ [dostęp: 3.04.2022].
• Pecora Vincent P., 2016: „Suspicion… Hermeneutics… Religion?”. „Religion & Literature”, vol. 48, no. 2, s. 183–189. http://www.jstor.org/stable/26377490 [dostęp: 5.10.2022].
• Robbins Bruce, 2017: Not So Well Attached. PMLA, vol. 132, issue 2, s. 371–376. https://doi.org/10.1632/pmla.2017.132.2.371.

Identifiers

DOI

10.31261/SSP.2022.20.06

Biblioteka Nauki

2194817