Jak edukować w czasach kryzysu klimatycznego i środowiskowego?

• Authors: Piotr Skubała

Title variants

EN

How to educate in times of climate and environmental crisis?

Abstracts

EN

Education has a key role in building and ensuring a safe world for mankind. Today it takes on a special importance because we have moved beyond the safe space of action for humanity. Scientists are issuing a red alert for Earth. In order to avoid the worst, we have a duty to take extraordinary emergency measures. A necessary step is a radical change in education. Its overriding goal must be to shape the attitude of a young person in the sense of unity with nature, capable of caring for other nonhuman beings. In this article, I present ten tips that should be an integral part of the educational process if we want to educate a generation of people who are aware, empathetic, and able to take effective action to resolve the climate and environmental crisis.

PL

Edukacja ma do odegrania kluczową rolę w budowaniu i zapewnieniu bezpiecznego świata dla ludzkości. Dzisiaj nabiera szczególnego znaczenia, gdyż przestrzeń, która dotąd była bezpieczna dla ludzi, przestała taką być. Naukowcy ogłaszają czerwony alarm dla Ziemi. Aby uniknąć najgorszego, trzeba podjąć nadzwyczajne, kryzysowe środki. Konieczna jest między innymi radykalna zmiana w edukacji. Jej nadrzędnym celem musi być ukształtowanie postawy młodego człowieka w poczuciu jedności z przyrodą, zdolnego do troski o inne byty pozaludzkie. W artykule przedstawiono dziesięć wskazówek, które powinny kształtować proces edukacyjny, jeżeli chcemy wychować pokolenie ludzi świadomych, empatycznych, zdolnych do podjęcia skutecznych działań w celu zażegnania kryzysu klimatycznego i środowiskowego.

Keywords

PL

wychowanie; kryzys klimatyczny i środowiskowy; szacunek dla życia; jedność

EN

education; climate and environmental crisis; respect for life; unity

• Publisher: Uniwersytet Śląski
• Journal: Z Teorii i Praktyki Dydaktycznej Języka Polskiego
• Year: 2022
• Volume: 31
• Pages: 1-14

Dates

published

2022

Contributors

author

Piotr Skubała

• Uniwersytet Śląski w Katowicach

• https://orcid.org/0000000292090167

References

• AtKisson A., 2000, Żyjąc w świetle Nowej Historii. Rozmowa z siostrą Miriam Therese MacGillis, tłum. M. Polkowska, J. Korbel, „Dzikie Życie”, nr 11 (77), s. 2, https://dzikiezycie.pl/archiwum/2000/listopad-2000/zyjac-w-swietle-nowej-historii-rozmowa-z-siostra-miriam-therese-macgillis [dostęp: 12.08.2022].
• Benyus J., 1997, Biomimicry: Innovation inspired by nature, HarperCollins, New York.
• Biblia Tysiąclecia, Biblia-online.pl, http://biblia-online.pl/Biblia/Tysiaclecia/Ksiega-Hioba/12 [dostęp: 18.08.2022].
• Bourseiller P., [fot.], 2007, 365 kroków ratujących planetę, przedmowa J.L. Étienne, tekst A. Jankéliowitch, [tłum. A. Mitka], [National Geographic], Wydawnictwo G+J RBA, Warszawa.
• Bradshaw C.J.A. i in., 2021, Underestimating the challenges of avoiding a ghastly future, „Frontiers in Conservation Science”, https://doi.org/10.3389/fcosc.2020.615419.
• Commoner B., 1974, Zamykający się krąg. Przyroda, człowiek, technika, przeł. J. Lutosławski, przedm. do wyd. pol. A.S. Kostrowicki, Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa (wyd. oryg.: The closing circle: Nature, man, and technology, Random House, New York 1971).
• Cornell J., 1989, Sharing the joy of nature. Nature activities for all ages, Dawn Publications, Nevada City.
• Domańska E., 2013, Humanistyka ekologiczna, „Teksty Drugie”, nr 1–2, s. 13–32.
• Dowd M., 1991, Earthspirit. A handbook for nurturing an ecological Christianity, Twenty-third Publications, Mystic, Conn.
• Fowles J., 2000, The tree, Vintage, London.
• Francja ogłosiła „Deklarację Praw Drzewa”, Dobre Wiadomości, https://dobrewiadomosci.net.pl/31026-francja-oglosila-deklaracje-praw-drzewa/ [dostęp: 9.02.2022].
• Hatley K., 1993, A neo-humanist model of education, „New Renaissance”, vol. 4, no. 1, s. 10–13.
• Jałyńska A., 1994, Dusza lasu, [kaseta magnetofonowa], Pracownia na rzecz Wszystkich Istot, Radio Katowice.
• Keating M., 1993, The earth summits. Agenda for change, Centre for Our Common Future, Switzerland.
• Krawczyk S., 2019, Oziewicz: Opowieści na nowe czasy, Magazyn Kontakt, 21.08.2019, http://magazynkontakt.pl/oziewicz-opowiesci-na-nowe-czasy.html [dostęp: 9.02.2022].
• Krzyściak W., Jurczak A., Piątkowski J., 2016, The role of human oral microbiome in dental biofilm formation, w: Microbial biofilms – importance and applications, eds. D. Dhanasekaran, N. Thajuddin, InTechOpen, London, s. 329–382, https://doi.org/10.5772/63492.
• Lenton T.M. i in., 2008, Tipping elements in the Earth’s climate system, „Proceedings of the National Academy of Sciences”, vol. 105, no. 6, s. 1786–1793, https://doi.org/10.1073/pnas.0705414105.
• Lenton T.M. i in., 2019, Climate tipping points – too risky to bet against, „Nature”, vol. 575, no. 7784, s. 592–595, https://doi.org/10.1038/d41586-019-03595-0.
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2008 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz.U. z 2009 r. nr 4, poz. 17), https://www.portaloswiatowy.pl/ksztalcenie-i-wychowanie/rozporzadzenie-ministra-edukacji-narodowej-z-23-grudnia-2008-r.-w-sprawie-podstawy-programowej-wychowania-przedszkolnego-oraz-ksztalcenia-ogolnego-w-poszczegolnych-typach-szkol-dz.u.-z-2009-r.-nr-4-poz.-17-9699.html [dostęp: 9.02.2022].
• Słynne cytaty edukacyjne filozofa Herberta Spencera, Greelane, 5.11.2019, https://www.greelane.com/pl/zasoby/dla-dorosłych-.słuchaczy/famous-education-quotations-herbert-spencer-31420/ [dostęp: 12.08.2022].
• Światowa Karta Przyrody, 1985, „Przyroda Polska”, nr 10, s. 345.
• Trisos C.H., Merow C., Pigot A.L., 2020, The projected timing of abrupt ecological disruption from climate change, „Nature”, vol. 580, s. 496–501, https://doi.org/10.1038/s41586-020-2189-9.
• [trzysta sześćdziesiąt pięć] dni dla klimatu, Edukacja dla Dobrego Klimatu, http://klimatycznaedukacja.pl/projekty/365-dni-dla-klimatu/ [dostęp: 9.02.2022].
• Ulanowski T., 2021, ONZ i nobliści ostrzegają przed ekocydem. Jak nie popełnić ekologicznego samobójstwa, Wyborcza.pl, 4.06.2021, https://wyborcza.pl/7,75400,27161052,onz-i-noblisci-ostrzegaja-przed-ekocydem-jak-nie-popelnic-ekologicznego.html [dostęp 9.02.2022].
• UNEP [United Nations Environment Programme], FAO, 2021, Becoming #GenerationRestoration: Ecosystem restoration for people, nature and climate, Nairobi, https://www.unep.org/resources/ecosystem-restoration-people-nature-climate [dostęp: 9.02.2022].

Identifiers

DOI

10.31261/TPDJP.2022.31.09

Biblioteka Nauki

28395219