Organizacja szkolenia kawalerzysty armii Księstwa Warszawskiego w świetle rozkazów płk. Feliksa Przyszychowskiego

• Authors: Dawid Madziar

Title variants

EN

Organization of Cavalry Training in the Army of the Duchy of Warsaw in the Light of the Orders of Colonel Feliks Przyszychowski

Abstracts

EN

In his article, Dawid Madziar describes the organization of cavalry training in the Duchy of Warsaw in the years 1809-1811. It shows how, in the absence of central regulations, regimental commanders coped with the organization of training and drills. The material studied by Madziar consists of the orders issued by the commander of the 9th lancer regiment, Colonel Feliks Przyszychowski. They illustrate the influence of the instructions sent to the detachment by the General Inspector of Riding, General Aleksander Rożniecki. The colonel’s dispatches contain several valuable remarks concerning the organization of the uhlan drill, the applied triangular system, lance exercises, flanking, company and squadron maneuvers, the soldier’s school on foot and on horseback, preparations for the regiment’s vetting by the general riding inspector or advice for officers on how to conduct a “small war”.

PL

W artykule poruszono problem organizacji szkolenia kawalerzysty Wojska Polskiego w czasach Księstwa Warszawskiego. Zasadnicze było podjęcie próby zweryfikowania, jak przy braku centralnego regulaminu dowódcy pułków radzili sobie z organizacją szkolenia oraz manewrów w podległych im oddziałach. W tym celu poddano analizie rozkazy dowódcy 9. pułku ułanów - płk. Feliksa Przyszychowskiego. Zostały one zapisane w księdze pułkowej z lat 1809-1811. Można w nich dostrzec wpływ wysyłanych do oddziału instrukcji generalnego inspektora jazdy gen. Aleksandra Rożnieckiego. W dyspozycjach pułkownika odnajdujemy wiele cennych uwag dotyczących organizacji musztry ułanów - stosowanego systemu trójkowego, ćwiczeń lancą, flankierowania, manewrów kompanii i szwadronów, szkoły pieszej i konnej żołnierza, przygotowań do lustracji pułku przez generalnego inspektora jazdy czy też porad dla oficerów na temat prowadzenia „małej wojny”.

Keywords

PL

kawaleria; ułani; Księstwo Warszawskie; szkolenie wojskowe; musztra

EN

cavalry; uhlans; Duchy of Warsaw; military training; drill

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
• Journal: Wieki Stare i Nowe
• Year: 2023
• Volume: 18
• Issue: 23
• Pages: 1-23

Dates

published

2023

Contributors

author

Dawid Madziar

• Uniwersytet Śląski w Katowicach

• https://orcid.org/0000000260653842

References

• Albrecht J., Generalny inspektor jazdy, gen. dyw. Rożniecki i jego lustracje pułków jazdy Księstwa Warszawskiego w 1808 r., „Bellona” 1922, r. 5, z. 2, s. 106-121.
• Albrecht J., Z dziejów jazdy Księstwa Warszawskiego. Przyczynek historyczno-organizacyjny do lat 1806-1808, Oświęcim 2012.
• Dudziński J., 13. pułk piechoty Księstwa Warszawskiego i jego udział w wojnie 1812 roku, „Studia z Dziejów Wojskowości” 2013, t. 2, s. 117-154.
• Fredro A., Trzy po trzy, oprac. K. Czajkowska, Warszawa 1987.
• Gembarzewski B., Wojsko Polskie. Księstwo Warszawskie 1807-1814, Warszawa 1905.
• Gembarzewski B., Rodowody pułków polskich i oddziałów równorzędnych od r. 1717 do r. 1831, Warszawa 1925.
• Grobicki J., Rozwój i dzieje kawalerii Księstwa Warszawskiego, „Przegląd Kawaleryjski” 1934, r. 11, nr 4, s. 387-421.
• Krótki Zbiór Uwag dla Jchm. Officyerów Półku 10go Jazdy Hussarów. Tyczący się Służby Polowey mianowicie Placówek Wedet i Patrolów [p. Półkownika Umińskiego], [b.m.w.] 1810.
• Kuczyński K., Kawalerię mieliśmy nadwerężoną… Konie i remonta w Wojsku Polskim w latach 1788-1794 i 1806-1814 w świetle opinii administracji cywilno-wojskowej i relacji z epoki, Zabrze-Tarnowskie Góry 2021.
• Mała woyna czyli opis służby letkich pułków w czasie woyny, przez P. kapitana de Grand-Maison, za zleceniem W. P. Podpułkownika jazdy ochotników Flandryi a przez W. Pułkownika Dziewanowskiego na polski język przetłumaczona, cz. 1-2, Poznań 1808.
• Morawski R., Paczuski A., Wojsko Księstwa Warszawskiego. Ułani, gwardie honorowe, pospolite ruszenie, żandarmeria konna, t. 1, Warszawa 2009.
• Morawski R., Wielecki H., Wojsko Księstwa Warszawskiego. Kawaleria, Warszawa 1995.
• Ordonnance provisoire sur l’exercice et les manoeuvres de la cavalerie, rédigée par ordre du ministre de la guerre, du 1er vendémiaire an XIII. Seconde édition. Suivie de l’instruction du 24 septembre 1811, sur l’exercice et les maneuvres de la lance, Paris 1813.
• Pachoński J., Przyszychowski Feliks h. Gozdawa (ok. 1776 - po 1816), w: Polski słownik biograficzny, t. 29, Kraków 1986, s. 246-247.
• Pamiętnik Generała Jana Weyssenhoffa, wyd. J. Weyssenhoff, Warszawa 1904.
• Początkowe przepisy do musztry dla Kawaleryi Narodowey Woyska Koronnego y Wielkiego Xstwa. Lit., Warszawa 1790.
• Polak K., Od Łomży do Sedanu. Pułk 8. ułanów Księstwa Warszawskiego (1809-1814), Oświęcim 2013.
• Przepisy polowe w czasie boiu, przeznaczone dla jazdy lekkiey i wszelkich oficerów teyże broni. Z francuzkiego na oyczysty ięzyk przełożone przez Alexandra Oborskiego maiora pułku 13go Jazdy, Warszawa 1812.
• Staszewski J., Generał Dominik Dziewanowski, Poznań 1933.
• Strzeżek T., Kawaleria Księstwa Warszawskiego w wojnach napoleońskich - organizacja i szlak bojowy. „Echa Przeszłości” 2008, nr 9, s. 83-112.
• Trąbski M., Rozkazy i wspomnienia generała Dominika Dziewanowskiego - źródła do historii wojny 1812 roku, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego, Prace Historyczne” 2013, nr 140, z. 1, s. 97-112.
• Zych G., Armia Księstwa Warszawskiego 1807-1812, Warszawa 1961.

Identifiers

DOI

10.31261/WSN.2023.23.11

Biblioteka Nauki

27316023